Absurde nonsens

De Vlaamse regering presenteerde het Handvest voor Vlaanderen als volgt, we vatten het even voor u samen: ‘het somt de rechten en vrijheden op voor alle Vlamingen en bevat de beginselen van de organisatie en werking van een democratisch en sociaal Vlaanderen. Het is gebaseerd op de EU-grondrechten en de Belgische grondwet.’ Daarmee schijnt zowat alles gezegd. Maar om het met een understatement te zeggen: niet iedereen is even laaiend enthousiast over het Handvest, zelfs niet in de partijen van de Vlaamse meerderheid. Hoe komt dat? Het zou ook niet veel ophef veroorzaakt hebben, ware er niet dat ene zinnetje in ‘de preambule’: ‘(Vlaanderen) is een democratische rechtsstaat en vormt een natie met een eigen taal en cultuur, met een democratische politieke traditie en met respect voor de lokale autonomie, het private initiatief en het verenigingsleven.’ Zo is het Handvest voor Vlaanderen het eerste officiële document waarin Vlaanderen een natie genoemd wordt. Wat daarvan de waarde is zal de toekomst uitwijzen.

Grondwet?

Maar wat zijn wij als Vlaamse natie eigenlijk met een handvest? De juristen die we raad vragen zijn vrij unaniem: niets. Volgens Fernand Keuleneer is dat handvest er gekomen door de splitsingsobsessie van Vlaanderen, gecombineerd met een ongezonde behaagzucht van Europa. Het resultaat volgens Keuleneer: ‘Het is onnozele praat. In de preambule staat: “Vrijheid? Gelijkheid, rechtvaardigheid, verdraagzaamheid, verantwoordelijkheid en solidariteit vormen de grondslagen van de Vlaamse samenleving. Onder alle omstandigheden moet de Vlaamse overheid de menselijke waardigheid waarborgen”. Wat betekent dat? Het is een document waarin Vlaanderen aan internationale public relations doet, het imago wat wil opkrikken. Meer is het niet’. Volgens Keuleneer is de tekst een compromis tussen verschillende stromingen: ‘Er zijn er die een Vlaamse grondwet wilden schrijven, anderen willen Vlaanderen in het Handvest voorstellen als een open samenleving en een derde groep ziet het als opstap voor een grondwet voor de Vlaamse natie in een confederatie. Die verschillende bedoelingen en stromingen hebben uiteindelijk een compromistekst gemaakt: het Handvest.’

Als het past in de splitsingsobsessie van de Vlamingen, is dat Handvest dan een opstap naar een Vlaamse grondwet? Volgens Keuleneer is het een oefening daartoe. Maar collega jurist Matthias Storme is het daar niet mee eens. Ook Storme is – voor alle duidelijkheid – geen supporter van het Handvest, wegens ‘juridische nonsens’. Het is volgens Storme ook een machteloos document. Het Handvest zal goedgekeurd worden als een niet bindende resolutie van het Vlaams Parlement. En waarschijnlijk zelfs niet door het gehele Vlaams Parlement, zowel Groen als Vlaams Belang hebben al laten weten het niet te zullen goedkeuren. Is het Handvest voor Vlaanderen dan enkel een nuttige bezigheid voor politici met te veel tijd? Zo ver wil Matthias Storme ook niet gaan, er is ook iets positief over te zeggen. ‘Het Handvest voor Vlaanderen brengt ook alle institutionele bepalingen samen waar Vlaanderen constitutieve autonomie heeft, dat is nuttig.’

Belgisch-Europese dictaten

Moeten we het Handvest dan niet bekijken als een politiek statement? Volgens Matthias Storme is het Handvest geen signaal voor onafhankelijkheid, eerder voor het tegendeel. ‘Op twee of drie artikels na worden in het Handvest uitsluitend de dictaten van de Belgische grondwet of de EU overgenomen. We maken in deze tekst niet voor onszelf uit wie we zijn, waar Vlaanderen voor staat. We doen wat wordt geëist. Vlaanderen stelt zich op als schoothond. Door het erkennen van alle mogelijke rechten en vrijheden uit verdragen zijn er ook binnen de tekst tegenstellingen, zonder dat wordt aangegeven welke rechten voorrang hebben. Dat is ronduit absurd. Men had de artikels 6 tot 58 beter vervangen door “Vlaanderen erkent en beschermt binnen de hem toekomende bevoegdheden de rechten en vrijheden bepaald in de federale Grondwet en in de internationale Verdragen waarbij Vlaanderen rechtstreeks of onrechtstreeks partij is en waarmee het bevoegde parlement heeft ingestemd”. Dit Handvest toont aan dat de tijd nog niet rijp is voor een grondwet van de deelstaat Vlaanderen.’