Bokrijk. Schrijvende pers versus digitale media

Bokrijk. Zowat het Land van Ooit. Het lijkt alsof de federale regering de romantiek, het nostalgisch beeld wil behouden van drukpersen en vuil, goedkoop gazettenpapier.

Censuur

Het bevestigt wat Léonie de Jonge (1) vaststelt in haar proefschrift. (2) De Franstalige pers wil absoluut vasthouden aan een ‘mediacordon’, dat ze wat graag ‘sanitaire’ noemen, om rechtse, populistische partijen uit te sluiten van media-aandacht. Om overeind te blijven hebben die media daartoe subsidies nodig, zodat marktmechanismen en commerciële overwegingen niet langer hoeven te domineren. Dat houdt in dat de belastingbetaler, de burger, er geld voor geeft om politieke meningen te zien uitgesloten worden. De rechtse kiezer betaalt zelf om .. gecensureerd te worden.

Subsidies als garantie voor persvrijheid?

De miljoenendans van subsidies aan de schrijvende pers wordt verdedigd met termen als ‘persvrijheid’ en ‘pluriformiteit’. Subsidies blijken in de praktijk het tegenovergestelde te bereiken. Eenheidsworst is het woord dat spontaan voor de geest komt: kranten, verdeeld over twee grote mediagroepen, die in politiek-correcte eensgezindheid allen haast hetzelfde schrijven. Pluriformiteit? Alternatieve media, digitale nieuws -of opiniesites worden niet aangemoedigd, maar financieel genegeerd. Dat is een duidelijke keuze.

Postdeal

Een van de subsidiemaatregelen — want let wel, het is een globaal pakket! — is een leverings’deal’, waar Bpost 170 miljoen euro ontvangt om kranten dagelijks te bezorgen aan de geabonneerde. Op Doorbraak legde hoofdredacteur Pieter Bauwens al een en ander uit.

Je zou bijna denken dat krantensubsidies louter dienen om het Belgisch postbedrijf een duwtje in de rug te geven. Subsidies aan de schrijvende pers worden een verborgen staatssteun voor Bpost. Deze leveringsovereenkomst loopt tot 2020 en een automatische verlenging wordt door minister-in-lopende-zaken Kris Peeters nog snel bekeken, aldus zijn tweet na een interview bij Radio 1.

De deal zelf lijkt niet eens ter discussie te staan. Er worden daarentegen deuren geopend voor mogelijke andere ‘krantenbezorgers’. ‘Alle opties blijven open’ … voor wie tussen de regels leest.

Nultarief

De twee grote mediagroepen  — Mediahuis Partners NV en De Persgroep (met Medialaan) — ontvangen samen 400 miljoen euro van ons belastinggeld. Het Mediahuis omvat de Vlaamse kranten Het Nieuwsblad, De Standaard, Gazet van Antwerpen, Het Belang van Limburg.
Medialaan-De Persgroep heeft onder meer de krantentitels De Morgen en Het Laatste Nieuws in portefeuille.

Niet alleen genieten zij hiermee van de voordelige postbedeling, kranten verwierven ook dit ongekende voordeel. Zij kunnen in België het enige product aanbieden waarop geen BTW betaald wordt. Een BTW-tarief van 0%. Krantenuitgevers betalen geen BTW op hun digitale nieuwsproducten, abonnees moeten geen 21% BTW ophoesten. België werd hiervoor door de Europese Commissie in gebreke gesteld. Volgens de bestaande EU-regelgeving kunnen digitale exemplaren van kranten niet genieten van een nultarief. Toch blijft dit (geheim) protocol tusen de federale regering en de grote mediagroepen voortbestaan.

Kortom, er is een en ander mis met de besteding van overheidsgeld. Geen enkele bedrijfssector in België geniet van de voordelen die de schrijvende pers mag ontvangen. De miljoenen euro’s die weggeschonken worden, roepen alleen meer vragen op. Ze steunen het Belgisch postbedrijf en de papieren media, ze bemoeilijken de levensvatbaarheid van de dagbladhandel en de ‘nieuwe online media’.

In plaats van digitale platformen steun te verlenen — jawel, we zijn inmiddels 2019 — houdt de overheid vast aan verouderde en eenzijdige mediavormen. Pluriformiteit en persvrijheid: ze lijken niet echt bevorderd te worden door dit soort van overheidssteun.

Over deze (vaststaande?) beleidskeuzes zou, vanwege de transparantie en de zogenaamde openbaarheid van bestuur, alvast enige verduidelijking mogen komen. Welke parlementsleden willen hier de kat de bel aanbinden? Welke partijen maken hier werk van ná de volgende verkiezingen?

_____

Lees ook:
Subsidie voor media benadeelt nieuwe digitale journalistiek op Doorbraak
(1): Radicaal Rechts en de Media: de kip of het ei
(2)  ‘The Populist Radical Right and the Media in the Benelux: Friend or Foe’ gepubliceerd in The International Journal of Press/Politics; Léonie de Jonge, PhD candidate in Politics & International Studies, Pembroke College, University of Cambridge