België slaat slecht figuur in de NAVO

Doorbraak nam naar aanleiding van een artikel in de Britse Daily Telegraph contact op met professor Mattelaer. De man is gespecialiseerd in defensie en is assistent-directeur van het Instituut voor Europese Studies. In mei 2014 publiceerde hij een rapport waarin hij de toekomst van het Belgische leger tegen het licht houdt. 

Nooit gesproken met de Telegraph

Alexander Mattelaer, geciteerd in de Britse krant, was niet op de hoogte van het artikel in de Telegraph en werd – in tegenstelling tot wat de krant laat uitschijnen – er ook nooit door geïnterviewd: ‘Het citaat onder mijn naam komt uit een recente publicatie van mijn hand over de toekomst van de Belgische krijgsmacht. De voorstelling van zaken in de Telegraph vind ik persoonlijk te alarmistisch van toon, maar ten gronde zijn enkele van de vaststellingen wel pertinent.’

Terechte zorgen om Rusland

De defensiespecialist is het eens met de vaststelling dat de oostelijk gelegen NAVO- ondgenoten zich grote zorgen maken over de houding van Rusland (met name wat het zelfverklaarde ‘recht’ betreft om Russische minderheden te beschermen in buurlanden). Ook wijst hij op de paraatheidstests van territoriale verdedigingsmechanismen van verschillende Europese landen door de Russische strijdkrachten en hij verwijst daarbij onder meer naar het neutrale Zweden waar het luchtruim werd geschonden.

België houdt zich niet aan gemaakte afspraken

Ten slotte heeft de professor geen goed oog in de Belgische defensie: ‘Er gaat inderdaad een te groot aandeel van het defensiebudget naar personeelskosten. In 2015 bijna 74% , exclusief pensioenen. Werkingskosten schommelen rond de 25%. Dit wil zeggen dat er vrijwel geen ruimte is voor investeringen en voor modernisering. Onder meer daardoor slaat België momenteel een modderfiguur in de NAVO en ook in de EU. Door de voortdurende uitholling van de krijgsmacht kan het Belgisch leger zijn voortrekkersrol in de Europese defensie niet langer waarmaken. België houdt zich namelijk niet aan afspraken, zoals die gemaakt op het niveau van staats- en regeringsleiders in Wales. Bovendien werpt de zeer precaire situatie van Defensie als departement een lange schaduw vooruit op het nakomen van de bondgenootschappelijke verplichtingen in de toekomst. Onze Europese en transatlantische partners in de gemeenschappelijke defensieplanning weten dat maar al te goed goed en oefenen bijgevolg ook steeds meer diplomatieke druk uit.’

In het genoemde rapport staat dat een Belgische brigade in 1985 nog het equivalent was van een Duitse of een Amerikaanse brigade, maar dat geldt – met uitzondering van de luchtmacht – vandaag al lang niet meer. Het uitblijven van een ernstig debat over de toekomst van onze defensie zorgt voor de volledige uitholling ervan. Een kleinere legermacht kan dan wel kwalitatief sterk zijn, maar ook inzake kwaliteit hinkt ons land echt wel achterop. 

Defensie is investeren in de economie

Mattelaer verdedigt in dat rapport de visie dat investeringen in defensie weldegelijk economisch interessant zijn. De Belgische luchtvaartindustrie zou bijvoorbeeld al lang verdwenen zijn zonder de F16-engagementen aangegaan in de jaren ’70 en 80. De economische return van die investeringen alleen bedroeg naar schatting zo’n 4,17 miljard euro, volgens het document. Bovendien zorgt de legermacht ervoor dat de staat een monopolie op legitiem geweld heeft en ze biedt daardoor bescherming aan de bevolking.

Op dit moment is het defensiebudget een vrij onduidelijk kluwen waarover het Rekenhof al verschillende keren geklaagd heeft. Maar het voortdurend inkrimpen van het budget zorgt ervoor dat langetermijnplanning zo goed als onmogelijk wordt.

Het huidige politieke ideaal van een Belgische legermacht die ingeschakeld wordt een internationale samenwerking is onhoudbaar, ondanks de reputatie die ‘ons’ leger in het verleden heeft opgebouwd. Dat geldt overigens voor verschillende Europese legers. Een Frans document noemt dit ideaal een illusie.

Voorstellen voor een strategische visie

De Policy brief van Mattelaer klaagt niet alleen aan, maar stelt ook alternatieven voor. De geopolitieke rust van de jaren ’90 en het eerste decennium van de 21e eeuw is verleden tijd. De wereld is veel instabieler dan enkele jaren geleden en daarom is investeren in defensie noodzakelijk. Fors investeren, de helft meer dan het vandaag doet. Free riders do not get to have a seat at the table.

Men dient te vertrekken van een minimale omvang van de legermacht en die behoeden van verdere inkrimpingen ondanks de penibele financiële situatie waarin het land zich bevindt. Alexander Mattelaer heeft het over een minimum van 25 000 manschappen met de landmacht als ruggengraat. De Belgische luchtmacht moet sowieso binnenkort afscheid nemen van de F16-vloot. De verdediging van ons luchtruim is essentieel voor onze veiligheid en voor de aanwezigheid van internationale instituten in ons land, dit is zonder meer in ’s lands belang. Daarom moet België de F16’s vervangen en blijven investeren in de toekomst.

© Reporters