Dag één van de Republiek

Gisteren feest, vandaag een kater. Dat was de teneur in de media gisteren. Vooralsnog erkent geen enkel land de nieuwe Catalaanse Republiek. Madrid brengt het zware geschut in stelling om Catalonië weer in te lijven, zowel via artikel 155 als via strafrechtelijke weg. Het enige verbazende hierbij is dat men over dit alles verbaasd is. Het scenario dat zich nu ontrolt was al geruime tijd voorspeld. Niemand verwachtte dat de nieuwe Republiek snel zou worden erkend. Niemand verwachtte dat Madrid zou laten betijen.

Dat de Catalaanse separatisten ten aanzien van de internationale gemeenschap lippendienst blijven bewijzen aan de ‘dialoog’ is normaal. In werkelijkheid beseffen zij maar al te goed dat ‘dialoog’ nu even niet aan de orde is. Het conflict is eergisteren in een nieuwe fase getreden.  Het wordt nu hard tegen hard.

Tussen haakjes : in de plaats van als Duracell-konijnen te blijven praten over de wenselijkheid van een ‘dialoog’ zouden de N-VA-politici nu beter voluit de nieuwe Catalaanse Republiek steunen en de onafhankelijkheid toejuichen.  Dat is wat de Catalaanse vrienden vandaag vragen: Catalonië verwelkomen als een nieuw land in de wereld.

Er breekt nu een uiterst spannende periode aan. Het zal erop aankomen om de Republiek te consolideren en te verdedigen. Het verzet tegen Madrid zal de komende weken moeten worden opgevoerd. Het zal niet meer volstaan om met honderdduizenden op straat te komen. Hardere acties dringen zich op. Een bezetting van strategische plaatsen? Een bezetting van het Catalaanse Parlementsgebouw? Een mars op Madrid (inclusief een bezoekje aan de Soto del Real gevangenis waar de twee Jordi’s zitten)? Zulke plannen circuleren al langer, maar zullen nu moeten worden omgezet in daden.

De regering-Puigdemont zal op een of andere manier ondergronds moeten gaan, of vluchten naar het buitenland. Vanuit een Spaanse kerker valt moeilijk te regeren. Het lijkt slechts een kwestie van uren of dagen voordat de ministers zullen worden aangehouden. Het digitale tijdperk biedt heel wat mogelijkheden voor zo een ondergrondse regering. Het kat- en muisspelletje met de website referendum.cat was hopelijk slechts een voorsmaakje van wat we zullen beleven met bijvoorbeeld catalangovernment.eu. Op het ogenblik dat ik dit schrijf is die nog steeds operationeel, met de échte regeringsleden van de Republiek. Maar ik vermoed dat die snel offline gehaald zal worden, en vervangen door een website met foto van Landvoogdes Sáenz de Santamaría.

En wat met de verkiezing van 21 december? Er verschenen gisteren in de Spaanse pers berichten dat ERC en PDeCAT zich beraden over de vraag of ze samen of apart zullen deelnemen aan die verkiezingen. Maar dat kan ik me nauwelijks voorstellen. Hoe kan een onafhankelijke staat nu aanvaarden dat een vreemde mogendheid van buitenaf verkiezingen oplegt en organiseert? Dat is je reinste kolonialisme. Als de Catalaanse regeringspartijen zich daarbij zouden neerleggen, dan zeggen ze eigenlijk dat de onafhankelijkheidsverklaring maar om te lachen was.

Volgens Madrid is het Catalaanse Parlement nu formeel ontbonden. Maar niets belet de parlementsleden om in het parlementsgebouw te blijven bijeenkomen, zeker als dat door de onafhankelijkheidsbeweging wordt bezet. Zoals het er nu naar uitziet lijkt een boycot van de koloniale verkiezing het meest aangewezen.  Zo zouden de Catalanen kunnen weigeren om bijzitter te zijn in een stemlokaal (tiens, dat doet precies een belletje rinkelen).

Het is ook nuttig om er even aan te herinneren dat sinds gisteren de Llei de transitorietatjurídica i fundacional de la república in voege is getreden.  Dat is de voorlopige Grondwet van de nieuwe Republiek, die nu de basis vormt van het Catalaanse rechtsstelsel. Wat lezen we daarin over de verkiezingen in Catalonië?  Volgens de artikelen 87-89 moet er nu een grondwetgevend proces beginnen. De eerste fase daarvan bestaat uit een participatief proces van zes maanden. Daarna volgt de verkiezing van een grondwetgevende vergadering. Die moet een definitieve Grondwet goedkeuren die vervolgens in een referendum aan de Catalanen zal worden voorgelegd.

Zelfs los van de timing zou het vrij ridicuul zijn om de verkiezingen die Madrid nu oplegt als ‘grondwetgevende verkiezingen’ te zien volgens Catalaans recht.  Dat had hoogstens gekund als Puigdemont die verkiezingen zelf had uitgeschreven, en daarmee artikel 155 had kunnen afwenden.  Maar zelfs dat zou, zoals ik hier  al schreef, een vrij bizar scenario geweest zijn.

Dat Rajoy zo snel verkiezingen uitschrijft is eigenlijk een zwaktebod. Catalonië besturen vanuit Madrid wordt een bijna onmogelijke opdracht. Dat konden we de voorbije weken lezen in de Spaanse kranten. Madrid heeft gewoonweg te weinig logistieke en administratieve steunpunten in Catalonië. Het Catalaanse ambtenarenapparaat zal tegenwerken en de uitvoering van de in Madrid genomen maatregelen subtiel boycotten.  Het beleid zal voortdurend op het actieve verzet botsen van een Spaansvijandige bevolking. En zelfs voor Madrid zijn er grenzen aan wat men met repressie kan bereiken. Uiteindelijk heeft de Spaanse regering zich gerealiseerd dat dit geen zes maanden vol te houden is. Vandaar de snelle verkiezingen. Alsof die iets zullen oplossen. Maar dat is de illusie die men in Madrid blijkbaar heeft.

Inmiddels heeft de escalatie van het conflict meer en meer negatieve gevolgen voor de economie.  Er wordt nu ook gevreesd dat die economische effecten voelbaar zullen beginnen te worden in andere EU-landen. Iemand met een slecht karakter zou hier een vorm van “immanente rechtvaardigheid” in kunnen zien (om gewezen aartsbisschop Léonard te citeren).  Die andere landen hadden zich maar wat meer om het lot van de Catalanen moeten bekommeren.