Catalonië opnieuw massaal de straat op voor onafhankelijkheid

De bom die het Spaanse Grondwettelijk Hof deed ontploffen in 2010, met het inkorten van het Catalaanse autonomiestatuut zoals goedgekeurd door het Spaanse parlement en bij referendum door de Catalanen, had sinds 2012 het gevolg dat de Catalanen jaarlijks massaal de straat op gaan om de scheiding van Spanje te eisen.

Mobilisatiemoeheid?

Binnen de onafhankelijkheidsbeweging werd gevreesd dat de optocht voor 11 september – de nationale feestdag – dit jaar een tegenvaller had kunnen worden. De onder elkaar bakkeleiende pro-onafhankelijkheidspartijen, het aanslepende proces naar onafhankelijkheid, de zesde mobilisatie in zeven jaar tijd, het zijn allemaal redenen waarom gevreesd werd dat de Catalanen liever thuis zouden blijven. En hoewel er inderdaad een zekere vermoeidheid is i.v.m. het onafhankelijkheidsproces, lijkt de Catalaanse independentist nog liever opnieuw de straat op te gaan dan de Spaanse tegenstander gelijk te geven. De recordcijfers van 2014, met zomaar eventjes 1,5 tot 1,8 miljoen betogers (Catalonië telt ongeveer 7,5 miljoen inwoners) werden inderdaad niet geëvenaard, maar het succes kan opnieuw niet genegeerd worden. Er wordt geschat dat er deze ‘Diada’ 1 tot 1,5 miljoen aanwezigen waren op de vijf plaatsen waar deze keer afgesproken werd, in tegenstelling tot de centrale betogingen in Barcelona de voorbije jaren.

Loskoppeling?

De vraag blijft wanneer de Catalaanse politiek effectief de stap zal zetten naar de afscheiding met Spanje. Het blijft nog altijd bij symbolische acties en stappen die binnen de Spaanse legaliteit blijven. Momenteel ligt de afzetting van de voorzitster van het Catalaanse parlement, Carme Forcadell, op tafel bij het Grondwettelijk Hof. Haar wordt verweten dat ze het besluit van een parlementaire commissie over het onafhankelijkheidsproces, liet bespreken en behandelen door het Catalaans parlement, tegen de eisen in van het Grondwettelijk Hof. Dit kan een precedent creëren voor de Catalanen, die niet geneigd zijn zich daarbij neer te leggen.

Het ziet ernaar uit dat het vooral een kwestie van tijd wordt. Bij een belangrijk deel van de Catalaanse samenleving, een meerderheid, heeft de mentale loskoppeling immers al plaatsgevonden. De hoop voor een hervormbaar Spanje werd definitief begraven met de laatste, herhaalde, Spaanse parlementsverkiezingen, waarbij de conservatieve en unionistische Partido Popular opnieuw de grootste werd, ondanks de schandaalsfeer die rond de partij hangt. Dat heeft ervoor gezorgd dat het federale discours van Podemos en de coalitie van hun Catalaanse geallieerde Ada Colau (alternatief-linkse burgemeester van Barcelona) onuitvoerbaar blijkt te zijn. De keuze voor de Catalaan is eenvoudig: het huidige unitaire Spanje of een onafhankelijk Catalonië. Een middenweg werd door Madrid al onmogelijk gemaakt. Ada Colau zag zich daarom ook genoodzaakt om deel te nemen aan de onafhankelijkheidsbetoging, hoewel haar partij zelf verzamelen had geblazen op een andere locatie, een samenkomst die qua opkomst ruim faalde in haar opzet. Een onafhankelijk Catalonië blijft een hoopgevend toekomstideaal, terwijl niemand meer warm loopt voor Spanje.

Institutionele houding

Terwijl de vorige edities vooral uitgingen van de burgerbewegingen voor onafhankelijkheid en geen duidelijke politieke steun kregen van de Catalaanse regering, werd deze editie duidelijk geruggesteund door de Catalaanse toppolitici. Niet alleen liep de ex-minister-president Artur Mas voor de eerste maal mee, zijn opvolger Carles Puigdemont spreekt zich openbaar ook uit voor onafhankelijkheid, in tegenstelling tot zijn voorganger Mas. Puigdemont nam dan ook deel aan de manifestatie en steekt niet onder stoelen en banken dat hij Catalonië onafhankelijk wil zien. Als het van hem afhangt, moet dit in 2017 gebeuren. Met referendum over de kwestie als het kan, zonder als het moet.

Wat nu?

Terwijl Spanje het al 9 maand moet zien te berooien met een regering in lopende zaken, profiteert de Catalaanse regering ervan om haar plannen voor onafhankelijkheid door te zetten. Later deze maand zal Puigdemont zich onderwerpen aan een vertrouwensstemming van het parlement en het ziet ernaar dat de radicaal-linkse regeringspartner CUP zich deze keer minder balorig zal opstellen als vorige keer. Indien bij de stemming de begroting van 2017 ook goedgekeurd wordt, kan in theorie de Catalaanse regering niets meer tegenhouden en zullen we zien of het hen echt menens is.

Foto: Christophe Bostyn

Dit artikel kadert in het project ‘Soevereiniteitsbewegingen in Europa’ dat tot stand komt met de steun van de Vlaamse overheid.