Als het om te lachen was, zou men kunnen zeggen dat de Brusselse metrowerken stilaan de allure van een vaudeville beginnen aan te nemen, met een opeenvolging van onwaarschijnlijke ontwikkelingen. Bij het einde van zo een voorstelling worden de acteurs door een schaterend publiek onder applaus bedolven.

Dat zal helaas niet het geval zijn rond de Brusselse werven, die het stadsweefsel rond het Zuidstation dreigen op te zadelen met diepe littekens. Het gaat hier om het zuidelijke deel van de geplande metrolijn 3, tussen Hoog-Vorst en het Noordstation. Er wordt een metrostation gebouwd, Toots Thielemans, dat de verbinding moet maken tussen het Zuidstation en de premetro vanaf Anneessens. Dat moet gebeuren met een tunnel.Burgers en handelaars van het Baraplein tot de Stalingradlaan beklagen zich luid over de lamentabele toestand van hun buurt. Bij het Zuidpaleis liggen de werken nu al een jaar stil. Weet U waarom? Hiermee begint onze vaudeville.

Broekzele

Omdat de aannemers ontdekt hebben dat de Brusselse ondergrond te sompig is! Van een verrassing gesproken! Iemand had na een beleefd kuchje kunnen laten opmerken dat de naam van de stad zoveel betekent als gehucht in een moeras. En er waren proefboringen gemaakt, die op een hoge graad van vochtigheid hadden gewezen. Niet echt verwonderlijk zo dicht bij de vroegere bedding van de Zenne.

In 2016 hadden twee specialisten al aangetoond dat de risico’s om een tunnel aan te leggen in die drassige bodem danig onderschat waren, dat een oplossing vooral heel veel geld zou kosten en eindeloos lang zou duren.

Maar de zeer gespecialiseerde firma’s die de hoofdstedelijke ondergrond doorklieven zeggen dat het veel erger is dan verwacht. Beheerder MIVB, verantwoordelijk voor het Brusselse openbaar vervoer, beweert bij hoog en laag dat de te verwachten drassigheid duidelijk gemeld was in het lastenboek.

Zuidpaleis

De enige manier die de aannemers zien om een tunnel op een haalbare manier aan te leggen, is een deel van het Zuidpaleis af te breken. Dat is een heel mooi en belangrijk gebouw, het hart van de wijk tussen de Lemonier- en de Stalingradlaan, dat door vele sportclubs wordt gebruikt en waar vele winkeltjes en restaurants in huizen. Dat lijkt wel de nachtmerrie te bevestigen die de bewoners vrezen. Het Zuidpaleis zou nadien wel hersteld worden, maar Brusselaars weten hoelang zoiets kan duren. Als er nu groen licht zou gegeven worden, zouden de werken nog acht jaar duren.

Stilaan beginnen parallellen op te duiken met andere verschrikkelijke kaalslagen die Brussel in het verleden heeft ondergaan : de afbraak van de Noordwijk, die decennia braak lag, de aanleg van de tunnels die sierlijke boulevards in autostrades veranderde. Maar het meest doet dit denken aan de aanleg van de Noord-Zuid- treinverbinding. Om het Zuidstation met het Noordstation via een Centraal Station te verbinden verdwenen hele delen van de stad voorgoed onder de slopershamer. Brussel is die aanslag eigenlijk nooit te boven gekomen. De Stalingradwijk vreest dat de geschiedenis zich wel eens zou kunnen herhalen…

Met de metro naar Evere

Maar de vaudeville gaat verder, met het tweede deel van de metrolijn. Die gaat van het Noordstation naar Evere, de gemeente van minister-president Vervoort (PS) en zijn kompaan Guy Van Hengel (Open Vld), die minister van Financiën was toen het project door de Brusselse regering werd goedgekeurd, nu al bijna tien jaar geleden. Die lijn moet de overbelaste tram 55 vervangen, die hopeloos vastloopt in het verkeer.

Een paar dagen geleden verscheen een vreemde vacature op de website van Beliris, de federale geldschieter van Brussel. Er werd een ‘begeleider’ gezocht voor veranderingen in de taken van het personeel. Een groep van een twintigtal mensen zou zich niet langer bezig moeten houden met de noordelijke metro, omdat dit project opgeheven werd.

De vacature verdween snel, nadat ze was ontdekt door L’Echo. Het nieuws dat Beliris de aanleg van de metro niet langer zou financieren, sloeg wel in als een bom. Voogdijminister Lalieux (PS) zei niet op de hoogte te zijn en de hele Brusselse regering was met verstomming geslagen.

Beliris gaf als uitleg dat de firma’s die op de openbare aanbesteding hadden gereageerd voorstellen hadden ingediend die zo een 250% duurder waren dan voorzien. Onbetaalbaar dus.

Geen weg terug

De Brusselse regering weet echter dat haar geloofwaardigheid op het spel staat. Je kan niet ongestraft op het stadsweefsel inhakken om dan te zeggen dat er geen geld voorzien is om het project af te werken. De gewone Brusselaar kijkt met groeiende verontwaardiging naar zoveel amateurisme.

Minister Gatz (Open Vld) zei eerder al dat je moet doen wat je gezegd hebt te zullen doen. En zijn collega Pascal Smet (One Brussels-Vooruit) zei zowat hetzelfde: als je aan zo een titanenwerk begint, is er geen weg terug.

De Brusselse ministers zouden donderdag samenkomen. Veel opties zijn er niet. De totale prijs van de metrowerken zoals die bij aanvang was voorzien is van 1,66 naar 2,65 miljard gegaan, maar waarschijnlijk ligt die nog veel hoger. De gewestelijke financiën zijn al desastreus, met een tekort op de begroting dat even groot is als een vijfde van de inkomsten en een nog nauwelijks te dragen schuldenlast. Minister Gatz hield de kosten voor de metro als investeringen uit de begroting om aan Europese regels te ontsnappen, maar hij weet dat dit niet kan blijven duren. Facturen moeten nu eenmaal betaald worden. En als het geld er niet is, is het er niet. Dus zou er (nog meer) moeten geleend worden. Maar de tijd van gratis lenen is nu wel helemaal voorbij.

Een happy-end zal deze vaudeville hoogstwaarschijnlijk niet kennen. Een ware Catch 22: er is geen geld om de oplopende kosten te betalen. En ophouden is ook geen oplossing, want dan moeten er torenhoge vergoedingen betaald worden en de dure putten weer dicht gesmeten worden. Het debacle is een jaar voor de verkiezing een blamage voor de Brusselse regering en helaas een goede illustratie van het gebrek aan carrure van minister-president Rudi Vervoort (PS). De kans dat hij op een dag samen met zijn vriend Guy Van Hengel met de metro vanuit het centrum naar huis in Evere zal gaan lijkt wel behoorlijk klein…