Het is weer hommeles tussen De Boerenbond en Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir. De bond trekt naar de Raad van State om de Vlaamse regering aan te sporen drie maanden na het fameuze stikstofakkoord eindelijk werk te maken van het nodige wetgevende werk. Bij voorkeur uiteraard met de accenten die de Boerenbond wil. Bij regeringspartij N-VA viel die actie slecht. Vooral Demir (N-VA) vat die juridisering op als een persoonlijke aanval.

Volgens de Boerenbond blijven de Vlaamse landbouwers ondanks het ‘Stikstofdecreet’ van de Vlaamse Regering in de kou staan. De beroepsvereniging hekelt ‘het gebrek aan toekomstperspectief en rechtszekerheid’ en daarom koos de organisatie voor een gerechtelijke procedure. De Boerenbond startte de procedure bij de Raad van State op dinsdag 30 mei 2023. Dat is vooral een public relations-zet. Want ‘het Stikstofdecreet’ bestaat nog niet. In het Belgisch Staatsblad verscheen enkel een bindend kader. Hoewel het dus vooral een mediastunt lijkt, is het bij dergelijke zaken belangrijk om te bewijzen dat bij elke stap in het wetgevingsproces bezwaar werd gemaakt. Dat doet de Boerenbond nu via de Raad van State. Het is dus geen gewoon schot voor de boeg, maar een dominosteen die omvalt. Tot grote ergernis van Demir.

Sluimerend conflict

De voorgeschiedenis van het conflict begon lang voor het moeizaam bereikte Stikstofakkoord van de Vlaamse Regering. De Vlaamse regering hoopte met dat akkoord uit de impasse te raken waarin ze verzeild raakte toen CD&V de hete adem voelde van de landbouwersachterban. Toen leek het conflict vooral een tegenstelling tussen N-VA met minister van Omgeving Zuhal Demir en CD&V met minister van landbouw Jo Brouns. De derde regeringspartij Open VLD begon zich stilaan ook steeds kritischer tegen het stikstofbeleid op te stellen en een regeringscrisis dreigde afgelopen maart. Met het Stikstofakkoord dacht de Vlaamse regering de demonen te bezweren.

Maar de juridische stappen van de Boerenbond maken duidelijk dat het conflict veel dieper zit. Het akkoord kon de Boerenbond al niet erg bekoren. ‘Dit akkoord zou de Vlaamse landbouwers richting moeten geven en eindelijk een einde maken aan de onzekerheid die het ondernemerschap in de sector nu al jaren in de kiem smoort. Het tegendeel is echter waar: het akkoord bevat fundamentele gebreken en werd nog steeds niet vertaald in concrete decreten of uitvoeringsbesluiten’, aldus de Boerenbond. Die wil dat boeren die stoppen hun stikstof-quota kunnen doorgeven of verkopen aan andere boeren in de streek.

Vier argumenten

De Boerenbond geeft vier argumenten . Ten eerste dat ‘de modelberekeningen van het akkoord verouderde emissie- en depositiegegevens’ gebruiken en niet alle emissiebronnen van stikstof correct worden meegerekend. Ten tweede dat het Stikstofakkoord ‘een inbreuk is op het eigendomsrecht van de getroffen landbouwers’. Daarbij doelt de Boerenbond op de opgelegde nulbemesting en de rode lijst van boerderijen die dicht moeten. Het derde argument luidt dat landbouw en industrie een ongelijke behandeling van stikstofemissies krijgen. En het vierde dat de overheid onvoldoende rekening heeft gehouden met de 20.000 bezwaarschriften, ingediend naar aanleiding van het ontwerp-PAS van vorig jaar. PAS staat voor programmatische aanpak stikstof. Het PAS heeft als doel ‘de realisatie van de instandhoudingsdoelstellingen voor Europees beschermde natuur door de impact van stikstofdepositie op Speciale Beschermingszones aangewezen in toepassing van de Habitatrichtlijn’.

Volgens Boerenbondvoorzitter Lode Ceyssens zijn de vier argumenten niet nieuw. De Boerenbond heeft ze keer op keer uitgelegd en ‘gemotiveerd bij onze beleidsmakers’ aldus Ceyssens. Hij concludeert: ‘Het is jammer dat we moeten overgaan tot juridische stappen om ervoor te zorgen dat onze landbouwers de rechtszekerheid krijgen waar ze nu al zo lang op wachten.’

De facto vergunningsstop

De facto zit de landbouw in Vlaanderen in een sfeer van totale vergunningsstop. Dat zorgt voor veel ontevreden landbouwers die ‘hun minister’ dit verwijten. Volgens de woordvoerder van de Vlaamse minister van Landbouw Jo Brouns ‘zou er meer vooruitgang geboekt moeten worden. Onder andere betreft de MER (milieu-effectenrapportage), de decretale verlenging en de omzendbrief die het nieuwe vergunningenkader toelicht’.

De boeren daarentegen zijn ziedend omdat volgens hen de ganse administratie en het kabinet van Demir geïnfiltreerd zouden zijn door mensen uit de milieubeweging (daarmee doelen ze vooral op Natuurpunt en de Bond Beter Leefmilieu). De landbouwers komen tot die conclusie niet enkel omwille van de ene na de andere vernietiging van vergunningen door de Raad voor Vergunningsbetwistingen (RvVB), maar ook door de adviezen van het Agentschap Natuur en Bos (ANB) bij elke nieuwe of te verlengen vergunning.

Almaar strenger

De ‘ministeriële instructie’ van Demir is nog steeds in voege ondanks het Stikstofakkoord. In afwachting van een nieuw beoordelingskader geldt een Ministeriële instructie en het bijhorende richtsnoer met tijdelijk karakter. In de praktijk blijkt Agentschap Natuur en Bos (ANB) die almaar strenger toe te passen.

De entourage rond de minister voert al enige tijd een hetze tegen de Boerenbond en diens zogenaamde spaarpot (vooral bestaande uit een participatie in KBC). Dat de minister in haar thuisstad Genk op een evenement van Natuurpunt met een vlag van Natuurpunt in de hand de lokale krant haalde, verscherpte de tegenstelling nog extra.

De milieubeweging en haar organisaties lijken zeer tevreden met die stilstand en het uitblijven van wetgeving die op het Stikstofakkoord moest volgen. De administratie kan zo extra streng optreden en anderzijds blijven de schorsingen en vernietigingen van vergunningen elkaar opvolgen.