JavaScript is required for this website to work.
post

Dansen op de rand van de afgrond

De Vuye & Wouters-Saga – Een vervolgverhaal in 5 afleveringen (5)

Bart Maddens7/10/2016Leestijd 4 minuten

Bart Maddens beschrijft in vijf afleveringen de exit van Vuye en Wouters bij de N-VA. Vandaag: de Vuye-doctrine.

Aangeboden door de abonnees van Doorbraak

Dit gratis artikel wordt u aangeboden door onze betalende abonnees. Als abonnee kan u ook alle plus-artikelen lezen. Doorbreek de bubbel vanaf €4.99/maand.

Ik neem ook een abonnement

Op 10 maart 2012 verschijnt er in De Standaard een interview met Bart De Wever en Siegfried Bracke. ‘En de grondwet in jullie confederale model? Die vergeten we even?’, vragen de journalisten. Waarop Bart De Wever antwoordt: ‘We hebben ons goed laten voorlichten door een paar constitutionalisten. Recht moet de democratie dienen, niet de democratie blokkeren. De Belgische onafhankelijkheidsstrijd van 1830 spoorde ook niet met de grondwet, toch? Net zo min als het algemeen stemrecht, trouwens. Of het federalisme.’ En Siegfried Bracke voegt eraan toe: ‘De geschiedenis staat bol van de momenten waarop mensen beseften dat een grondwet ook maar een grondwet is. Denk maar aan de Amerikaanse Declaration of Independence.’

Door welke twee constitutionalisten ze zich hebben laten voorlichten vertellen beide heren er niet bij. Maar het lijdt geen enkele twijfel dat een van hen Hendrik Vuye was. Aangezien Vuye als constitutionalist telt voor twee zou het zelfs niet verbazen dat ook de tweede Hendrik Vuye heette. Het was op de nieuwjaarsreceptie van de Vlaamse Volksbeweging, tien maanden later, dat Vuye zelf uit de kast kwam met zijn doctrine. Hij legde toen uit dat het altijd mogelijk is om buiten de grondwet te treden, op voorwaarde dat er daarvoor een democratische legitimiteit is. Volgens hem heeft het Vlaams Parlement die legitimiteit om te ontgrendelen. Hij had een lange lijst van voorbeelden waarbij België zelf buiten de grondwet is getreden. Inmiddels heeft hij een nieuwe case aan die lijst kunnen toevoegen: Amedeogate.  

Naar aanleiding van die VVB-toespraak werd Vuye bijzonder zwaar op de korrel genomen door Le Vif-L’Express (1 februari 2013). Daarin werd onder meer zijn collega-constitutionalist en Cdh-Senator Francis Delpérée aan het woord gelaten: ‘Inconcevable, insensé. On est en droit d’attendre d’un professeur qui enseigne la constitution, qu’il en prône le respect.’

Maar wacht eens even. Respect voor de grondwet, was dat niet iets wat ook de N-VA hoog in het vaandel draagt? ‘On respecte le chef de l’Etat et la constitution’, vernamen we gisteren nog uit de mond van een N-VA-er. En Geert Bourgeois hamert er bijna constant op: wij zijn legalisten, wij respecteren de wet. Maar dat valt natuurlijk moeilijk te rijmen met het door Vuye gepromote “buiten de grondwet treden”.

Feit is dat de N-VA de Vuye-doctrine nooit meer zo uitdrukkelijk en enthousiast heeft omarmd als in dat interview van maart 2012. Zeker na de bocht van Bracke van september 2013 verdwijnt de doctrine naar de achtergrond. Dat is ook logisch. Het feit dat de regering-Di Rupo slechts een beperkt aantal grondwetsartikelen voor herziening vatbaar verklaart, vormt voor de N-VA het perfecte alibi om de bocht van Bracke te nemen. Hoe graag we de instellingen ook zouden willen hervormen, door de schuld van Di Rupo kan het jammer genoeg niet, luidt het nu. Dat dit volgens de twee constitutionalisten die begin 2012 werden geraadpleegd geen obstakel vormt, wordt voor de handigheid even onder het tapijt geveegd.

En misschien zal dat in 2019 opnieuw zo zijn. Dat kun je afleiden uit de nota over de “communautaire strategie” die vorige week uitlekte in De Morgen (eigenlijk een verzameling van nogal inspiratieloze en repetitieve speaking notes). Over het “buiten de grondwet” treden is daarin geen sprake. Tot twee keer toe wordt er integendeel op gewezen dat een confederale hervorming in 2014 onmogelijk was wegens het te beperkte aantal voor herziening vatbare artikelen. En voor 2019 wordt twee keer benadrukt dat de grondwet wél voor herziening vatbaar moet worden verklaard, zodat geen enkele hervorming onmogelijk wordt. Lees: als die herzieningsverklaring toch weer mager uitvalt, onder druk van de MR, dan wordt het opnieuw vijf jaar institutioneel op de kin kloppen.

Het probleem ten gronde is dat de Vuye-doctrine behoorlijk revolutionair klinkt. Wat foefelen met het statuut van de zesde in lijn voor de kroon, dat is één zaak. De hele grondwet herschrijven zonder dat artikel 195 voor herziening vatbaar is verklaard, dat is nog iets anders. Een partij die zich een profiel poogt aan te meten van een degelijke conservatieve bestuurspartij kan moeilijk met de Vuye-doctrine naar de kiezer stappen. Het is zeer gemakkelijk om die doctrine als “extremistisch” weg te zetten. En al zeker als de legitimiteit voor zo een operatie moet worden geleverd door een meerderheid in het Vlaams Parlement, met inbegrip van Vlaams Belang-stemmen. 

Kortom, binnen een steeds salonfähiger wordende N-VA is men de “Vuye-doctrine” stilaan gaan beschouwen als een toxisch product. Als men er zich al niet van wilde ontdoen, dan werd het middel toch achter slot en grendel gezet, voorzien van een oranje doodskop etiket. Men zal er dan ook niet mee hebben kunnen lachen toen Vuye en Wouters dat giftige product toch weer uit de kast haalden en via Amedeogate zelfs in de vitrine van de partij plaatsten. Tot overmaat van ramp was het duo nu ook een “Grendelboek” aan het schrijven, waarin de “Vuye-doctrine” ongetwijfeld een glansrol zou spelen als middel tot ontgrendeling. Ook daarom zullen velen een zucht van verlichting hebben geslaakt toen Vuye en Wouters de deur van de partij achter zich dicht sloegen.

Wat heeft dit herbekijken van de film ons nu geleerd? Tot de Kamerzitting van 2 april 2015 deed niets vermoeden dat Hendrik Vuye en Veerle Wouters dé communautaire lastposten van de N-VA zouden worden. Peter De Roover was de gedoodverfde diehard.

Maar het is omgekeerd uitgedraaid. De Roover ontpopte zich snel tot een van de meest gedreven verdedigers van de pragmatische lijn. En Vuye en Wouters, die leken plots als van een zwart-gele wesp gestoken. 

Bijna van de ene dag op de andere ontstaken ze in een communautaire furie. Ondanks de communautaire omerta begonnen zij op knack.be driftig het Belgische drek boven te spitten. Ondanks de wapenstilstand tussen de N-VA en de monarchie hakten zij ongenadig in op het koningshuis. Ondanks het salonfähige imago dat de N-VA zich wou aanmeten, bleven zij pleiten voor het buiten de grondwet treden.

Tegelijkertijd kun je ook moeilijk zeggen dat zij echte dissidenten waren. Zij bleven gewoon het klassieke N-VA-verhaal vertellen. Het was ook niet zo dat zij oppositie zijn gaan voeren in de Kamer. Zij bleven op het juiste knopje drukken. Hun Vlaams-nationale activisme speelde zich grotendeels af buiten het parlement. Als er in deze saga al kan gesproken worden van dissidentie, dan situeert die zich veeleer bij alle andere N-VA-parlementsleden. Zij waren het die afweken van de Vlaams-nationale lijn door het Belgische systeemfalen dood te zwijgen.

Je zou kunnen zeggen dat Vuye en Wouters achttien maanden lang met succes de kunst van het brinkmanship hebben beoefend. Ze zijn voortdurend tot op de grens gegaan van wat de partijleiding nog net kon gedogen. Ze dansten op de rand van de afgrond. Maar hun interview in De Morgen was de fatale misstap, waardoor ze uiteindelijk in de afgrond zijn gevallen. Zij waren communautaire profeten in tijden van communautaire omerta. Dat moest wel slecht aflopen.

 

Lees ook aflevering 1: ‘Het begin van de communautaire ijstijd’, 2: ‘Wij kunnen niet zwijgen’, 3: ‘Het non-event van het jaar’ en 4:Jan Jambon was niet content

 

Foto: © Reporters

Bart Maddens (1963) is germanist en politieke wetenschapper. Als student was hij actief in het KVHV van Leuven en in de Volksunie-Jongeren. In de jaren 1990 was hij lid en bestuurder van het IJzerbedevaartcomité. Vandaag publiceert hij regelmatig opiniestukken over de Vlaamse Beweging en de staatshervorming. Hij is auteur van onder meer 'Omfloerst separatisme. Van de vijf resoluties tot de Maddens-strategie'. 

Commentaren en reacties