27 december. Historische dag: Darwin vertrekt met de Beagle

Carrie Fisher (1956-2016)

2016   Overlijden in Los Angeles van de Amerikaanse actrice en schrijfster Carrie Fisher (60). Ze speelt onder meer in de films Hannah and her sisters, The Blues brothers, Sibling rivalry, Heartbreakers, When Harry met Sally en verder als Princess Leia in de Star Wars films. Ze schrijft onder meer Postcards from the edge, Delusions of grandma en Wishful drinking. Haar moeder, Debbie Reynolds, overlijdt een dag na haar dochter.

1927   In Rusland verliest Leon Trotski (1879-1940) de machtsstrijd van Jozef Stalin (1879-1953) en wordt uit de Communistische Partij gezet. Twee jaar later moet Trotski zelfs het land verlaten. In 1940 wordt hij in Mexico City met een ijspriem vermoord door Ramón Mercader, een geheim agent van Stalin die zich voordoet als een Belgische journalist. Maar dat wist men toen nog niet. Pas jaren later werd bekend dat de moord was gepleegd in opdracht van de Russische staatsveiligheidsdienst NKVD.

1927   Het directorium van het Algemeen Vlaams Nationaal Verbond beslist het AVNV te ontbinden, als West-Vlaanderen (in de praktijk: dan Joris van Severen en Emiel Thiers) op zijn onvoorwaardelijk Heel-Nederlands standpunt blijft. Precies een maand daarvoor had Van Severen een van zijn heftigste anti-Belgische redevoeringen in de Kamer uitgesproken. Het is zijn parlementaire zwanenzang. Bij de verkiezingen van mei 1929 gaat hij er in aantal stemmen met meer dan 15% vooruit, maar wordt niet herkozen door de grilligheden van het kiessysteem en de apparentering met andere arrondissementen.

1925   Geboorte te Parijs van de Franse acteur en regisseur Michel Piccoli. Films als acteur: La grande bouffe, Le Mépris, Topaz, Atlantic City, Themroc, La belle noiseuse, Les cent et une nuits, Je rentre à la maison, Holy motors, enz. Regisseur van Contre l’oubli, Train de nuit, La plage noire. Hij had linkse sympathieën en ageerde tegen het Front National. Van 1966 tot 1977 was hij getrouwd met zangeres en actrice Juliette Gréco. Hij overleed in 2020 op de leeftijd van 94.

1923   Overlijden te Parijs van Gustave Eiffel (91), Frans ingenieur en industrieel, ontwerper van de Eiffeltoren. Zie Vandaag 15 december, zijn geboortedag.

1912   Geboorte te Schaarbeek van Jetje Claessens. Ze treedt in 1929 toe tot de Vlaamse Landsbond voor Rooms-Katholieke Vrouwen en Meisjes, vanaf 1937 genoemd Dietse Bond voor Vrouwen en Meisjes Ik Dien onder leiding van Angela Tysmans. Claessens bekleedde een leidinggevende functie in Antwerpen. In het begin van de bezetting voegt ze zich met een afgescheurde groep van Ik Dien bij het Vlaams Nationaal Vrouwenverbond, de vrouwenorganisatie van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV). Als in juli 1941 de ‘eenheidsjeugdbeweging’ Nationaal-Socialistische Jeugd Vlaanderen (NSJV) wordt opgericht, leidt Claessens er de meisjesafdeling van, de Dietse Meisjesscharen (DMS).

Bij de bevrijding wordt Claessens in oktober 1945 in beroep veroordeeld tot de doodstraf. Ze kan hieraan ontsnappen dankzij enkele politici, onder wie haar oom Camille Huysmans. In 1947 wordt haar straf omgezet in levenslang. Ze trouwt in de gevangenis met haar jeugdliefde Frank Delaeter en na haar vrijlating in 1951 emigreert ze naar Argentinië, haar man achterna. Jetje Claessens wordt er meteen actief in de gemeenschap van uitgeweken Vlamingen rond het blad De Schakel – El Lazo. Ze overlijdt in 1995 op haar 82ste.

1907   Geboorte in Winterswijk (Gelderland) van dirigent, componist en cellist Willem van Otterloo.

Marlène Dietrich (1901-1992)

Hij was van 1949 tot 1972 dirigent van het Haags Residentieorkest en van 1972 tot 1974 van het Sydney Philharmonic Orchestra. Componeerde symfonische muziek en kamermuziek. Hij is de vader van dirigent-componist Rogier van Otterlo (1941-1988). Hij kwam in 1978 om het leven bij een verkeersongeluk na een concert in Melbourne, Australië.

1901   Geboorte in Berlijn-Schöneberg van Marlène Dietrich, Duits actrice en zangeres. Haar geboortenaam was Maria Magdalene von Losch. Deze ‘femme fatale’ en nazi-opponente emigreert in 1937 naar de VS. Ze trad tijdens de Tweede Wereldoorlog op voor de geallieerde troepen. Bekende films: Der Blaue Engel (met het lied Ich bin von Kopf bis Fuss auf Liebe eingestellt), Morocco, Shanghai Express, Touch of evil, Just a gigolo. Ze trad in 1960 nog één maal in Berlijn op, maar werd uitgejoeld als verraadster en keerde er nooit meer terug. Ze overleed in 1992 in haar appartement in Parijs aan een leverkwaal, na 15 jaar als een kluizenaar te hebben geleefd. Ze werd 90.

De reis van de Beagle

1831   De Engelse bioloog Charles Darwin vertrekt voor een wetenschappelijke wereldreis met het schip Beagle. Het schip vertrekt die dag onder bevel van kapitein Robert FitzRoy vanuit de haven van Plymouth. De reis zal tot 1836 duren. Charles Darwin ging gedurende de reis vaak aan land om onderzoek te doen. Dit onderzoek leidde uiteindelijk tot de vorming van de evolutietheorie. Darwin deed die theorie in 1859 uit de doeken in zijn beroemde werk On The Origin of Species by Means of Natural Selection, or the Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life (Over de oorsprong van soorten door middel van natuurlijke selectie, of het behoud van begunstigde rassen in de strijd om het bestaan).

Darwin beschreef in het boek hoe nieuwe diersoorten ontstaan. Hij stelde dat de verschillende soorten niet onveranderlijk zijn en ook niet door een God worden gecreëerd. De verschillende soorten zijn volgens hem in de loop van miljoenen jaren geëvolueerd. Dieren, zo ontdekte Darwin, pasten zich aan veranderende omstandigheden in hun omgeving aan, niet als individu, maar als soort: het principe van natuurlijke selectie. Soorten die zich aanpassen, overleven.

De bioloog had zijn ideeën opgedaan tijdens zijn bezoek aan de Galapagos-eilanden in 1835. De eilandengroep, die tientallen eilanden omvat en zich over honderden kilometers uitstrekt, vormt een ideale omgeving voor natuurlijk selectie. Darwin ontdekte onder meer dat de vinken die op de verschillende eilanden leefden op subtiele wijze van elkaar verschilden. Deze veranderingen, zo ontdekte de bioloog, waren ontstaan doordat de vogelsoorten zich hadden aangepast aan de biotopen van de betreffende eilanden.

1822   Geboorte in Dôle van Louis Pasteur, Frans scheikundige en bioloog, bekend door pasteurisatietechniek en de ontdekking van het vaccin tegen hondsdolheid. Hij verricht baanbrekend werk in de strijd tegen infecties en besmettingen en overlijdt in 1895.

1571   Geboorte in Weil der Stadt, Württemberg, van de Duitse astronoom Johannes Kepler. Na zijn studie in Tübingen werkte hij als wiskundige in Graz en verhuisde vervolgens naar Praag, waar hij de assistent werd van Tycho Brahe, aangesteld als astronoom aan het hof van keizer Rudolf II. Als opvolger van Brahe wijdde hij meer dan twintig jaar van zijn leven aan de studie van de planeten en formuleerde hij de beroemde wetten die zijn naam dragen.

1409   De zorg over de Franse troonopvolger wordt aan hertog Jan zonder Vrees toevertrouwd. Kort daarop doet de Franse koning troonafstand en bevestigt de Bourgondische hertog zijn opperste macht.

Koop nu Vandaag in de loop der jaren in de Doorbraak-boekhandel.