Gelijkenissen en verschillen tussen het Catalaanse en Vlaamse nationalisme

In Vlaanderen, net als in Catalonië zien we dat men de eigen taalkundige en culturele identiteit affirmeert. Men spreekt zowel van een Catalaanse, als van een Vlaamse natie.

Beide kennen ook economische voorspoed en vinden dat, zonder het centrale bestuursniveau met zijn ‘onrechtvaardige’ herverdelingsmechanismen, de zaken nog veel beter zouden lopen. Men wil dus zeggenschap over het totaalbedrag van de belastingopbrengsten.

In tegenstelling met Vlaanderen, torst Catalonië een zware schuld (75,4 miljard euro, zijnde 35,2% van zijn bruto regionaal product) en vertoont het een aanzienlijk begrotingstekort.

Geld

Catalonië beheert vandaag ongeveer de helft van zijn belastingopbrengsten. Volgens berekeningen van 2011 van de Catalaanse regering, was het verschil tussen wat Catalonië stort aan Madrid, en wat het terugkrijgt ongeveer 8,5% van het Catalaanse bruto binnenlands product.

Dat brengt de onafhankelijkheidsgezinden ertoe een nieuw fiscaal pact te eisen, wat volgens hen de enige manier is om ‘financiële onafhankelijkheid’ te verwerven, en zodoende het regionale deficit af te bouwen.

Zowel Vlaanderen als Catalonië verkeren economisch in uitstekende gezondheid. Catalonië is een van de locomotieven van de Spaans economie. Een kwart van de Spaanse export neemt het voor zijn rekening. Met 7,5 miljoen inwoners (een miljoen meer dan Vlaanderen) zijn zij goed voor 16% van de landsbevolking, en produceren ze 20% van de rijkdom.

Zowel Vlaanderen als Catalonië beschikken over bijzonder productieve havens: Antwerpen en Barcelona.

De sterke financiële afhankelijkheid van Catalonië is een van hoofdargumenten van diegenen die secessie nastreven. Madrid verstikt ons, het investeert hier niet en eigent zich een flink deel van onze rijkdom toe, zei onlangs Oriol Junqueras, vicepresident van de Catalaanse regering. Voor ons blijft er dus geen andere oplossing dan de onafhankelijkheid.

Met zijn 6,5 miljoen inwoners totaliseert Vlaanderen op zijn eentje 80% van de Belgische export. Het laat al jaren een begrotingsevenwicht zien, en verdraagt niet langer dat zijn goede bestuur afgestraft wordt met de ongeveer 7 miljard euro die het jaarlijks moet afdragen, voornamelijk aan Wallonië.

Cultuur

Al vertegenwoordigt het dan de meerderheid in het koninkrijk, Vlaanderen heeft niettemin decennialang hard moeten vechten om zich op het Belgische politieke schaakbord te laten erkennen, en om zijn taal en cultuur veilig te stellen. Dat heeft blijvende wonden geslagen, en het heeft bijgedragen aan een sterk Vlaams en nationaal gevoel. De Vlaamse identiteit primeert.

De Catalaanse beweging, republikeins gezind, heeft in 1932 geleid tot de vorming van een Catalaanse regering, de Generalitat. Ze werd door Franco gesmoord, en kwam pas in 1977 weer tot stand. In 2005 liet zij het Catalaanse Parlement een voorstel voor autonomie goedkeuren.

In 2012 werd een tekst die door de erkenning van het bestaan van een ‘Catalaanse Natie’ de regionale autonomie wilde uitbreiden, door het Spaanse grondwettelijk hof verworpen. In hetzelfde jaar zal de Vlaamse regering een ‘Handvest voor Vlaanderen‘ voorstellen, met in de preambule ervan eveneens het begrip ‘natie’.

Het effect van de weerstand van Madrid was dat het Catalaans-nationalistische tij aanzwol. Bij de verkiezingen van 2015 hebben de separatisten met 47,8% van de stemmen 72 van de 135 zetels in het Catalaanse Parlement binnengehaald.

Artikel 2 van de Spaanse Grondwet erkent de autonomie van de gewesten, maar niet hun onafhankelijkheid, volgens het principe van een één en ondeelbaar Spanje. Het grondwettelijk hof heeft anderzijds de Catalanen wel het recht toegezegd te beslissen volgens hun ‘politieke verzuchtingen’, maar deze uitoefenen kunnen zij enkel na een grondwetswijziging, wat een meerderheid in elk van beide kamers veronderstelt: vandaag een onmogelijkheid.

Taal

De Catalaanse taal vormt de kern van de aanspraken van de independentisten. Zij militeren tegen de wet van 2011 die het gebruik van het Castiliaans in de scholen invoerde. Bedoeling van Madrid was de jonge Catalanen te hispaniseren. Minister José Ignacio Wert [Madrid, Partido Popular, minister van Onderwijs, Cultuur en Sport. nvdv] gebruikte de term ‘espagnoliser’. Dat riep vanzelfsprekend slechte herinneringen op bij diegenen die de franquistische bezetting van de streek hadden gekend tijdens de burgeroorlog, waarbij de Catalaanse identiteit onderdrukt werd.

Het referendum van 1 oktober had af te rekenen met brutaliteiten van de ‘guardia civile‘, maar de Spaanse regering heeft de vraag van de Raad van Europa onontvankelijk verklaard, om hierover en met bekwame spoed een onafhankelijk onderzoek te laten verrichten.

De separatisten hebben in het Catalaanse Parlement de absolute meerderheid, en zouden zich dus op hun democratische legitimiteit kunnen beroepen om eenzijdig de onafhankelijkheid van Catalonië uit te roepen. In Vlaanderen geven de peilingen de separatistische partijen (N-VA en Vlaams Belang) vandaag zowat 42% van de kiesintenties.

In naam van de Spaanse ondeelbare eenheid, heeft koning Felipe zich kordaat uitgesproken tegen het Catalaanse referendum. Maar al heeft hij gezworen het grondgebied ongeschonden te bewaren, toch heeft koning Philippe niet kunnen beletten dat de N-VA in de federale regering kwam.

En die partij, in artikel 1 van haar statuten, staat voor het nastreven van een onafhankelijke Republiek Vlaanderen, ingebed in Europa…

vertaling Marc Vanfraechem