Antwerpse haven: zoveel meer dan ’t Stad

De Vlaamse Cultuurkring Lokeren slaagde erin vertegenwoordigers van belangrijke spelers te strikken voor de discussie getiteld “De Waaslandhaven: welke meerwaarde tegen welke prijs?”. In een zaaltje aan het grootste marktplein van België kon men een waaier aan verschillende opinies aanhoren over de toekomst van ’s lands grootste haven. Tekenden present: Peter Van de Putte (Maatschappij Linkerscheldeoever), Denis Malcorps (Doel 2020), Johan Baetens (Natuurpunt) en Thomas Vanoutrive (Universiteit Antwerpen).

’t Stad is van iedereen

Wat snel opvalt is de hoeveelheid aan thema’s die convergeren in dit ogenschijnlijk plaatselijk probleem. Ecologie, mobiliteit, gezondheid en zelfs directe democratie passeren de revue. Een rode draad door het gesprek is het gevoel van onmacht tegenover de stad Antwerpen en het Havenbedrijf.

Enkel Van de Putte is openlijk voorstander van een havenuitbreiding. De Maatschappij Linkerscheldeoever, kortweg LSO, staat in voor het beheer van de Waaslandhaven. De oprichting ervan in 1982 betekende toen reeds een reactie op de almacht van Antwerpen, zowel stad als provincie.

Het punt van Van de Putte is dat steeds meer bedrijven ervoor kiezen om zelf schone energie op te wekken. Neem nu de windturbines in het havengebied. Hij looft eveneens de technische vooruitgang. Dankzij 3D-printers spaart de industrie uitstootgassen van leveranciers: vanaf nu kan men op het terrein zelf printen. Qua ecologie en verduurzaming zit het snor, daar in de Waaslandhaven.

Malcorps van Doel 2020 klaagt aan dat een havenuitbreiding, via onder andere het geplande Saeftinghedok, niet ten bate komt van de maatschappij – en al zeker niet voor Doel. Zo’n megadok zal de filedruk in en rond Antwerpen alleen nog maar verhogen. Daarenboven is de jobcreatie in de containerbusiness laag. Wat wint men bij expansie? Volgens Malcorps is vooral de druk vanwege rederij MSC beslissend.

Toegevoegde democratische waarde

Spek naar de bek voor professor Vanoutrive. Men zit te veel vast in de achterkamerpolitiek van gemeentebesturen, ministers in Brussel en de industrie. De academicus wil dat men de burger betrekt. ‘We moeten alles bespreekbaar maken’, stelt hij. ‘Is het niet zinvoller om in te zetten op kwaliteitsvolle producten in plaats van een dok aan te leggen voor extra tonnen goedkoop Chinees speelgoed?’

De problematiek bevindt zich op een kruispunt van meerdere crisissen. De belangrijkste is echter de democratische crisis. Volgens Vanoutrive dient een democratisch deficit verkleind te worden door au fond te discussiëren over wat voor een economie we eigenlijk willen. ‘En waarom burgers niet de mogelijkheid geven te coöpteren in windmolenparken?’

Nogmaals de containers. Volgens de professor steeg de groei van het aantal ingevoerde containers vroeger dubbel zo snel als het BBP. Vandaag is dit niet meer zo. De logica dat fysieke uitbreiding ook een economische opwaardering oplevert, blijkt achterhaald.

Malcorps echoot deze commentaar. Het Oosterweeldebat is volgens hem in hetzelfde bedje ziek. Extra wegencapaciteit betekent simpelweg extra verkeersopstopping. ‘Wat willen we op onze wegen? Een diepgaand en allesomvattend publiek debat is aan de orde.’

Van de Putte is sceptischer. Heeft de burger wel genoeg kennis voor deze complexe materie? Hij gelooft in de daadkracht van politici en zakenlui.

De letterlijke lachende derde

Johan Baetens van Natuurpunt richt zijn pijlen vooral op de indianenverhalen die de pers bereikten in navolging van kritiek vanwege groepen zoals Doel 2020 en het boek Dit is mijn hof van Chris De Stoop. Natuurpunt staat niet voor een terugkeer naar het stenen tijdperk. Evenmin wil het de landbouw doen verdwijnen rondom het havengebied.

Doordat de mens het slikken en schorren hinderde in wat Baetens het “Amazonegebied van de Lage Landen” noemt, verdwenen vele kostbare vogelsoorten. Natuurpunt heeft de wet aan zijn kant: via de compensatielogica moet er natuurgebied komen voor wat de haven doet verdwijnen. Men wil Doel niet weg, maar men wijst op het belang van ongerepte natuur voor de samenleving – ook voor een (sterk uitgedunde) boerenpopulatie.

Doel 2020 werpt tegen dat er in gans Vlaanderen vogels zijn verdwenen. Waarom zou men enkel in dit specifiek gebied compensatie creëren? De veldleeuwerik redden is nobel, maar wat met de mensen? ‘U jaagt de landbouwers weg’, sneert Malcorps.

Baetens werpt tegen dat landbouw nauwelijks jobs genereert – daarenboven bewerkt men land met behulp van fossiele brandstoffen. Toegegeven, gebieden zonder monocultuur en zonder pesticiden zouden beter zijn maar dit behoort evenmin tot de plannen van de Boerenbond.

Intussen is Peter Van de Putte de lachende derde – letterlijk soms. De twee burgerorganisaties slagen er niet in om het eens te geraken. Doel 2020 staat eigenlijk alleen tegenover Natuurpunt én de haven. Hierdoor lijken de groene jongens samen te spannen met het kapitaal van het havenbedrijf. Een opvallende positie. 

Zijn er nog vragen?

De discussie is verre van beslecht. De problematiek behelst dan ook zoveel onderwerpen. De Oosterweelverbinding, vogelbroedplaatsen en een massale werkgelegenheid: het zit allemaal in dit maatschappelijk debat. De Vlaamse Cultuurkring Lokeren toonde alvast hoe dat debat iets tastbaarder te maken voor de Waaslander. Dat het gesprek meer vragen oproept dan dat ze beantwoordt, is een begrijpelijke uitkomst.

Foto (c) Reporters