Journalisten zijn slechte verliezers. Als elk medium hetzelfde interview wil en één omroep gaat ermee lopen, dan wordt fairplay opgegeven en spelen alleen corporatisme en eigenbelang. Journalistieke beoordeling wordt dan met ontstellend gemak gebaseerd op clichés en vooral valse aannames.

De manier waarop het interview van Gert Verhulst met Bart De Pauw vorige week is weggezet als waardeloos vanwege zogenaamd niet kritisch is stuitend. Het is de reactie van het journalistieke establishment, dat overigens niet alleen uit journalisten bestaat. Want er zijn ook hier, zoals altijd en overal, collaborateurs. Mensen die hun toegang tot de Club van De Afspraak willen verzekeren. En uiteraard is er ook altijd ondersteuning vanuit de wetenschap.

Dat laatste doet mij denken aan de dezer dagen zeer populaire stemtests. Ik was er bij toen dat in Vlaanderen werd geïntroduceerd. We wisten dat er kritiek ging komen, en dus werd er voor wetenschappelijke ondersteuning gezorgd. Kwestie van die kritiek binnen de perken te houden. De Antwerpse universiteit werd ingeschakeld omdat daar op dat punt expertise zat. Maar wat bleek? Alle andere Vlaamse universiteiten zetten publiek huizenhoge vraagtekens bij de ernst van de stemtest…

Bij de volgende stemtest, een kopie van de vorige, werden alle universiteiten bij de voorbereiding betrokken, ook als hun onderzoek over… rond het nulpunt draaide. Dat kostte behoorlijk wat belastinggeld, maar wat bleek? De academische kritiek was weg. Verdwenen. Koopmansgeest haalde het van wetenschappelijke bezwaren.

Meerwaarde

Terug naar Gert. Ook over zijn interview met De Pauw stelt de wetenschap vast dat het ‘geen journalistieke meerwaarde’ had. En, zegt de professor, ‘dat vind ik problematisch’. Ze doet me denken aan de priester-leraar godsdienst die mij in mijn humanioratijd les gaf over – echt waar – verantwoord vaderschap. Voor achttienjarigen…. Dat was ingewikkeld. Een paar maand na mijn afzwaai vernam ik dat hij het college had verlaten: zijn vriendin was zwanger.

Terug naar Gert. Het valt op hoe onze kranten – Het Laatste Nieuws en, jawel, Joël De Ceulaer zijn noemenswaardige uitzonderingen – nabauwen dat in dat interview met De Pauw te weinig tegenwind zat. Ook Noël Slangen vindt dat de Vlaamse Weinstein kritische vragen ‘van een journalist had moeten doorstaan’. Slangen kan anders niet beoordelen of het berouw van De Pauw echt is. Maar zoals altijd is er iemand die dan nog straffer is: na het interview van Verhulst is de conclusie van nog een andere expert dat De Pauw eenvoudigweg ‘geen interview verdient’. Eenvoudige oplossingen typeren niet alleen populisten.

Terug naar Gert. Een televisie-interview waarin niet kan worden geknipt, dat is altijd kiezen. Altijd zijn er minstens vijftig interessante vragen denkbaar. En er is plaats voor vijf. Twee principes waartegen Verhulst maar zeer zelden zondigt staan voorop: (1) wat de interviewer wil weten is wat de kijker wil weten en (2) alleen onbekende antwoorden zijn interessant.

Er bestaan verschillende wegen naar interessante antwoorden. Het klopt niet dat er alleen maar sprake is van een kritisch interview als de geïnterviewde al van bij de eerste vraag halfdood op de grond ligt. Zoals in het leven: hard op tafel slaan is één methode om iets binnen te halen. Maar andere methodes kunnen tot hetzelfde of zelfs een beter resultaat leiden. Onze traditionele media kennen blijkbaar alleen de hamer, en dus ook alleen maar spijkers – die ze bijgevolg alleen bij laag water zien zitten.

Als iemand zoals De Pauw zeven jaar gezwegen heeft is er veel voor te zeggen om die vooral te laten spreken. Met een geïnterviewde met tegelijk hevige tegenstanders en felle aanhangers is dat allicht zelfs aangewezen. Er is geen tegenstelling tussen empathie en kritische zin. Kritische zin begint trouwens met luisteren. Daarna komt de rest.

Makkie

Interviewen op radio of televisie is simpel én aartsmoeilijk. Omdat je als interviewer te allen tijde iets moet weten te antwoorden en desondanks vooral moet blijven luisteren, kijken en vooral nadenken. Ook de geïnterviewde is meestal goed voorbereid.

Ik heb in de politiek heel veel interviews voorbereid voor anderen: zelden een harde vraag gemist. Die zijn voorspelbaar. Het antwoord was meestal een makkie. Alleen het onverwachte is riskant. In die zin zijn softe vragen gevaarlijk. Als Verhulst zegt ‘Je begrijpt toch, Bart, dat…’, dan pas moet De Pauw op eieren lopen. Verrassingen en ongelukken zitten vaak in kleine hoekjes.

Paul Van Tigchelt kan daarover meespreken. Zijn grap over zijn nakend ontslag als justitieminister na de marteling in de gevangenis van Antwerpen – hij dacht blijkbaar dat De Tafel van Gert een verlengstuk is van de Samsonshow – was revelerend over Van Tigchelts stuitend cynisme. Met, zoals De Morgen het noemt, ‘de hardere journalistieke aanpak van Terzake of De Afspraak’ was hem dat nooit overkomen.

Die hardere journalistieke aanpak is trouwens een mythe. Het nepinterview van Kathleen Cools met VRT-baas Delaplace is daarvan een sprekende getuigenis. En vorige vrijdag kon Koen Geens in De Afspraak probleemloos zeggen dat het ontwerp over het zogeheten Aanklampend Terugkeerbeleid van Afgewezen Asielzoekers er niet kwam door de schuld van N-VA en PVDA. Dat de meerderheid nooit op de oppositie moet rekenen om iets goedgekeurd te krijgen, en dat het probleem dus eerder bij de coalitie lag dan bij de oppositie, was een gedachte die bij de moderator niet opkwam. En wie door Annelies Beck wordt geïnterviewd krijgt steevast zeeën van tijd om een antwoord naast de kwestie te bedenken: elke vraag zit in een woordenbrij van minstens vijf keer teveel woorden. Dat is comfort dat je bij Verhulst nooit krijgt.

Verhulst zegt dat hij het aan de kijkers laat om te beslissen wat ze uit dat interview met De Pauw oppikken. Laat dat nu net zijn waar de Vlaamse traditionele media echt niet tegen kunnen…

Rien de rien

Ark des verbrods

Sammy Envy

Doorbraak Zondagpuzzel

Kitirritatie

De week van Vlasti!