De Nederlandse minister van Buitenlandse Handel zwicht niet voor de druk van de Verenigde Staten (VS) om de uitvoer van het Noord-Brabantse ASML naar China te beperken. Dat is goed nieuws voor de Kempen.

ASML is de lokaas aan de Nederlandse grens bij Eindhoven voor Vlaamse technici en Vlaamse technologische hogescholen in Geel, Mol en Hasselt. Honderden slimme bollen pendelen dagelijks van de Kempen naar de supermachinefabrikant voor het produceren van chips.

Liesje Schreinemacher

Tijdens het weekeinde liet minister Liesje Schreinemacher optekenen in NRC Handelsblad dat ingaan op de Amerikaanse boycot enkel kan ‘op onze eigen voorwaarden’. De Nederlandse regering staat onder zware druk van de Verenigde Staten om de uitvoer van de chipmachines van ASML naar China te beperken. China is de tweede grootste economie van de wereld. De VS, Japan en Nederland onderhandelen al twee jaar over een embargo van de supergesofisticeerde machines.

De Verenigde Staten willen de technologische sprong van China afremmen. ASML en ASM International zijn twee Nederlandse fabrieken die de onontbeerlijke machines bouwen voor geavanceerde chips. Zij groeiden uit Philips in Eindhoven. Washington vaardigde in oktober nieuwe en strengere maatregelen uit tegen de Chinese chipproductie. Die laatste gebruikt de chips voor massatoezicht en het leger.

Boycot

In een document van 139 bladzijden deden de Verenigde Staten uitdrukkelijk beroep op Nederland om mee de boycot in te stellen en te handhaven. De toestellen waar de Amerikanen om geven vallen niet onder de Wassenaar Arrangement van 1996. Wassenaar is een rijkeluisenclave bij Den Haag, toeval. De afspraak tussen 42 landen behandelt de uitvoer van goederen, met een dubbele toepassing: militair en burgerlijk.

In 2019 boog Nederland de knie op basis van de Wassenaar Arrangement voor het Amerikaanse uitvoerverbod van een EUV-machine, ASML-hoogstandje, naar China. De Wassenaarse richtlijnen gaan niet op voor de meer gangbare lithografiemachines (DUV) die ultra-violetlicht gebruiken. De kruisbestuiving tussen de VS en Nederland over deze technologie is er. Applied Materials valt onder de strengere VS-exportregels en levert onderdelen aan ASML.

Geen akkoord met de Amerikanen

Politiek Nederland hield zich tot het weekeinde gedeisd over de kwestie. Nu neemt de minister van Handel het woord: met de Amerikanen is er geen akkoord over hoe het verder moet, en dat na twee jaar onderhandelen. Dat zou echter zijn beslag vinden over enkele maanden.

Schreinemacher: ‘De Amerikanen kunnen ons niet dwingen. We maken een eigen afweging en dat doen wij in overleg met partnerlanden als Japan en de VS. We willen technologisch leiderschap behouden, strategische afhankelijkheden voorkomen en het ongewenste gebruik van technologie tegengaan.’ Liesje Schreinemacher ontmoet Chinezen. In juni zag zij de Chinese minister van Handel in Genève voor een ‘stevige maar open discussie’, waarin ook de mensenrechten in Xinjiang vernoemd werden.

ASML vreest een te streng uitvoerverbod en dat Den Haag zal zwichten voor de Amerikanen. In 2022 haalt het bedrijf twintig miljard euro omzet, waarvan vijftien procent uit China. Als de Verenigde Staten oordelen dat Nederland de vrijere handel blijft verdedigen, is er als stok achter de deur de Foreign Direct Rule, die Amerikaanse bedrijven verbiedt onderdelen van VS-makelij buiten de grenzen te verkopen. Dat is echter het geval bij ASML en ASM International.