De epic Turkije-fail van Angela Merkel

Vergis u niet: hét nieuws van vorige week kwam uit Istanbul, waar Angela Merkel het EU-lidmaatschap heeft aangeboden aan Turkije. De Bundeskanzlerin heeft president Davutoğlu volle Duitse steun toegezegd voor een versnelde Turkse toetreding. In ruil zou Turkije meer moeten doen om de vluchtelingenstroom richting Europa (versta: Duitsland) in te dammen. Wir schaffen das nicht mehr, zo blijkt.

De belofte van Merkel komt bovenop al het andere lekkers dat Turkije reeds beloofd is. In een conceptakkoord, dat enkele dagen geleden werd afgesloten, is onder meer sprake van 3 miljard euro steun en meer flexibele visa-vereisten. Twee dingen zijn duidelijk: de Europese leiders geloven dat Turkije meer kan doen om de vluchtelingenstroom in te tomen, én dat gaat de EU heel veel kosten. Merkel heeft zelfs het EU-lidmaatschap veil voor minder vluchtelingen. 

Het aanbod van Merkel is frappant, want eigenlijk zaten de onderhandelingen met Turkije al een tijdje op een dood spoor. Sinds Turkije in 1999 erkend werd als kandidaat-lidstaat, woedt in verschillende EU-lidstaten om de zoveel tijd een verhit debat over een Turkse toetreding. Vooral de mensenrechtensituatie, de defecte democratie en de inbreuken tegen de persvrijheid baren veel zorgen. In het verleden was net Duitsland een kritische stem. Toen de Turkse politie in 2013 hardhandig optrad tegen demonstranten in Gezi Park (Istanbul), liet Duitsland de onderhandelingen met Ankara zelfs stillegen.

Der Untergang

Net nu sterke man Recep Erdoğan zich steeds meer ontplooit als brute autocraat, acht de sterke vrouw van Europa Turkije toch rijp voor een versneld lidmaatschap. Net nu de vrijheden van Turkse burgers, journalisten, opposanten en minderheden steeds meer in het gedrang komen. Net nu een sluipende islamisering het ooit zo liberale en seculiere klimaat in Turkije verstikt. Nog gezwegen van de enorme culturele, historische en religieuze verschillen. Nog gezwegen van het feit dat Turkije, ondanks schijnbare welstand, nog steeds bittere armoede, lage inkomens en een enorme buitenlandse schuld kent. Nog gezwegen van de enorme massa aan landbouwers – meer dan 1 op 3 Turken is boer – die allemaal recht zouden krijgen op een vette Europese landbouwsubsidie. 

Merkel heeft zich gewoon verslikt in de vluchtelingencrisis. In de herfst van haar politieke carrière wou das Mädchen een historische nalatenschap bij elkaar harken: ze wou de geschiedenis ingaan als de moeder van een gelouterd Duitsland. Nu blijkt dat ook haar land de toestroom niet aankan, grijpt Mutti Merkel naar elke strohalm – zelfs als dat rampzalige gevolgen heeft voor de hele Europese Unie. Ook voor Duitsland zou een Turks lidmaatschap verkeerd uitdraaien: het land van Erdoğan zou Duitsland immers meteen verdringen als lidstaat met het grootste aantal inwoners, en dus het meeste recht van spreken. Het demografische gewicht van Turkije zou binnen de voorzienbare toekomst alleen maar toenemen, want in het oude Europa dalen de geboortecijfers, terwijl Klein-Azië bulkt van de grote en jonge gezinnen. Wie moet denken aan de uitdrukking: “het paard van Troje binnenhalen”: Troje ligt inderdaad in Turkije. 

Je kan verontwaardigd zijn over Merkels arrogantie: wat geeft de Duitsers het recht om te spreken namens de hele EU? Maar dit is nu eenmaal hoe de EU werkt: ondoordacht beleid, ego-politiek en dan machtsspel en paniekvoetbal om gezicht te redden. Nu telt even alleen het dichtdraaien van de vluchtelingenkraan. Nach uns die Sintflut. De Europese Unie kan wel niemand meer de les lezen over democratie en mensenrechten: de EU maakt zelf gemene zaak met de halve dictator die Erdoğan is. Voortaan kunnen we de Koerden en de Cyprioten niet meer recht in de ogen kijken. Misschien wordt de EU straks geografisch grootser, maar elke claim op ethisch leiderschap moet nu wel gelost worden. Merkel heeft ons verkocht, aan de man die straks vanuit zijn enorme paleis de Turkse grondwet afschaft, en zichzelf een nieuwe ambtstermijn cadeau doet. De geschiedenis zal hard zijn voor deze generatie Europese leiders. Volledig terecht.