Bibliotheek blijft verplicht in faciliteitengemeenten

Vlaamse gemeenten zullen vanaf 2016 niet meer verplicht zijn om een openbare bibliotheek in te richten. Alle Vlaamse gemeenten? Nee, een klein deel van Vlaanderen zal wel degelijk verplicht blijven om een bibliotheek te onderhouden. In Brussel en in de faciliteitengemeenten van de Vlaamse Rand blijft de oude regeling van kracht, en zullen er tegenover Vlaamse middelen nog altijd strikte Vlaamse voorwaarden staan. Geen bib, geen centen. 

De uitzondering voor Brussel en de Rand zou er komen op aandringen van N-VA. Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Liesbeth Homans en vooral minister van Vlaamse Rand Ben Weyts zouden sterk aangedrongen hebben op een regeling die de (Nederlandstalige) bibliotheken in de Vlaamse Rand vrijwaart. Je mag er immers niet aan denken dat een Franstalige burgemeester van een faciliteitengemeente na het wegvallen van de verplichting zou besluiten om de Vlaamse bib dan maar op zwart zaad te zetten. 

Maar wat dan met de lokale autonomie? Was het grote argument voor de afschaffing van de bibliotheekverplichting dan niet dat Vlaanderen meer vrijheid wou geven aan de gemeenten? Bewindslieden zoals de Vlaamse minister van Cultuur Sven Gatz legden de voorbije dagen geduldig uit dat we vertrouwen moesten hebben in de lokale democratie. Openbare bibliotheken zouden niet massaal gaan verdwijnen: dat zouden lokale besturen en lokale gemeenschappen gewoon niet laten gebeuren. Maar de Vlaamse Regering is niet van plan om die gok ook in de faciliteitengemeenten te wagen.

De afwijking voor Brussel en de faciliteitengemeenten roept wel meer vragen op. Komt het gelijkheidsbeginsel niet in het gedrang? Bij de Vlaamse Regering lijken ze er vertrouwen in te hebben. Er gelden immers sowieso al enkele ‘speciale’ regelingen voor Brussel en zeker de faciliteitengemeenten – daar zijn het faciliteitengemeenten voor. Daarom zou ook deze nieuwe uitzonderingsmaatregel juridisch houdbaar zijn, en geen bom leggen onder de schrapping van de bibliotheekverplichting. 

Hoe dan ook behoudt Vlaanderen de mogelijkheid om desnoods plaatsvervangend op te treden. Als een Franstalig gemeentebestuur in een Vlaamse gemeente uit balorigheid de Nederlandstalige bib zou boycotten, dan kan de Vlaamse Regering desgewenst zelf ingrijpen en als hogere overheid een bib op poten zetten. Alleen zijn we dan nog verder verwijderd van de droom van lokale autonomie. Ondanks alle mooie slogans: anno 2015 kan men in Vlaanderen toch niet alle gemeenten vertrouwen om het juiste te doen.