B-attesten dan toch nuttig

Onderwijs was weer voorpaginanieuws in De Standaard. Het onderzoek waaruit blijkt dat zittenblijven absoluut niet altijd af te raden is, kreeg in die krant dan weer geen enkele aandacht. Blijkbaar moeten onderzoeksresultaten in een bepaalde visie passen om aandacht te krijgen.

Of ze moeten in die visie geschoven kunnen worden, zoals nu weer geprobeerd wordt. Het onderzoek waar vandaag de aandacht naar gaat, wordt als volgt samengevat: ‘Leerlingen die in het middelbaar een B-attest krijgen, doen er beter aan om van richting te veranderen, zo blijkt uit Leuvens onderzoek.’ We mogen aannemen dat de onderzoekers zelf meer oog voor nuance hebben dan de krant. De ene verandert beter van richting, de andere doet het jaar best over. De gewekte indruk dat alle leerlingen beter nooit blijven zitten, slaat natuurlijk nergens op. Het onderzoek leert wel dat een B-attest – advies van de klassenraad om een andere richting te kiezen – een zeer waardevol instrument blijft en uiteraard best niet wordt afgeschaft. Meteen wordt ook het belang van het bestaan van verschillende richtingen bevestigd en impliciet kan uit deze studie opgemaakt worden dat het opheffen van de verschillen tussen ASO, TSO en BSO een zeer slecht idee zou zijn. Leerlingen voelen zich wel degelijk beter in de ene richting dan in de andere. Laat de verschillende richtingen dan ook bestaan.

Heel terecht wordt er op gewezen dat vooral ouders uit hogere sociaal-economische klassen hun kinderen liever in een ASO-richting laten dubbelen dan hen te laten overschakelen naar TSO. In die gevallen klopt het besluit van de studie uiteraard helemaal. Voortsukkelen in het ASO is soms het slechtste waarvoor kan gekozen worden. Maar als dan vandaag in het begeleidende commentaarstuk van De Standaard geschreven wordt over ‘de bodem van het onderwijs’, terwijl TSO en BSO wordt bedoeld, dan doen de media dus vlot mee aan het neerkijken op wat volwaardige en voor veel leerlingen de meest geschikte onderwijsvormen zijn. Zelfs de titel op de voorpagina ‘Waterval beter dan zittenblijven’ kan het niet laten om te stigmatiseren met dat steeds weerkerende woord ‘waterval’.

Dat ‘studenten in het hoger onderwijs die in het middelbaar zijn blijven zitten, het moeilijker hebben dan de anderen’, is dan weer zo’n wetenschappelijk besluit waar iedereen met gezond verstand ook zo wel toe kan komen (voor zo ver daar het woord ‘gemiddeld’ wordt aan toegevoegd). Uiteraard scoren veel leerlingen die ooit bleven zitten in het hoger onderwijs slechter. Ze moesten dan ook niet zomaar een jaar dubbelen. De onderzoekers wekken de indruk dat ze koppels hebben gevolgd die op alle punten ‘identiek’ zijn (zelfde achtergrond, even goede resultaten op testen, zelfde engagement). In dat geval doet een zittenblijver het toch slechter dan wie elk jaar slaagde. Ook weer logisch, want waarom is die leerling blijven zitten als hij/zij identiek is aan de andere die het jaar niet moest overdoen? Het gaat dan over leerlingen die ten onrechte het jaar moesten dubbelen en dat is, uiteraard, een slechte zaak. Laten we uit de vaststelling dat leerlingen soms ten onrechte dubbelen niet besluiten dat dubbelen altijd fout zou zijn.

Deze interessante studie leert dat heroriënteren zinvoller is dan het jaar herdoen in een ongeschikte richting; dat het bestaan van verschillende richtingen een goede zaak is en dat het een zegen is ouders te hebben die geen vastgeroeste opvattingen huldigen over onderwijs. Enfin, het is hoedanook een zegen ouders te hebben die geen vastgeroeste opvattingen huldigen.