Catalonië gaat naar verkiezingen over onafhankelijkheid

Vorig weekeinde werd duidelijk dat de Catalaanse politieke krachten voor onafhankelijkheid de krachten bundelen, na 9 maand gekibbel. Gisteren bekrachtigden de partijbesturen van zowel de liberale Convergència Democràtica de Catalunya (CDC) van minister-president Artur Mas als de centrum-linkse Esquerra Republicana de Catalunya het akkoord voor een eenheidslijst voor onafhankelijkheid. Enkel de kieslijsten moeten nu nog bekend gemaakt worden. Gestaag druppelt de informatie binnen en zien we de algemene lijnen.

De onafhankelijkheidsbeweging trekt de lijsten

Gisteren bekrachtigden niet alleen CDC en ERC het akkoord voor een eenheidslijst, ook werd duidelijk hoe de verdeelsleutel in elkaar zal steken. Vooreerst is het belangrijk te weten dat er vier lijsten zullen zijn, waarbij de lijst voor de kieskring Barcelona de belangrijkste is. Aangezien de regio Barcelona de meeste inwoners telt, krijgt het 85 van de 135 zetels. Aan de hand van deze lijst doen we de samenstelling uit de doeken.
De top drie voor de regio Barcelona zal bestaan uit onafhankelijke sterkmakers uit de brede onafhankelijkheidsbeweging (top twee in het geval van de andere drie kieslijsten). Plaats vier en vijf worden toegewezen aan CDC en ERC, in dit geval de partijvoorzitters Artur Mas en Oriol Junqueras. Plaatsen zes en zeven worden ook toegewezen aan de onafhankelijkheidsbeweging. Vanaf plaats acht horen de plaatsen voor 60% toe aan CDC en voor 40% aan ERC. Zij zullen ook bepalen wat er gebeurt met de kandidaten pro onafhankelijkheid van de afgesplitste vleugels van de Catalaanse socialisten en christendemocraten.

Strategie: de factor Podemos

Voor de kieskring Barcelona zal Raül Romeva de lijst trekken. Dit nieuws sloeg in als een bom bij de Catalaanse ecosocialisten (ICV-EUiA). Raül Romeva (°1971) is een academicus internationale betrekkingen die van 2004 tot 2014 Europarlementslid was voor de partij, en er sinds 1989 in militeert. Als Europarlementslid klaagde hij, net als Mark Demesmaeker recentelijk, de situatie aan van het Catalaans, dat in het EU-parlement niet gebruikt mag worden, net zomin als in de Spaanse Kamer van Volksvertegenwoordigers. De politiek volgend, kwam hij zoals vele Catalanen tot de conclusie dat dialoog en compromis met Madrid onmogelijk waren. Hij sprak zich tijdens de volksraadpleging van 9 november 2014 dan ook uit voor de onafhankelijkheid. Toen hij zag dat zijn partij niet volgde, nam hij zijn besluit en verliet de partij. Die partij wil andere, sociale prioriteiten stellen, wat hen met de gemeenteraadsverkiezingen successen opleverde.

De Catalaanse ecosocialisten trokken bij de gemeenteraadsverkiezingen in coalitie met onafhankelijke Indignadosbewegingen en Podemos naar de kiezer, onder het lemma ‘en Comú’ (Samen). Hun grootste succes was het binnenhalen van de burgemeesterssjerp in Barcelona, met Ada Colau. Hoewel dit amalgaam van partijen en bewegingen niet gezien kan worden als algemeen anti-onafhankelijkheid, zijn de ecosocialisten dat de facto wel. Ze spraken zich uit voor het zelfbeschikkingsrecht van volkeren, maar leggen er zich bij neer dat Spanje dit weigert. Ze spraken zich uit voor een federaal Spanje, maar willen het niet gezien hebben dat dit onmogelijk te verwezenlijken is wegens de onwil van de grote Spaanse partijen.

Dat de onafhankelijkheidslijst voor de regio Barcelona nu getrokken wordt door één van hun bekendste oud-militanten, is een doelbewuste zet. De historische ‘rode gordel’ van Barcelona telt veel – Spaanstalige – arbeidersbuurten, die ofwel niet gaan stemmen ofwel overwegend (Spaans-) links. Vooral sinds de opkomst van Podemos en En Comú krijgt men deze stemmen gemobiliseerd. Door nu met de onafhankelijkheidsbeweging de sociale kaart te trekken, mikt men hard op deze stemmen. Het zijn namelijk deze stemmen die het verschil zullen maken.

De reactie van de ecosocialisten is furieus. Ze bestempelen de lijst als een instrument van rechts om het besparingsbeleid verder te zetten. De andersglobalisten van de CUP (Kandidatuur voor Volkseenheid), die sinds de jaren 80 voor Catalaanse onafhankelijkheid ijveren, worden op dezelfde hoop gegooid. De CUP volgt zoals steeds haar eigen lijn en weigert deel te nemen aan de eenheidslijst, hoewel ze te kennen gaven deze lijst niet te zullen aanvallen. Daarom worden ze door de ecosocialisten nu als een ‘Paard van Troje’ van de rechtse krachten bestempeld. De hysterische reacties tonen aan dat het menens wordt.

De onafhankelijkheidsorganisaties leiden de verkiezingen

De top drie wordt in de regio vervolledigd door Carme Forcadell en Muriel Casals. Carme Forcadell was tot voor kort voorzitster van de Catalaanse Nationale Assemblee (ANC), de grootste onafhankelijkheidsbeweging. Muriel Casals is voorzitster van Òmnium Cultural, de Catalaanse taal- en cultuurvereniging. Verwacht wordt dat Eduardo Reyes, van de Spaanstalige pro-onafhankelijkheidsbeweging Súmate, ook een rol zal spelen.

De politieke krachten zullen in elk geval haast mogen maken. Na negen maanden gekibbel over de te volgen weg, heeft men nu de krachten gebundeld. Er resten amper 10 weken campagne. Hoewel de peilingen tegenstrijdig zijn, is de zaak nog niet gewonnen. Vooral de Spaanstalige Catalanen zullen moeilijk te overtuigen zijn. Dan rest er nog de vraag: wanneer wint de optie voor onafhankelijkheid? Wat als de eenheidslijst plus deze van bijvoorbeeld de CUP meer dan de helft van de zetels behalen, maar niet de helft van de stemmen? De kans is niet ondenkbeeldig. Mocht dit voorvallen, is de kans groot dat men alsnog naar een tweede referendum zal gaan, wat dan zal afhangen van de onderhandelingen met Madrid. Artus Mas zal in elk geval scrupuleus de kieswetgeving moeten volgen bij het uitschrijven van verkiezingen: in Madrid bestudeert men al of deze verkiezingen kunnen tegengehouden worden via het – gepolitiseerde – Grondwettelijk Hof.

Mochten de eenheidslijst plus de CUP de meerderheid halen in zetels én stemmen, dan wordt tussen de zes en de acht maand na de verkiezingen formeel de onafhankelijkheid uitgeroepen. Tijdens de periode ervoor moeten onderhandelingen gevoerd worden met Spanje over een boedelscheiding, en met de internationale instellingen over lidmaatschap voor Catalonië. Die tijd zal ook gebruikt worden om de nodige staatsinfrastructuren op te zetten. De bedoeling hierbij is dat Artur Mas minister-president blijft en Oriol Junqueras, nu van de grootste oppositiepartij ERC, viceminister-president wordt.

Aangezien deze zomer nog heet zal worden in Catalonië en de Catalanen in een ingewikkeld politiek landschap leven met een veelheid aan partijen, geven we u morgen een overzicht van de Catalaanse politieke krachten.

(c) Reporters