De ene Grondwetsfraude is de andere niet

Laten we het ons gemakkelijk maken. We knippen en plakken nu even dat het een lieve lust is. Eerst van de webstek van De Standaard, een citaat uit een stuk geplaatst op 5 juli 2013, gisteren dus.

‘De rol van de koning, zoals vastgelegd in de grondwet, kan aan het einde van de legislatuur ter sprake komen. Dat zei eerste minister Elio Di Rupo vrijdag in Terzake op Canvas, maar ook in het VTM Nieuws en in het journaal van RTBF. De grondwet kan immers enkel worden aangepast als het parlement wordt ontbonden.

‘Het grondwettelijke artikel over de functie van de koning is nu niet voor herziening vatbaar’, zei Di Rupo. ‘We kunnen erover praten op het einde van de legislatuur. Om het te veranderen is wel een tweederde-meerderheid in het parlement nodig’, bracht hij in herinnering.’ (Einde citaat)

Zo wast premier di Rupo de handen in onschuld. Aangezien de grondwetsartikels die de rol van de koning betreffen niet voor herzien vatbaar verklaard zijn, kunnen ze niet gewijzigd worden. De Grondwet is tenslotte geen vodje papier en van gesjoemel houdt onze eerste minister niet.

We graaien in de oude doos en vinden een artikel van politicoloog Dave Sinardet, gepubliceerd in De Morgen op 29 februari 2012. Hij heeft het over het Vlinderakkoord, het staatshervormingsakkoord van deze regering-di Rupo. We knippen en plakken:

‘Er rijst namelijk een probleem: heel wat onderdelen van dat <Vlinder>akkoord vergen een aanpassing van grondwetsartikelen waaraan men tijdens deze legislatuur niet kan raken. Dat komt omdat onze procedure om de grondwet te herzien vrij rigide is. Het huidige parlement kan enkel die artikelen wijzigen die het vorige parlement voor herziening vatbaar verklaarde. Zo wil het artikel 195 van diezelfde Grondwet. En in het lijstje dat voor de verkiezingen van 2010 werd goedgekeurd staan dus een heel aantal belangrijke artikels niet of maar deels vermeld.’

Lap, di Rupo stootte voor zijn afgesproken staatshervorming op hetzelfde probleem als voor de herziening van de rol van de koning nu.

Sinardet gaat verder: ‘Maar niet getreurd, want artikel 195 zelf staat wél in het lijstje. En dus beslisten de staatshervormers om aan dat artikel van een overgangsbepaling te voorzien, enkel voor de duur van deze legislatuur, die hen toelaat de noodzakelijke artikels toch aan te passen. Een operatie die juridisch perfect sluitend is. Maar u voelt wellicht ook dat er iets wringt. Niet dat artikel 195 heilig moet zijn. Veel grondwetspecialisten vinden al langer dat onze procedure niet meer van deze tijd is en omslachtiger dan in andere landen. Maar terwijl men met de ontwijkingstruc impliciet toegeeft dat artikel 195 problemen oplevert, kiest men er toch niet voor om het fundamenteel te wijzigen. Men schakelt het enkel even uit.’

Sinardet vond dat er iets wrong maar dat de operatie juridisch perfect sluitend is. Een tweetal weken eerder schreef Hendrik Vuye daarover in De Morgen (14 februari 2012) een stuk onder de sprekende titel: ‘de grondwetsfraude van de regering di Rupo’. Knippen en plakken maar weer.

‘Nu vertrekt ook de regering-Di Rupo, voor de gelegenheid aangevuld door Groen en Ecolo, op avontuur. Artikel 195 wordt tijdelijk uitgekleed. Bedoeling is om in artikel 195 in te schrijven dat ook bepalingen die niet werden opgenomen in de verklaring tot herziening, deze keer – en alleen deze keer – toch kunnen gewijzigd worden. Dit kan, omdat artikel 195 zelf werd opgenomen in de verklaring tot herziening gestemd in 2010. Bij een volgende staatshervorming belooft men plechtig artikel 195 opnieuw te eerbiedigen.’

Vuye gaat verder en merkt op dat artikel 195 alleen moet geschorst worden om de Franstaligen te plezieren: ‘Ook de Franstalige partijen hebben een bocht genomen. Tot voor kort was artikel 195 de waarborg voor het voortbestaan van België. Nu is er eensgezindheid om artikel 195 eventjes te schorsen. De reden hiervoor is overduidelijk, maar de paars-groen-oranje coalitie tracht ze angstvallig te verzwijgen. Het is onjuist te stellen dat men artikel 195 moet buitenspel zetten om de bevoegdheidsoverdrachten te realiseren. Al evenmin moet dit gebeuren om B-H-V te splitsen. Artikel 195 dient buitenspel gezet om een al bij al beperkte hervorming van de Senaat te realiseren, maar vooral om alle compensaties die de Franstaligen hebben onderhandeld in de grondwet te verankeren, zo bijvoorbeeld de mogelijkheid om in de zes randgemeenten te stemmen voor Brusselse lijsten en het uitzonderingsregime inzake de burgemeesters van die gemeenten.’

Grondwetsfraude, maar geen nood: ‘Dit tijdelijk buitenspel zetten van artikel 195 is kennelijk in strijd met artikel 187. Dit laatste bepaalt immers dat de grondwet noch geheel, noch ten dele kan worden geschorst. Het Vlindercompromis van de regering-Di Rupo is niets anders dan een schorsing van artikel 195. Helaas is geen enkele instantie, ook niet het Grondwettelijk Hof, bevoegd om deze schending ongedaan te maken. Dit brengt ons bij een wel heel fundamentele vraag: is een staat waar politici ongestraft de grondwet aan hun laars kunnen lappen eigenlijk wel nog een rechtsstaat? Fraude en fraudeconstructies worden nog steeds zwaar onderschat, stelde John Crombez (sp.a) recent. Inderdaad, grondwetsfraude door politici wordt in België niet gesanctioneerd.’

Premier di Rupo vertelt dus voor waarheid dat de rol van de koning niet kan herzien worden omdat de grondwetsartikels niet voor herziening vatbaar zijn zoals vereist door artikel 195.

Di Rupo liet op 15 maart 2012 in de kamer een voorstel tot herziening van de Grondwet goedkeuren, waarin staat (cursief van ons): ‘Met dit voorstel wordt een specifieke en in de tijd beperkte procedure ingesteld om de herziening mogelijk te maken van het geheel van bepalingen die thans geheel of gedeeltelijk niet voor herziening vatbaar zijn, en waarvan de herziening noodzakelijk zou kunnen worden geacht om het Institutioneel Akkoord voor de zesde staatshervorming volledig uit te voeren.’

De regering-di Rupo omzeilde dus eerder al het probleem dat premier di Rupo nu aanhaalt om de rol van de koning die aan te passen. 

De Grondwet is heilig… als dat goed uit komt. En nog dit, wie het artikel van De Standaard hierboven aanklikte weet het: di Rupo wil niet dat er gelachen wordt met de instellingen.

<Vindt u dit artikel informatief? Misschien is het dan ook een goed idee om ons te steunen. Klik hier.>