Plato’s ideale staat werd bestuurd door filosofen. Met zijn allegorie van het Narrenschip verzinnebeeldde hij een zwalpend land dat geleid werd door al dan niet democratisch verkozen, niet-filosofische beleidslui.

Het Vivaldi schip

De metafoor inspireerde tal van schrijvers en schilders. Ze lijkt ook actueler dan ooit: de pandemie heeft de grote verdienste dat ze pijnlijk duidelijk gemaakt heeft wat voor narrenschip het Belgische bootje wel is.

Wellicht deemstert Covid-19 in 2022 definitief weg, maar op de valreep is zijn bemanning erin geslaagd dat nogmaals te illustreren. Zelfs Bart Eeckhout heeft het over de glans van een ‘weldoordacht coronabeleid’ die aan het vervagen is.

Kentering

Met Vivaldi kwam er wel degelijk een kentering ten goede: de dagen dat België, onder ‘leiding’ van Sophie Wilmès (MR), helemaal bovenaan de lijst stond van Covid-19 doden per duizend inwoners, liggen achter ons (huidige plaats: 21). Met name Frank Vandenbroucke (Vooruit) was een verbetering, vergeleken met zijn voorganger, Maggie de Block (Open VLD). Toch is ook zijn parcours verre van vlekkeloos.

Een jaar geleden bezwoer hij dat de vaccinatiecampagne in België vlot zou verlopen. Daartoe werd ene Dirk Ramaekers aangesteld als hoofd van een ‘taskforce’. ‘Als het niet lukt, mag u op mij schieten’, heette het zelfs. Wat heet ‘lukken’? De vaccinatiecampagne verliep aanvankelijk allesbehalve vlot, met een ellenlange doorlooptijd voor vaccins. Ramaekers staat dan ook bekend als de overtreffende trap van een bureaucraat.

Kritiek liet hem schijnbaar koud. ‘De campagne moet snel, maar ook stabiel, correct en zo goed mogelijk verlopen’, klonk het. ‘We moeten ons niet fixeren op een dag meer of minder.’

Een Europese ramp

Een en ander kwam bovenop een flater van de EU van Von der Leyen inzake de levering van vaccins. Haar administratie focuste zoals bekend louter op prijs en niet op snelheid en zekerheid van levering. Met alle gevolgen van dien. Het onderhandelingsteam werd niet toevallig geleid door een onderhandelaarster van handelsakkoorden, genaamd Sandra Gallina (aangezien de Cypriotische Eurocommissaris voor het departement gezondheid, Stella Kyriakides, als onbekwaam geboekstaafd staat).

Zelfs EU-lover Timothy Garton Ash vond het een ‘échte ramp’. Ook Galla trok zich overigens niks aan van de kritiek. In februari dit jaar liet ze zonder gêne weten dat de EU er beter voor stond dan landen die veel sneller konden vaccineren. Von der Leyen liet het al evenmin aan haar hart komen. Meer nog: ze had het  over een Europees succesverhaal. ‘Hardly’, meende het nochtans steevast EU-vriendelijke The Economist. En het voegde eraan toe: ‘Were she still a member of a national government it is hard to see how Mrs von der Leyen could stay in her post.’

Tja, daar had ze natuurlijk al al haar schepen verbrand. Von der Leyen kreeg haar Europees, ondemocratisch toppostje dankzij haar onvoorwaardelijke steun aan haar collega, ‘Wir schaffen das’ Merkel.

Boostervaccin

Maar terug naar het Belgische narrenschip. Toen Israël een aantal maanden geleden in de problemen kwam met een nieuwe, verrassende Covid 19-golf, gingen bij mij alle alarmbellen af. Israël had namelijk ettelijke maanden voorsprong op ons. Een klein kind kon dan ook inzien dat we naar dat land moesten kijken om te weten of een dubbele vaccinatie zou volstaan of niet. Niet dus.

Israël zette alvast volop in op een boostervaccin, met zeer positieve gevolgen. Daar werd overigens in september al over gepubliceerd in Nature. Mijn verrassing was dan ook eens te meer groot toen een voorstel om ook de Belgen zo’n boostervaccin toe te dienen, in oktober prompt afgeschoten werd.Het biedt geen antwoord op de vierde golf, meende Vandenbroucke: ‘De booster is eventueel voor de toekomst, de vierde golf is hier en nu (…) We moeten opnieuw een stukje wakker worden, en voorzichtiger zijn.’ En: de ‘booster’ komt er, ‘maar de vraag is, wanneer is die wenselijk? Daar gaan we nu advies over vragen’.

Ramaekers redux

Ramaekers was het daarmee eens. Er was geen wetenschappelijk bewijs en de topprioriteit was ‘vaccins doneren aan landen waar nog minder mensen gevaccineerd zijn.’ Iets waarmee ook Vandenbroucke instemde en wat duidelijk tal van ‘wetenschappelijke’ adviezen tegen een boostervaccin inspireerde: we mochten de ‘vaccinongelijkheid’ niet nog groter maken.  Een derde prik zou geen oplossing zijn ‘om de stijgende coronacijfers een halt toe te roepen.’ ‘Waarom wordt niet gekeken naar eenvoudige maatregelen die hun nut reeds hebben bewezen,’ opperde Ramaekers, ‘zoals het mondmasker en het Covid Safe Ticket’?

Onlangs heette het al dat het ‘geen eenvoudige beslissing’ was. ‘We moeten bekijken wanneer we dat best doen en op welke manier.’ Of: ‘Als we alles bij elkaar leggen, denk ik dat we voldoende argumenten hebben om principieel te beslissen dat in de eerste helft van 2022 een boosterprik voor iedereen aangewezen zal zijn’?  Een booster zou ook de circulatie van het virus niet inperken (in werkelijkheid halveert het het risico op infectie).
 

Ramaekers had het verwacht

Recent voegde hij er vervolgens zonder verpinken aan toe dat hij wel ‘verwacht had’ dat iedereen een derde prik zou toegediend krijgen en dat de voorbereiding ‘al in volle gang’ is. En dan vraagt De Morgen zich af waarom de uitrol van die boosterprik in België slabakt (of al evenzeer slabakt als de uitrol van de eerste prik)

Het antwoord is simpel: omdat men alweer te laat met de voorbereiding begon en omdat Ramaekers en co de termijn voor de derde prik niet met een maand willen inkorten (naar 5 maanden, voor Pfizer, zoals in het Verenigd Koninkrijk). Ook al zou dat, mits enige improvisatie (schakel desnoods het leger in), tal van levens kunnen redden en ons misschien een nieuwe lockdown besparen.

We zijn wat dat betreft misschien te streng, oppert Van Ranst. Ik zou zeggen: denk er nog een maandje of twee over na. Er is absoluut geen haast mee gemoeid.

WHO

Achter dat ontbrekend ‘wetenschappelijk bewijs’ kan Ramaekers zich in elk geval niet meer verschuilen: boosters zijn nodig en de nieuwe ‘key to freedom’. Ze zijn bovendien ook voorradig. Maar ja: ook de boostercampagne moet vooral bureaucratisch ‘correct’ verlopen.

Het WHO dat eerder, onder leiding van de Ethiopiër Tedros Adhanom Ghebreyesus, fulmineerde tegen het toedienen van boosters in de westerse wereld, constateert nu trouwens doodleuk dat Europa het nieuwe epicentrum is van de pandemie.

Quelle coïncidence!

Anderzijds staan vaccinatiecampagnes in de derde wereld nog altijd nergens, ondanks de recente toestroom van vaccins. Omdat de vaccinatiebereidheid er zeer laag is, net zoals het aantal infecties, maar ook omwille van logistieke problemen (zeker in Ethiopië).

Om het met de gevleugelde woorden van Ionesco te zeggen: ‘Comme c’est curieux, comme c’est bizarre, quelle coïncidence!’