Catalaanse onafhankelijkheidskoorts in Spanje

Nadat duidelijk werd dat de centrale Spaanse politiek alles in gereed brengt om afvallige Catalaanse politici te kunnen vervolgen, is ondertussen de mediatieke en politieke campagne tegen de Catalaanse onafhankelijkheid naar een hoger niveau geschakeld.

Even samenvatten

Na de verwaterde volksraadpleging op 9 november 2014, besloot de Spaanse regering het gerecht in te zetten om een strafrechtelijk onderzoek op te starten tegen o.a. de Catalaanse minister-president Artur Mas. Daarmee ging het verder in de juridisering van een hoofdzakelijk politieke kwestie. Madrid kan weldegelijk toelating geven voor een referendum in regio’s, zoals al meerdere keren gebeurde, en ook regio’s kunnen niet bindende volksraadplegingen houden. De wet daarvoor in Catalonië werd door de conservatieve Spaanse regering aangevochten voor het politiek benoemde Grondwettelijk Hof. Zo goed als elke Catalaanse wet wordt aangevochten sinds het aantreden van de Partido Popular, en daarmee ook automatisch geschorst, wat de autonomie van Catalonië zeer beperkt. Uitspraken laten immers 3 tot 4 jaar op zich wachten.

In Spanje heeft de centrale regering nog steeds het laatste woord en kan het zich mengen in bevoegdheden die eigenlijk gedecentraliseerd horen te zijn. Spanje is dan ook géén federale staat, maar een gedecentraliseerde unitaire staat. Het verschil zit hem erin dat in landen zoals België nationale en regionale wetten op dezelfde hoogte staan en dat bevoegdheden wettelijk verankerd zijn. In Spanje is dat niet zo. Het Catalaanse autonomiestatuut is een eenvoudige organische wet die van vandaag op morgen met een eenvoudige meerderheid vanuit Madrid kan weggestemd worden. Het Catalaanse autonomiestatuut staat dus niet boven andere Spaanse wetten.

De bom slaat in: de eenheidslijst

Na de officieuze volksraadpleging kwam de Catalaanse politiek in een impasse. Het gekibbel tussen de partijen pro-onafhankelijkheid over de te volgen weg zorgde voor ontgoocheling in de onafhankelijkheidsbeweging. Toen de liberalen van Artur Mas, na veel aarzelen, er zich toe verbonden te gaan voor onafhankelijkheid, bliezen de christendemocraten het aloude kartel met hen op. Hierna slaagde de liberale Catalaanse minister-president erin om een eenheidslijst te vormen met de sociaaldemocratische republikeinen van ERC en de drie voornaamste onafhankelijkheidsbewegingen. ‘Plebiscitaire verkiezingen’ zouden gehouden worden op 27 september met de onafhankelijkheid als inzet. Dit nieuws bracht een paniekgolf met zich mee in de Spaanse politiek. Sindsdien is vanuit de Spaanse politiek, de hoge economische regionen en de media een smeercampagne gestart.

Smeercampagne

Het begon met de inval van het gerecht in de kantoren van Convergència Democràtica de Catalunya (CDC), de liberale partij van Artur Mas en de daaraan gelinkte denktank. Het onderzoek gaat over een vermeende 3% die de partij zou toegestopt hebben gekregen van bedrijven die openbare aanbestedingen wonnen. Al 10 jaar wordt hier onderzoek naar gevoerd, zonder enig resultaat. Dat de invallen gebeurden op de dag dat de eenheidslijst voor onafhankelijkheid haar verkiezingscampagne aftrapte en dat de hele Spaanse pers de vooravond al op de hoogte was gebracht, wijst dan ook naar opgezet spel. In een land waar sinds de dictatuur gerecht en politiek nauw verbonden zijn, hoeft dat op zich ook niet zo te verwonderen.

Sindsdien blijft de collectieve Spaanse pers laster, leugens en aanvallen publiceren over o.a. de Catalaanse minister-president en zijn partij, net zoals voor de vorige Catalaanse verkiezingen. ‘Throw enough mud at the wall, some of it will stick’, zoals het Engelse spreekwoord gaat. We kregen dan de Spaanse minister van Defensie, Pedro Morenés, die een nauwelijks verhuld dreigement naar de Catalanen stuurde: ‘Indien iedereen zijn verantwoordelijkheid nakomt in Catalonië, hoeven de strijdkrachten niet ingezet te worden.’ Na hem bleven de dreigementen komen. Het Spaanse patronaal verbond waarschuwde voor een economisch rampscenario, Spanje ging bedelen voor  uitspraken van Obama, Cameron en Merkel, die de Spaanse eenheid omfloerst steunden, alsook respect voor intern én internationaal recht. Waarna de Spaanse media deze uitspraken zo manipuleerden dat ze geïnterpreteerd werden als een toekomstige weigering van de erkenning van de verkiezingsresultaten mochten deze een meerderheid geven aan de partijen pro-onafhankelijkheid. Ook dreigementen van een automatische expulsie uit de EU en de eurozone worden continu gemaakt, gemakkelijkheidshalve niet gebaseerd op enige juridische basis. Als kers op de taart kwam het grote bankierswezen naar buiten: na gered te zijn van hun wanbeheer met miljarden aan belastinggeld en vele corruptiezaken, dreigen ze ermee collectief Catalonië te verlaten wanneer voor onafhankelijkheid gekozen zou worden. Waarna de Spaanse voorzitter van de Spaanse centrale bank waarschuwde voor een bankrun en een ineenstorting van het Catalaanse bankwezen. En zo gaat het maar door: een angstcampagne die uitvergroot wordt in de collectieve Spaanse media, die er ook zelf gretig aan deelneemt. De boodschap is duidelijk: kies voor onafhankelijkheid en chaos en ellende worden jullie deel. De beïnvloeding van de kiezers bereikt hiermee een hoogtepunt.

Leugens mogen

De meest trieste rol wordt ongetwijfeld gespeeld door de kandidaat van de Partido Popular. Xavier García Albiol bazuint met de PP rond dat pensioenen niet meer uitbetaald zullen worden wanneer Catalonië onafhankelijk zou worden. Ieder die bijdraagt aan de sociale zekerheid in een land, ook bv. een Spanjaard die voor 10 jaar werkt in Duitsland, heeft recht op het equivalent aan pensioen dat hem toebehoort, naargelang het land waar hij werkte. Een persoonlijk recht dat niet afgenomen kan worden. Een onafhankelijk Catalonië zou, na onderhandelingen, de pensioenen kunnen overnemen, maar tot dan is de Spaanse overheid verplicht ieder die bijdroeg tot de Spaanse sociale zekerheid van een pensioen te voorzien. Iets wat de PP moedwillig tegenspreekt en ontkent. Doel? De gepensioneerden angst aanjagen. Ook hamert het erop dat mensen zullen moeten kiezen tussen Catalaan en Spanjaard zijn, waarmee ze gemakkelijkheidshalve ontkennen dat de Spaanse grondwet stelt dat de nationaliteit van iedereen die als Spanjaard is geboren in geen geval kan afgenomen worden. Wat ook in strijd zou zijn met het internationale recht. O.a. daarmee gaat de Partido Popular, samen met de andere rechtse Spaans-unionistische partij Ciutadanos, de etnische toer op en probeert het verdeeldheid te zaaien tussen Spaans- en Catalaanssprekenden en zij die in en buiten Catalonië geboren zijn.

Met nog een kleine week te gaan, is het aanzicht van de politiek en de media een normale democratie onwaardig. Ian Duncan, europarlementslid van de Britse conservatieven, zei als waarnemer bij de Catalaanse volksraadpleging dat hij ‘voor unionist eerst democraat is.’ In Spanje lijkt het vooral omgekeerd te zijn.

Foto (c) Reporters