JavaScript is required for this website to work.
post

De Catalaanse ‘selfie’

Joris Raymaekers11/11/2014Leestijd 3 minuten

Het Catalaanse ‘referendum’ is in de voorbije weken meermaals opgeschort, afgevoerd, gereanimeerd en afgeslankt. Het resultaat van een aanhoudend juridisch steekspel tussen Barcelona en Madrid. Wat overblijft is een informele stemming die belangrijke garanties mist en dus internationaal niet homologeerbaar is. Maar opgelet, dit knullig ogend ‘proces van burgerparticipatie’ zou wel eens de eerste echte stap kunnen zijn op weg naar de Catalaanse Republiek.

Aangeboden door de abonnees van Doorbraak

Dit gratis artikel wordt u aangeboden door onze betalende abonnees. Als abonnee kan u ook alle plus-artikelen lezen. Doorbreek de bubbel vanaf €4.99/maand.

Ik neem ook een abonnement
De ontgoocheling binnen het Catalaanse nationalisme over het afvoeren van de oorspronkelijk voorziene formule was begrijpelijk maar evenzeer geveinsd. Enerzijds zijn er goede redenen om te twijfelen aan de vastberadenheid van (delen van) regeringspartij CiU om de onafhankelijkheid na te streven. Maar in feite volgt de regering van Artur Mas nauwgezet het traject dat staat uitgestippeld in het Catalaanse Witboek voor Nationale Transitie. Kurkdroge lectuur maar een zeer verhelderende politieke en juridische analyse van de diverse etappes op weg naar onafhankelijkheid. Dat Witboek is publiek beschikbaar (met synthese in het Engels) en wie het gelezen had kon onmogelijk verrast zijn door de plotwendingen van de voorbije weken.

Het moment waarop er effectief gebroken kan worden met de Spaanse juridische orde moet namelijk zeer zorgvuldig worden uitgekozen, zeker in een scenario waarin de Spaanse staat zich bijzonder agressief opstelt. Het doorduwen van een conventioneel maar illegaal referendum op basis van de soevereiniteitsverklaring in 2013 klinkt moedig maar zou zich in de gegeven situatie als een boemerang kunnen keren tegen de onafhankelijkheidsbeweging. Een lezing van het bovenvermelde Witboek leert dat de Spaanse staat over uiterst effectieve instrumenten beschikt om een illegaal referendum te saboteren, vertragen of helemaal te blokkeren. Nog belangrijker is dat een illegaal referendum maar zin heeft wanneer de overwinning quasi zeker is. En afgaand op de peilingen is die overwinning wel aannemelijk maar niet gegarandeerd bij een vraagstelling met drie verschillende opties. Voor een eenvoudige ja/nee vraag is er simpelweg geen overeenstemming tussen de soevereinistische partijen.

In dat opzicht kan het participatief proces van beschouwd worden als een handige zet van president Artur Mas. De onafhankelijkheidsbeweging wordt nu voor het eerst echt op de proef gesteld en krijgt de kans om z’n ware sterkte te tonen. De spectaculaire manifestaties op 11 september van de voorbije drie jaar hebben grote indruk gemaakt maar politici denken en
handelen toch vooral op basis van stemmenaantallen. Als zondag uit de telling blijkt dat er zo’n twee miljoen potentiële kiezers zijn die vóór onafhankelijkheid stemmen -grofweg het aantal dat nodig is voor het behalen van een ruime absolute meerderheid in het parlement- dan wordt het eindspel onvermijdelijk, namelijk vervroegde verkiezingen als de facto referendum. Het enige scenario waarin de Spaanse staat zo goed als machteloos moet toekijken. Ook die fase staat keurig beschreven in het Witboek voor Nationale Transitie.

Het uitroepen van de onafhankelijkheid via het parlement is een uiterst delicate operatie die maar kan slagen wanneer regering, parlement en civil society het eens zijn over de te volgen route. Het meest aangewezen instrument daarvoor is een lijst van nationale eenheid met een kalender voor het voorbereiden van de basisstructuren van de nieuwe staat. President Artur Mas en zijn eigen partij,
CDC, zijn openlijk voorstander van zulk een lijst en hebben een cruciale troef in handen. Zonder de handtekening van Mas zijn ‘plebicitaire’ verkiezingen niet mogelijk voor 2016. 

De diversiteit in het Catalaanse partijlandschap zowel op de sociaaleconomische als nationale as geeft voortdurend aanleiding tot politieke spelletjes en spanningen die in de pers gretig worden uitvergroot. Maar ondanks alle drama zit het Catalaanse transitieproces nog steeds op koers. En de collectieve selfie van hoofdzakelijk independentisten aanstaande zondag zou wel eens het beeld
kunnen opleveren dat een aantal partijen en politici nodig hebben om hun lot definitief te verbinden aan de constructie van de Catalaanse Republiek.

Ook niet te vergeten is de these van onder andere enkele dirigenten van het christendemocratische Unió (UDC) -de kleine kartelpartner van Artur Mas: De Catalanen willen hun relatie met de Spaanse staat fundamenteel herzien maar er is geen meerderheid voor een secessie. Een mogelijke patstelling die al eerder is voorspeld door de Spaanse ex-premier Aznar die stelde dat nog vooraleer Spanje kan worden opgesplitst Catalonië ten onder zal gaan aan interne twisten. 

El nou 9N -het nieuwe 9 november is niet beslissend maar wel richtinggevend. Veel minder dan een referendum maar zoveel meer dan een opiniepeiling, 

De auteur woont in Barcelona en is Master in de Vergelijkende en Internationale Politiek.
 
Foto (c) Reporters

Doorbraak publiceert graag en regelmatig artikels die door externe auteurs worden aangebracht. Deze auteurs schrijven uiteraard in eigen naam en onder eigen verantwoordelijkheid.

Commentaren en reacties