De bijl in België

Gepolariseerd was de publieke opinie ten tijde van de Koningskwestie zeker. Zenuwslopend het referendum dat er uit voortsproot.

Wat de Leuvense socioloog Luc Huyse de drie breuklijnen noemde in de Belgische samenleving – Vlaams/Franstalig; links-rechts en katholiek-vrijzinnig – viel haast volledig samen in deze bewogen tijden. Het verhaal is bekend, het cliché bewaarheid: het katholieke en rechtse Vlaanderen tegenover het vrijzinnige en linkse Wallonië. En hoewel het eerste blok de meerderheid haalde – vertaald door de CVP-PSC met 108 Kamerzetels op 212 in de door de Koningskwestie beheerste parlementsverkiezingen van juni 1950 – was het toch het tweede, zelfs minder homogene blok, dat als winnaar uit de strijd kwam.

Eerder vond in maart 1950 een referendum plaats in België. Het eerste en tot dusver het laatste. Het referendum over de terugkeer van de koning wees uit dat men (Vlaanderen; 57,68%) Leopold III terug op de troon wou. Na de verkiezingen in juni bereidde de homogene CVP-regering Duvieusart de ‘onvoorwaardelijke terugkeer’ voor van Lepold III. Maar stakingen, rellen, gewelddadige betogingen en zelfs doden, vooral in het socialistisch en communistisch Wallonië, deden een prerevolutionair klimaat ontstaan. De vrees voor een eventuele burgeroorlog en het uiteenvallen van België, noopten dat Leopold abdiceerde ten voordele van Boudewijn. Met geweld slaagde een politieke minderheid er toen in haar wil op te leggen aan een meerderheid.

Deze affiche komt uit La Louvière en dateert uit 1950. De resultaten van het referendum zijn bekend. De Waalse socialisten die achter deze affiche zitten, hadden het goed begrepen: het referendum legde de breuklijn bloot; Vlaanderen tegenover Wallonië. En was Leopold III teruggekomen, zouden net zij er wel voor gezorgd hebben dat Leopold III koning zou zijn van Vlaanderen. Maar zeker niet van Wallonië.