Bart De Wever en de religieuze ‘leiders’

Het soortelijk gewicht van dergelijke nummertjes is niet bijster groot, en dat op zich doet al de vraag rijzen naar de zin ervan. Bij nader inzien zijn er nog wel meer vragen te stellen, want helemaal zonder relevantie is de demarche van De Wever natuurlijk niet. Laten we daar dus eens dieper op ingaan.

Eigenlijk is het al merkwaardig dat De Wever een vertegenwoordiger van de islam bij zich roept, nog los gezien van de andere aanwezigen. Luidt de mantra immers niet dat de aanslagen in Parijs niets met de islam te maken hebben? Ach wat, iedereen, ook De Wever, weet drommels goed hoe doorzichtig dat is, dat de aanslagen alles met de islam te maken hebben, en dat zulks net de kern van het probleem is. De redactie van Charlie Hebdo werd uitgemoord om niets anders dan de Mohammed-cartoons. De daders – allemaal moslims – lieten bovendien over hun motieven geen enkele onduidelijkheid bestaan: wraak voor het ‘beledigen van de profeet’. Dus, ja, de islam staat hier in het midden van het debat.

Kernwaarden

Maar heeft het daarom zin een vertegenwoordiger van de islam bij zich te roepen? En welke vertegenwoordiger? De islam is een huis met heel vele kamers en heeft geen hiërarchische structuur. In dit land heeft men de moslims een officieel orgaan moeten opdringen (de Moslimexecutieve) en zelfs dat is maar met moeite gelukt. De verschillende stromingen en nationaliteiten binnen de moslimgemeenschap laten zich elkaar de les niet spellen. De arm van een imam reikt meestal niet verder dan zijn eigen moskee, en vermoed mag worden dat dat ook het geval is met de heer Aberkan die door De Wever op de thee werd gevraagd. De man is zelfs niet eens onverdacht, want de moskee El Mouslimin waar hij wellicht nog steeds predikt, kreeg in het kader van zijn erkenningsprocedure een negatief advies van de Staatsveiligheid. De representativiteit van Aberkan mag dus in vraag gesteld worden en als hij dan geen gezaghebbende stem is in Antwerpen, laat staan in Vlaanderen, wat voor zin heeft het dan om hem naar het Schoon Verdiep te halen?

Maar stel dat de invloed van de imam toch veel groter is dan wij vermoeden. Wat voor boodschap had De Wever dan voor hem? Hij zou de islamvertegenwoordiger er bijvoorbeeld op kunnen gewezen hebben dat er bepaalde grondwaarden in onze samenleving zijn waaraan niet kan geraakt worden, zoals de vrijheid van meningsuiting, en hem gevraagd hebben of hij dat alsjeblief duidelijk zou willen maken aan de Antwerpse moslimgemeenschap. Maar afgaande op de zeer algemene verklaringen achteraf aan de pers, was dat zeker niet de teneur van het gesprek; de imam deed dan ook geen uitdrukkelijke oproep aan de islamitische geloofsgemeenschap om onze kernwaarden te aanvaarden.

En de vrijzinnigen?

Niet alleen de imam werd uitgenodigd, ook de rabbijn en de bisschop. Ook dat roept vragen op. Het is absurd aan te nemen dat zij erbij betrokken werden opdat ze hun ‘achterban’ zouden aanmanen geen ‘wraak’ te nemen. In landen als Libanon, Bosnië of India waar religieuze gevoeligheden vaak leiden tot bijzonder zware incidenten en zelfs burgeroorlog, is religieus overleg een noodzakelijkheid. Maar wie kan in Vlaanderen bij zijn volle verstand beweren dat er na Parijs gevreesd moet worden voor represailles uit christelijke of joodse hoek? Dat kan dus onmogelijk de inzet van de bijeenkomst op het stadhuis zijn geweest.

Wellicht was het dus de bedoeling om de goegemeente te tonen dat moslims, joden en christenen het wél goed met elkaar menen en dat zij in staat zijn om in een gezamenlijke verklaring het drama in Parijs ten stelligste af te keuren. Door de media-aandacht die zoiets krijgt, kan dat inderdaad een heilzaam effect hebben op de gelovigen van de genoemde obediënties en was de bijeenkomst misschien de moeite waard. Niettemin dringt zich dan meteen een volgende vraag op. Als er hier sprake was van een gezamenlijk pleidooi voor tolerantie gericht aan de hele samenleving, waarom werden vrijzinnigen en ongelovigen dan uitgesloten? Dat is voorwaar toch geen kleine groep in onze geseculariseerde samenleving? Bovendien is het juist nu aangewezen er die groep bij te betrekken. De cartoonisten van Charlie Hebdo richtten hun puntige pennen naar alle drie de openbaringsgodsdiensten: het waren vrijdenkers par excellence. Juist zij zaten in de hoek waar de klappen vielen, precies omdat ze hun gedachten de vrije loop lieten. Maar De Wever nodigt dus de godsdiensten uit en laat de vrijzinnigen buiten het verhaal. Welk signaal geeft hij dan?

Gevoeligheden

Op zijn minst krijg je de indruk dat net diégenen werden uitgenodigd die bepaalde religieuze gevoeligheden gemeen hebben. Dat mag dan bij het grootste deel van christenen en joden al maar minder een rol spelen, omdat ze zich te langen leste hebben neergelegd bij het feit dat Europa geseculariseerd is, helemaal weg zijn de gevoeligheden ook daar niet. Erger is het gesteld met de moslims: bij hen tekent zich een breed verzet af tegen onze Europese kernwaarden, en worden er steeds meer specifiek religieuze eisen gesteld, gaande van halal voedsel tot hoofddoeken op school. Zij kunnen niet om met de vrije meningsuiting, die ook inhoudt dat met hun gevoeligheden de draak wordt gestoken. Het is slechts een minderheid die daarvoor naar geweld zal grijpen, maar het gevoel onder moslims dat het niet kan dat ‘de profeet wordt beledigd’ is zo goed als algemeen. Moslims eisen van niet-moslims onvoorwaardelijk respect voor hun godsdienst en worden boos als ze dat niet krijgen. Bovendien leiden zij uit de godsdienstvrijheid individuele religieuze rechten af, die in hun ogen overal en altijd afdwingbaar zijn. Hoewel daar door onze beleidsmakers al veel teveel is op toegegeven, grieft het de meeste moslims dat zij niet altijd hun slag thuishalen.

Met een bijeenkomst als die van donderdag geven zowel het burgerlijk gezag (De Wever) als de andere godsdiensten de indruk dat de moslimse gevoeligheden tenminste voor een deel terecht zijn en zelfs dat ze die voor een stuk delen. Impliciet, bedoeld of onbedoeld, lijken de tekenaars van Charlie Hebdo hier een veeg uit de pan te krijgen. Aan de samenleving wordt gezegd: toon meer respect en houd in de uitoefening van uw recht op vrije meningsuiting meer rekening met bepaalde religieuze gevoeligheden.

Wel, dat is niet de boodschap die ik in de nasleep van wat er in Parijs is gebeurd, wilde horen, wel integendeel.

De auteur is oud-volksvertegenwoordiger van het Vlaams Belang.