Catalaanse leiders in Europees Parlement

Op dinsdag 24 januari maakte de Catalaanse premier, samen met zijn vicepremier en zijn minister van Buitenlandse Zaken, zijn opwachting in het Europees Parlement. Zijn bedoeling was politieke steun te verwerven voor het uiterlijk in september dit jaar gepland, bindend onafhankelijkheidsreferendum.

Madrid verhinderde tot dusver elk debat over het Catalaanse onafhankelijkheidsstreven in een EU-kader. De Catalaanse regering daarentegen hoopt dit thema op de politieke EU-agenda te krijgen.

In zijn toespraak tot het parlement zei premier Puigdemont letterlijk : “Dit is een Europese kwestie en de EU kan zich niet veroorloven gewoon de andere kant op te opkijken”. Dit is nochtans wat de overige officiële EU-instanties deden. De Catalaanse delegatie slaagde er niet in buiten het EP ook maar één gesprekspartner te vinden.

De regering Rajoy handhaaft haar standpunt dat een volksraadpleging over de onafhankelijkheid van Catalonië onwettig is. Volgende maand staat de vroegere Catalaanse leider Artur Mas terecht omdat hij in november 2014 een, volgens het Spaans Grondwettelijk Hof, ongrondwettelijke volksraadpleging hield.

In een persgesprek verklaarde vicepremier Junqueras dat de Catalaanse regering er op rekent dat de EU de uitslag van een democratische volksraadpleging respecteert. Zelf was hij ervan overtuigd dat die keuze zou gaan naar een onafhankelijke republiek Catalonië en hoopte dat die nieuwe, pro-Europese en democratisch verkozen republiek automatisch tot de EU kan toetreden.

In de Catalaanse regering is Junqueras belast met de portefeuilles economie en financiën. Als dusdanig verwierp hij de bewering dat de Catalaanse onafhankelijkheid het Spaans economisch herstel en de verdere economische bloei van Catalonië in gevaar brengt. In 2016 groeide de Catalaanse economie met 3,4 procent. Catalonië kende overigens de jongste tijd topjaren qua uitvoer, buitenlandse investeringen en toerisme. De vicepremier verzette er zich ook stellig tegen de tendens de Catalaanse onafhankelijkheid en brexit op dezelfde voet te plaatsen. De twee zijn precies elkaars tegengestelde, zo zei hij. Het VK wil immers uit de EU en Catalonië wil lid worden van een krachtigere unie met een stevige eenheidsmunt. Hij ging niet in op de vraag of Catalonië in contact stond met Schotland, dat later misschien eveneens een onafhankelijkheidsraadpleging wil houden als het na de brexit niet in de EU-eenheidsmarkt kan blijven. In het EP maken zijn partij en de Schotse Nationalistische Partij (SNP) nochtans allebei deel uit van de Vrije Europese Alliantie.

Premier Puigdemont beaamde de uitspraken van zijn vicepremier. Volgens hem is zowat 80% van de Catalaanse bevolking voorstander van een onafhankelijkheidsreferendum en zijn 83 van de 135 in 2015 verkozen parlementsleden voor een politieke afscheiding of ten minste voor het houden van een volksraadpleging.

Hij voorzag een stemming nog voor komende zomer. Voordien moet het Catalaans parlement nog een aantal wetten goedkeuren aangaande de staatsinrichting en de wetgeving die elke nieuwe staat nodig heeft.

Of de EU, die eigenlijk een club van lidstaten is, de Catalaanse redenering deelt is nog maar de vraag. Catalonië hoopt niettemin dat sommige leiders binnen de unie er de regering Rajoy discreet kunnen van overtuigen de Spaanse grondwet niet langer te beschouwen als de koran waaraan geen jota kan worden gewijzigd en open te staan voor debat.

Volgens waarnemers hing er nog tijdens het bezoek van de Catalanen een sfeer van vrees om Madrid voor het hoofd te stoten. De vicevoorzitter van de EVP-fractie in het EP, de Spanjaard Esteban Gonzalez Pons, had voordien zijn collega’s vriendelijk gevraagd het gebeuren in het EP niet bij te wonen “om niet verkeerdelijk de indruk te wekken dat het parlement achter deze onwettige oproep tot een volksraadpleging staat”. Rajoy is eveneens lid van de EVP die momenteel zowel het EP, de EU- commissie als de Europese Raad voorzit.

Catalonië wil duidelijk zijn onafhankelijkheid bereiken in overleg met de Spaanse regering die daar echter niet aandenkt. Europese steun voor het Catalaanse streven is vooralsnog vrijwel onbestaande. Of daar spoedig verandering in komt is helemaal niet zeker, ook niet van Belgische zijde. Of Premier Michel en Buitenlandminister Reynders de Catalaanse zaak genegen zijn is op zijn minst twijfelachtig.

De Catalaanse onafhankelijkheid is dus blijkbaar nog niet voor morgen. Vlaanderen heeft er desondanks alle belang bij de verdere ontwikkelingen op de voet te blijven volgen.

Foto: (c) Reporters