De minderheidsregering van eerste minister Mariano Rajoy heeft steun gekregen uit onverwachte hoek. Rajoy en zijn partij, de conservatieve Partido Popular (PP), moesten op zoek naar extra stemmen om het budget voor dit jaar goed te keuren. Die vonden ze onder andere bij de Partido Nacionalista Vasco (PNV/EAJ), de grootste Baskisch-nationalistische partij.
Maar ook in Baskenland geldt dat enkel de zon voor niets opgaat. De PNV eiste betere financiële voorwaarden van een opgejaagde Rajoy. Zo heerst er al jaren een standstill over het vaste bedrag dat de autonome gemeenschap dient te betalen aan Madrid, de zogenaamde Cupo. Met dat geld financiert de Spaanse overheid kosten die buiten de Baskische competenties vallen. Denk aan de rente op de staatsschuld en de Spaanse ambassades.

Mes op de keel
In ruil voor de Baskische stemmen biedt Rajoy een korting van maar liefst 569 miljoen euro aan. Daarenboven belooft de centrale overheid meer dan een miljard euro terug te betalen aan Euskadi, zoals de autonome regio Baskenland in het Baskisch heet. De gemeenschap kan eveneens rekenen op een verlaging van de elektriciteitstarieven voor bedrijven en extra investeringen in infrastructuur. De partij noemt het akkoord op haar website ‘historisch’.
Experts zeggen dat Baskenland wel een zeer gunstig regime krijgt toebedeeld. Dankzij de voordelige Cupo kan Euskadi de belastingen laag houden en zo de harten van de bevolking winnen op kap van de rest van de Spaanse belastingbetalers. PNV ziet er geen graten in. Door haar stemmen te leveren behartigt ze zowel de belangen van Baskenland als die van Spanje. Zonder haar parlementsleden zou het land wellicht zijn afgestevend op nieuwe verkiezingen. Dat zou de derde keer zijn op nog geen twee jaar tijd.
Premier Rajoy onderhandelde dus met het mes op de keel. Daarbij komen de recente corruptieschandalen die zijn partij voor de zoveelste keer schaden. Onlangs werd Rajoy zelfs opgeroepen om te getuigen op een groot corruptieproces. Het vermijden van een nieuwe stembusgang te midden van deze penibele omstandigheden was dus essentieel. En het mocht duidelijk iets kosten, zo blijkt uit de deal.

Machiavellistisch
Voor tegenstanders van het Catalaanse onafhankelijkheidsreferendum is de demarche van de Baskische nationalisten een hoopvol signaal. Zie je wel, zeggen ze, samenwerking is niet onmogelijk voor nationalisten. Breken met Spanje is niet de enige manier om de eigen burgers te dienen, aldus het editoriaal van de Spaansgezinde krant El País op donderdag. Het is pragmatisme versus separatisme. Zonder haar oude aspiraties voor meer zelfbestuur op te geven, toont PNV dat ze het democratisch spel perfect volgens de regels kan spelen, zo schrijft het dagblad. Lees: buiten de wet treden is niet noodzakelijk.
In diezelfde krant wordt gewag gemaakt van het machiavellistische spel van Mariano Rajoy. Toen hij nog over een absolute meerderheid beschikte, keek hij nooit om naar de Baskische nationalisten. Nu hem het water aan de lippen staat, valt er opeens wel te praten.
Op die manier blijven regionalistische verzuchtingen genegeerd. Dat kan op den duur culmineren in een heus onafhankelijkheidsproces, zoals in Catalonië. Als het tegemoetkomen van specifieke eisen afhangt van de noodzakelijkheid van hun stemmen in het Spaans parlement, dan wordt het bijeenhouden van het zogenaamde plurinationale Spanje een grote uitdaging.

Foto © Reporters