JavaScript is required for this website to work.
Europa

Armenië: Aziatisch of Europees?

Theo Lansloot4/8/2014Leestijd 3 minuten

De Euraziatische Unie wordt op 1 januari 2015 van kracht. Armenië is verondersteld voordien toe te treden. De vraag is of dit ook gebeurt.

Aangeboden door de abonnees van Doorbraak

Dit gratis artikel wordt u aangeboden door onze betalende abonnees. Als abonnee kan u ook alle plus-artikelen lezen. Doorbreek de bubbel vanaf €4.99/maand.

Ik neem ook een abonnement

Euraziatische Unie

Op 3 september 2013 had het Armeense staatshoofd, Serz Sargysan, in Moskou een ontmoeting met president Poetin. Volgens een Russisch perscommuniqué daarna verklaarde de Armeense president dat zijn land een handelsverdrag en een politieke unie met Rusland verkoos boven een gelijkaardige band met de EU. Bij zijn vertrek bevestigde de Armeense president dit maar verduidelijkte tevens dat dit momenteel slechts inhoudt dat Armenië toetreedt tot een douane-unie met Rusland en stappen zet om later lid te worden van een Euraziatische Economische Unie. Terug in Jerevan – de hoofdstadt van Armenië – voegde de president daar nog aan toe dat hij veel belang blijft hechten aan goede betrekkingen met de EU.

Die had gehoopt in november 2013 in de Litouwse hoofdstad Vilnius met een aantal oostelijke partners waaronder Armenië, nieuwe akkoorden over associatie en vrijhandel te paraferen of te tekenen. Quod non.

Alhoewel de Euraziatische Unie zich tot nog toe beperkt tot louter economische samenwerking, is het duidelijk dat president Poetin die ook als een militair en politiek orgaan ziet.

Armenië is voor zijn veiligheid haast volledig afhankelijk van Rusland en is dat sedert de 19de.eeuw vrijwel altijd geweest. Rusland steunt Armenië in het conflict met Azerbeidzjan over Nagorno-Karabach en beschikt zelfs over een militaire basis in het land. Toch leverde het medio 2013 voor 1 miljoen USD tanks, artillerie, en raketwerpers aan Azerbeidzjan wat Armenië beslist te denken geeft

Armenië Europees?

De republiek Armenië ligt in de Zuidelijke Kaukasus en dus in Azië. Het grenst aan Azerbeidzjan, Georgië, Iran en Turkije. Het is een schilderachtige bergstaat met een in alle opzichten rijke cultuur. Toerisme is een belangrijke sector.

De officiële taal is Armeens een Indo-Europese taal. Er zijn kleine minderheden: 1,3% Koerden en, gevaarlijk, 0,9% Russen. Op grond van cultuur en geschiedenis beschouwt het land zich (net als Georgië) als Europees. Sinds 2001 is het lid van de Raad van Europa. De Armeense Publieke Radio en Televisie is lid van de ‘European Broadcasting Union‘.

Armenië was vroeger veel groter dan nu en was het grootst in de laatste eeuw voor onze tijdrekening. Zijn hoofdstad Jerevan is gesticht in 782 voor Christus. In 301 werd het christendom de Armeense staatsgodsdienst. Armenië is daarmee het oudste christelijke land ter wereld. Van de bevolking behoort 97,4% tot de Armeens-Apostolische Kerk. De rest zijn aanhangers van andere christelijke kerken waaronder de Russisch-orthodoxe Kerk, de Armeens-katholieke Kerk en protestantse kerken. Koerdische jezidi’s maken circa 1,3% van de bevolking uit. Het jezidisme is een Koerdische godsdienst waarin zowel christelijke, islamitische (sjiitische), zoroastrische, manicheïstische, mithraïstische en heidense elementen zitten. Jezidi worden in alle islamitische landen als ketters vervolgd.

Armenië is meerdere malen in zijn geschiedenis door andere rijken veroverd en ingelijfd. In de 19e eeuw kwam een groot deel (Perzisch deel) van Armenië onder het bestuur van het Russische Rijk. Tijdens de Eerste Wereldoorlog in 1915 vond in het Osmaanse Rijk (in westelijk Armenië) de Armeense genocide plaats door de Jonge Turken die 1,5 miljoen Armeniërs ombrachten omdat zij van pro-Russische sympathieën werden verdacht. De kwestie geraakt niet opgelost en de betrekkingen tussen Armenië en Turkije zijn daarom nog steeds erg gespannen.

Groot-Rusland

Moskou laat zijn oog vallen op zowat alle ex-Sovjetrepublieken om op nieuw in de armen te sluiten van wat een Euraziatische Unie moet zijn. In Azerbeidjan is men niet zo happig, maar hoe blijf je uit de klauwen van Poetin?

Na de Eerste Wereldoorlog maakte Armenië, samen met Georgië en Azerbeidzjan, deel uit van de Kaukasische Federatie. Zo konden de drie landen van 1918 tot 1920 onafhankelijk blijven. In 1920 werd Armenië veroverd door het Rode Leger en bij de Sovjet-Unie gevoegd als Armeense SSR.

Al in 1988 ontstond er een conflict met Azerbeidzjan over Nagorno-Karabach, een autonome regio binnen Sovjet-Azerbeidzjan die grotendeels door Armenen was bewoond. In augustus 1990 werd Armenië onafhankelijk In 1991 riep ook Nagorno-Karabach de onafhankelijkheid uit. Zowel bij de hierop volgende oorlog als in de huidige situatie wordt Nagorno-Karabach door Armenië politiek en militair ondersteund.

Thans is Armenië zowat even groot als België met een bevolking van circa 3 miljoen Sedert de 1990 – jaren brachten de problemen in de regio een zeer belangrijke emigratiestroom op gang geraamd op 10 to 25 % van de bevolking.

Het huidige Armenië heeft een presidentiële staatsvorm met een meerpartijenstelsel.

Op de tweesprong

Poetin wil alle vroegere Sovjetrepublieken terug in de Euraziatische Unie, met uitzondering van de Baltische staten die inmiddels EU-lidstaten zijn. Armenië zit daar zeker niet om te springen. Het land is voor zijn veiligheid echter grotendeels van Rusland afhankelijk en wantrouwt de groeiende Turkse invloed op de EU en het eventueel lidmaatschap van Turkije van de Unie later. De vraag is of de EU voor 1 januari 2015 Armenië nog kan overtuigen voorlopig niet tot de douane-unie met Rusland toe te treden. Zij heeft immers zelf verklaard dat zulks voor haar de mogelijkheid van een verregaand handelsverdrag uitsluit.

 

Foto: Armeense erewacht bij de viering van het 95-jarig bestaan van de republiek Armenië, 2013. (c) Reporters

 

Theo Lansloot (1931 -2020) was licentiaat handels- en financiële wetenschappen. Hij was als ambassadeur op rust publicist bij verschillende media. Door zijn professionele achtergrond was hij welbeslagen inzake diplomatie en internationale politiek. Ook volgde Theo de verhoudingen tussen Nederland en Vlaanderen op de voet.

Commentaren en reacties