De Stad Antwerpen startte onlangs een campagne om huizen te renoveren. Maar de informatie die burgers krijgen blijkt weinig accuraat tot zelfs ronduit fout. En er is nog. De stad legt databanken aan met wat burgers online ingeven over hun huis of appartement, maar linkt ze (nog) niet met andere databanken. Erger is dat de stad ook liegt over het wettelijk kader, om mensen bang te maken.

Vorige week ontvingen alle Antwerpenaren een brief van de Stad Antwerpen. Daarin stond: ‘Antwerpen renoveert. Jij ook? Tegen 2050 heeft elke woning in Vlaanderen verplicht een energielabel A. Dus ook die van jou. Of je nu in een appartement of een huis woont… héél Antwerpen renoveert.’

Dat roept vragen op. Over welke Vlaamse verplichting gaat het hier? En wat is een ‘energielabel A’ nu weer? Trouwens, klopt dat allemaal? Moet elke woning in Vlaanderen in 2050 een ‘energielabel A’ hebben? Of bedoelen ze misschien een EPC-attest A? Dat laatste is alvast niet juist. De EPC-score A was voor Vlaanderen een ‘langetermijndoelstelling’, geen verplichting met deadline.

Verplichting of niet?

Vragen genoeg dus voor de nieuwe verantwoordelijke schepen, Tatjana Scheck (Vooruit). Scheck zegt dat het inderdaad over een EPC-attest A gaat. En verder: ‘Het langetermijnpad voor energetische renovatie is vastgelegd door de Vlaamse Regering.’

In het decreet over de renovatieplicht staat: ‘Label A is het einddoel voor iedere woning of appartement tegen 2050.’ Dat is behoorlijk vaag, maar blijkbaar moet dat volgens de schepen als een verplichting opgevat worden.

Op onze vraag waar die verplichting te vinden is, antwoordt Scheck: ‘De doelstelling voor het gehele residentiële patrimonium is geen echte verplichting, maar een streven.’ Geen verplichting dus. Scheck verwijst naar de website van het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA). Daar staat letterlijk: ‘Momenteel zijn er nog geen verplichtingen verbonden aan de langetermijndoelstelling 2050.’

Bangmakerij

Maar de schepen verwijst ook naar een tweede webpagina van VEKA, waar een en ander al wat meer ‘verplichtend’ wordt geformuleerd: ‘Om de ambitieuze doelstellingen uit de Klimaatstrategie te realiseren moeten bestaande woongebouwen uiterlijk in 2050 een vergelijkbaar energieprestatieniveau halen als nieuwbouwwoningen met vergunningsaanvraag in 2015. Deze langetermijndoelstelling betekent dat tegen 2050 het gemiddelde EPC-kengetal wordt verlaagd met 75%. Op de gehanteerde EPC-schalen met energielabels (A tot F), komt dit overeen met het label A (EPC-energiescore 100)’.

De schepen voegt daar nog iets aan toe. Ze zegt dat de renovatieverplichting ‘geldt voor kopers van huizen vanaf 2040 en voor kopers van appartementen vanaf 2045’. Wat ze daarmee bedoelt is onduidelijk. Want de renovatieplicht ging in per 1 januari 2023 en geldt voor elke koper die dan binnen de vijf jaar de EPC-score van zijn woning moet verlagen. Van E naar C enzovoort.

Het heeft er dus alle schijn van dat de stad mensen bang maakt met een verplichting die eigenlijk niet bestaat, en hooguit kan gebaseerd zijn op een interpretatie van het decreet door de administratie.

Wettelijk kader

Merkwaardig is wel dat op de website van antwerpenrenoveert.be een rubriek ‘wettelijk kader’ staat. En wat lezen we daar? ‘Energetisch renoveren naar D-label of naar A-label? Ben jij tussen alle verplichtingen de weg kwijt? Dan vatten we de belangrijkste data hier voor je samen. Tegen wanneer moet ik met wat in orde zijn? Tegen 2050 moeten alle woningen voldoen aan de renovatieverplichting naar label A.’ Dat is dus manifest fout, net als de boodschap in de brief.

En met die brief is nog iets aan de hand. Die moet burgers aanzetten om naar een website van de stad te surfen om daar dan gegevens over hun woning in te geven om vervolgens uitleg te krijgen. Hier wordt dus een databank aangelegd…

De logische vraag aan schepen Scheck: ‘Wat gebeurt er met de op de website ingegeven gegevens over huizen? Gaan die naar een databank? Worden die bewaard? Worden ze gekoppeld aan andere databanken?’

Databank

Hierna het (verbazende) antwoord: ‘Ingevulde gegevens worden inderdaad bewaard in de databank van de Check-je-huis-tool en dit voor zolang als nodig (in principe een jaar).’ Maar ‘deze gegevens worden niet gekoppeld aan andere databanken’. Nog niet? En kan dat zomaar? ‘De link naar privacy en gebruiksvoorwaarden voor zowel de site antwerpenrenoveert.be als de check-je-huistool staat onderaan in de voettekst’.

Iedereen kan om het even welk adres ingeven met willekeurige data. Dat kan nare gevolgen hebben voor de echte eigenaar.

Privacy is één ding; betrouwbaarheid van de gegevens in de databank een ander. Omdat niet ingelogd wordt via de A-account (een login met wachtwoord gekoppeld aan de A-kaart van de stad waarmee ook punten kunnen worden gespaard voor museumbezoek, bibliotheek of zwembad), noch via Itsme of via de digitale identiteitskaart (e-id), kan iedereen om het even welk adres ingeven met willekeurige data. Als de stad dat dan bijhoudt en gebruikt kan dat nare gevolgen hebben voor de echte eigenaar van de woning.

Schepen Scheck: ‘Iedereen kan de check-je-huistool gebruiken zonder een fysiek adres in te vullen. De test is bedoeld om een eerste ruw idee te geven van de mogelijke energieprestatiescore en een eerste renovatie-advies te bezorgen aan wie de tool invult’. Een wat vreemd antwoord gezien de eerste stap op ‘check je huis’ bestaat uit het selecteren van postcode, straat, huisnummer enzovoort.

Anders gezegd: de burger koppelt dus via de site zelf gegevens aan een bestaande databank van adressen in de Stad Antwerpen.

Overheidsphishing

Volgens Scheck hebben ‘de website en de bijbehorende tool tot doel inzichtelijk te maken welke stappen bewoners kunnen zetten om de energieprestatie en de klimaatrobuustheid van hun woning te verbeteren op de lange termijn’.

Wie de website Antwerpen renoveert bezoekt, krijgt een andere indruk. Het lijkt erop dat de stad Antwerpen langs oneigenlijke weg de EPC-scores wil kennen. Zelfs van huizen waarvoor zelfs geen EPC-score verplicht is. Bijvoorbeeld omdat de huizen voorlopig niet op de markt komen. De Stad legt tegelijk een databank aan van wat zich in de huizen achter de voordeur afspeelt: soort sanitair, soort verwarming, soort isolatie, aantal bewoners…

En – nog eens – de betrouwbaarheid van die verzamelde informatie is laag tot zeer laag. Dat bleek ook uit enkele steekproeven. Soms is het advies ook heel raar: denk aan een advies om tienduizenden euro’s te investeren om finaal elk jaar een paar honderd euro te besparen op de energiefactuur…

Conclusie? Het heeft er alle schijn van dat het vooral de bedoeling is informatie te verzamelen in plaats van informatie te verstrekken. Als het niet van een overheid kwam, zou men hier over phishing kunnen spreken.

Iedereen aan het boek