JavaScript is required for this website to work.
post

Compromissen met het compromis als logica

Pieter Bauwens14/3/2013Leestijd 3 minuten

Hendrik Vuye en Guy Clémer hebben een boek uit over de eerste fase van de staatshervorming. Een juridische en politieke evaluatie van de tot nu toe gepubliceerde teksten. Wie wil meepraten moet het gelezen hebben.

Aangeboden door de abonnees van Doorbraak

Dit gratis artikel wordt u aangeboden door onze betalende abonnees. Als abonnee kan u ook alle plus-artikelen lezen. Doorbreek de bubbel vanaf €4.99/maand.

Ik neem ook een abonnement

Servais Verherstraeten is er altijd als de kippen bij om de lopende staatshervorming te verdedigen. Net als Eric Van Rompuy doet hij graag alsof deze zesde staatshervorming, een knap staaltje politiek werk, exact is wat de Vlaamse beweging heeft gevraagd. Maar is dat zo? Het lijkt een discussie over het geslacht der engelen, maar dat is het niet. Hendrik Vuye houdt de evaluatie simpel in het boek De zesde staatshervorming (eerste fase). Het BHV-akkoord of de ultieme vergrendeling. Vuye volgt in elke hoofdstuk hetzelfde stramien: eerst de (politieke) voorgeschiedenis, de verschillende voorstellen die er in de lange formatie waren, het uiteindelijke compromis en ten slotte een ‘Proeve tot evaluatie’.

Vuye (en Clémer die het hoofdstuk schreef over de herfinanciering van Brussel) baseren zich op de teksten. Na een inleiding over de lange regeringscrisis, worden alle delen besproken van de Di-Rupoakkoorden die al in het Staatsblad zijn verschenen: de herziening van artikel 195 Grondwet, de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde, Het gerechtelijk arrondissement Brussel, de zes randgemeenten en hun burgemeesters, politieke vernieuwing, uitbreiding van de constitutieve autonomie, stemrecht voor Belgen in het buitenland, de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel en de herfinanciering van de Brusselse instellingen.

Vuye is een jurist. In de eerste plaats besteedt hij aandacht aan een juridische lezing van die teksten. Maar hij leest ze ook politiek, bijvoorbeeld door ze te vergelijke met andere voorstellen in het verleden. Daarnaast is er ruime aandacht voor de parlementaire debatten die het goedkeuren van deze teksten voorafgingen. Vuye citeert rijkelijk (aan de hand daarvan kan je zien welke parlementsleden hun dossiers kennen). Die debatten geven een interpretatiekader van de aangenomen wetten. In de proeve tot evaluatie stelt Vuye ook telkens de vraag of het resultaat, de tekst die gestemd is, tegemoet komt aan de oorspronkelijke eisen en verzuchtingen. Wat was de bedoeling? Waar was het allemaal om te doen?

Slim maar slordig

Dit boek toont perfect de moeilijkheid aan van het debat over de staatshervorming: het is een debat voor specialisten. Bijvoorbeeld: wordt door de overgangsregeling in art. 195 GW de Grondwet tijdelijk geschorst of niet? Als niet-jurist sta je erbij en kijk je ernaar. Dat maakt het ook moeilijk om deze in wezen politieke discussie voor het grote publiek te voeren. Het is onmogelijk om het grote publiek met zo’n discussie te bereiken. Dit boek is een aanzet, maar niet voor het grote publiek. Het doet ook de vraag rijzen of met deze juridische spitstechnologie niet de rand van de democratie is bereikt. Hoe kan de burger dit bij verkiezingen evalueren?

Het boek leert ook dat interpretatie van wetten en zeker de Grondwet geen exacte wetenschap is. De interpretatie lijkt af te hangen van je politieke plaats: oppositie of meerderheid. Vuye toont ook perfect aan dat iemand in een andere situatie over dezelfde tekst twee tegenstrijdige opvattingen kan hebben. Vroeger in de oppositie, nu in de meerderheid.

De zesde staatshervorming (eerste fase) komt uit dit boek als een typisch Belgisch compromis: ‘compromissen met “het compromis” als enige logica, maar zonder echt inhoudelijk akkoord’ zo citeren de auteurs Jean-Luc Dehaene (p. 311). Met andere woorden: de grootste verdienste van dat compromis is, dat het er is, maar voor de rest lost het niets echt op. ‘Het compromis pacificeert niet. Het zorgt alleen voor een zeer tijdelijke windstilte. Het compromisfederalisme is een mislukt experiment’ (p. 304). En bovenop dat compromis komen de extra grendels. Ook die leiden niet tot pacificatie wel tot polarisatie. ‘Een vergrendelde Grondwet is geen lang leven beschoren.’ (p. 307)

Waarschuwing

We willen de gevoelige lezer waarschuwen: vrolijk word je niet van De zesde staatshervorming (eerste fase). Integendeel. Je wordt met elk hoofdstuk dieper in het Belgische compromissenmoeras getrokken. Vuye en Clémer doen geen half werk. Het is een grondige analyse, tot in het detail. Dat maakt het ook geen eenvoudig boek om bij het haardvuur te lezen, maar het is wel heel erg de moeite om het te lezen. Wie Doorbraak leest, zou dit boek ook moeten lezen.

Vuye Hendrik en Clémer Guy, De zesde staatshervorming (eerste fase). Het BHV-akkoord of de ultieme vergrendeling, Uitgeverij INTERSENTIA, 312 blz, €29,50, isbn 978 94 0000 394 1

Pieter Bauwens is sinds 2010 hoofdredacteur van Doorbraak. Journalistiek heeft hij oog voor communautaire politiek, Vlaamse beweging, vervolgde christenen en religie.

Commentaren en reacties