Transgenders in de topsport: menige organisatie en instantie piekert zich suf over hoe daar nu juist mee om te gaan. Dat ze aanvankelijk niet helemaal voorbereid waren op de impact van de evolutie van de transgenderbeweging op hun sector, valt te begrijpen. Anno 2023 is er echter nood aan meer regelgeving, zodat vrouwen niet benadeeld worden door transgenders. De opvallende uitslag in de wielerwedstrijd Tour of the Gila wakkert het debat opnieuw aan.

De Tour of the Gila is een vijfdaagse rittenkoers in New Mexico die dit jaar doorging van 26 tot en met 30 april, zowel bij de mannen als bij de vrouwen. Winnares van de vrouwenwedstrijd: Austin Killips, een 27-jarige trans vrouw, geboren in Chicago. Als die naam een belletje doet rinkelen, heeft dat mogelijk met de Kasteelcross te maken. Eind januari werd Killips derde in de C2-veldrit in Zonnebeke. Onze landgenote Jana Dobbelaere, negen seconden achter Killips gefinisht, kon zo de podiumplaats op haar buik schrijven.

Austin Killips drie van de vijf ritten in top 3

Enkele maanden later doet de transgender opnieuw van zich spreken. Door de Tour of the Gila te winnen, maar ook door de manier waarop. In liefst drie van de vijf ritten eindigde ze in de top drie: een tweede plaats in de openingsetappe waarin ze als enige de winnares kon bedreigen, een derde plaats in de tijdrit en winst als leidster in de slotetappe naar Piños Altos. Met daar dan nog eens eindwinst bovenop, met een voorsprong van 1’29” op de tweede, 1’33” op de derde en liefst 4’33” op de vierde in het klassement.

Daarmee was het nog niet afgelopen, want Killips ging ook met de bergtrui naar huis. Een voorsprong van haast anderhalve minuut in een rittenkoers van amper vijf dagen: dat is heel erg veel. Om over de nog grotere verschillen met andere concurrenten maar te zwijgen. Ook al gaat het dan om een pittige wedstrijd en moet de sterkte/zwakte van het deelnemersveld mee in overweging genomen worden. Bij de mannen was er ook wel sprake van minuten verschil ten opzichte van renners verderop in de top tien, maar eindwinnaar Alex Hoehn haalde het met welgeteld… 2 seconden van zijn voornaamste belager.

Omerta

Het hoeft geen betoog dat dit alles heel wat reactie opwekte. Ex-wielrenster Inga Thompson spreekt op sociale media over genderdoping, de ‘nieuwe omerta in het wielrennen’. Zij is ook één van de ondertekenaars van een open brief gericht aan de UCI. Het is een oproep aan de UCI om de reglementen te wijzigen en een eerlijk speelveld voor vrouwelijke atleten te garanderen. Ook bij de ondertekenaars: Magnus Bäckstedt, ex-winnaar van Parijs-Roubaix en vader van grote wielertalenten Zoe en Elynor, en tennislegende Martina Navrátilová.

Navrátilová strijdt al lang voor rechtsgelijkheid voor homoseksuelen en heeft in de loop der jaren haar kritiek op Republikeinse presidenten niet gespaard. Dus neen, de stelling om biologische vrouwen te beschermen in sportwedstrijden is niet één of ander extreem standpunt. Krachtverschillen tussen mannen en vrouwen zijn niet te ontkennen. In het bijzonder wanneer het gaat over het bovenlichaam. Zeker jongens of mannen die na de puberteit aan hun transitie naar trans vrouw beginnen, genieten blijvend fysieke voordelen ten opzichte van biologische vrouwen. Dat zijn de feiten.

Reacties uit koersmiddens

‘We volgen de regels van de UCI en laten de atleten toe aan wie zij een licentie verstrekken’, vertelde Michael Engleman, koersdirecteur van de Tour of the Gila, aan wielerjournaliste Rebecca Reza. ‘Natuurlijk stopt de kwestie daar niet. De wereld zit met vragen en zorgen.’

Het moet inderdaad van de top komen, via de overheid of de sportwereld. Van de UCI bijvoorbeeld. Die stuurde een verklaring de wereld in. ‘De UCI erkent dat transgender atleten zich willen meten volgens hun genderidentiteit. De UCI-regels zijn gebaseerd op de laatste wetenschappelijke kennis en worden op constante wijze toegepast. De UCI blijft de evolutie van de wetenschap volgen en kan zijn regels in de toekomst aanpassen wanneer de wetenschappelijke kennis evolueert.’

Dan toch een bocht na twijfel?

Vrije vertaling: er gaat zeker niet snel iets veranderen. De UCI, die transgender personen met een maximaal toegestane testosteronspiegel van 2,5 nanomol per liter laat deelnemen aan vrouwenkoersen, leek op haar strepen te staan. In de dagen nadien volgde dan weer een compleet ander beeld: de wielerunie gaf aan dat het overleg met atleten en nationale federaties zou heropstarten en dat het bij een volgende vergadering in augustus over zou gaan tot een beslissing. Een twijfelende UCI.

Wat de overheid betreft: in Killips’ thuisland is een voorstel van de Republikeinen om transgenders te weren van bepaalde meisjesteams in scholen goedgekeurd in het Huis van Afgevaardigden, maar de kans is nihil dat het effectief tot wetgeving leidt. In België en Vlaanderen hoeft geen politiek initiatief in zulke richting verwacht te worden. Sportinstanties zullen grotendeels zelf de omstandigheden moeten bepalen waaronder transgenders al dan niet toegelaten zijn en waaronder biologisch vrouwelijke atleten al dan niet met gelijke kansen strijden.

Nonsens op internet

Talloze federaties buigen zich erover. World Athletics is nu ook meegegaan in het principe van de bovengrens van 2,5 nanomol per liter aan testosteron. In het zwemmen legde zwembond FINA trans vrouwen die na hun twaalfde aan de transitie begonnen een verbod op deelname aan vrouwenwedstrijden op. Zwemster Riley Gaines is in de VS het grote gezicht van de beweging tegen inclusie van trans vrouwen in de sport en werd na een toespraak fysiek belaagd. Om maar aan te geven: de gemoederen omtrent het thema kunnen hoog oplopen en het laatste woord is er nog lang niet over gezegd.

De piste van een aparte transgendercategorie is voorlopig niet meer dan een luchtballonnetje. Ondertussen blijft de overwinning van Austin Killips zeker op de tabellen staan. ‘Na een week van nonsens op internet, ben ik vooral dankbaar voor iedereen in het peloton die blijft bevestigen dat Twitter niet het echte leven is. Ik hou van mijn concurrenten en ben dankbaar voor elke kans die ik krijg om te leren en te groeien als persoon en samen als atleten. Vergeet nooit dat een betere wereld mogelijk is”, staat te lezen op de Instagrampagina van Killips.