De kat heeft het weer gedaan

Momenteel heeft de Boerenbond een opmerkelijke actie op touw gezet om de Vlaamse landbouwer een duwtje in de rug te geven. We zouden namelijk te veel geld uitgeven aan dierenvoeding en te weinig aan ons eigen voedsel, dat spotgoedkoop in de supermarktrekken ligt uitgestald. Gevallen zijn bekend van eenzame oudjes die het eten uit hun mond sparen om hun kat te kunnen verwennen met Whiskas of Sheba. Geef toe: tamelijk decadent.

Op het eerste gezicht hebben ze bij de Bond dus een punt. Ware het niet dat uw en mijn gezinsbudget, noch onze gezondheid hun eerste zorg is. Luxevoeding voor huisdieren (overigens gemaakt met quasi-gratis slachtafval en opgewerkt met smaakversterkers), daar verdient de boer twee keer niets aan. Door integendeel meer biefstukken en koteletten te kopen (want het gaat toch vooral over vlees, veel minder over groenten en fruit), steunen wij de door de nattigheid geplaagde Vlaamse landbouwer.

Varkenskartel

Laat maar komen dus, die grote barbecueschotels, leve de Vlaamse boer en zijn zwijn in brochettevorm. Maar zo simpel is het niet. De Boerenbond is niet zomaar een beroepsvereniging die de landbouwers in dit dichtbevolkte land verdedigt. Het is zelf een bedrijf, een holding zelfs, met belangen in de banksector (KBC), de voedingsindustrie (via haar dochteronderneming Milcobel haalt de BB bijna de helft van de melk in Vlaanderen op), advies en diensten (Acerta, SBB), hij is leverancier van landbouwgrondstoffen (Aveve: veevoeders, zaden, meststoffen …) en vooral: hij moedigt de boer van hier aan om grote investeringen te doen, gericht op schaalvergroting en monocultuur. Het geld daarvoor wordt geleend (bij de KBC uiteraard) en moet komen van Europese en nationale subsidies.

Nu deze laatste worden afgebouwd, is de Boerenbond druk in de weer om de productiequota te laten afschaffen, waardoor landbouwers nog meer gaan produceren aan nog lagere prijzen. Snapt u het systeem? En zo komt het dat een boer in elke kilo varkensvlees 1,40 euro per kilogram investeert, en er maar 1,29 euro voor krijgt. U en ik betalen aan de kassa 8 euro per kg (het geld blijft vooral in de distributiesector ‘plakken’), toch nog lekker goedkoop, maar zo gaat de boerenstiel wel kapot en houden we op het einde alleen nog een paar agro-industriële giganten over, die vanuit een monopoliepositie misschien dan wel de voedselprijzen gaan bepalen.

De Boerenbond is dus tot nader order vooral een varkenskartel, met excuus aan het vriendelijke en intelligente dier Sus Domesticus. Sociaal-maatschappelijk zit de Bond op een conservatieve lijn, en wil hij gewoon tot meer vleesverbruik aanzetten om die immer zwellende veestapel afgezet te krijgen. Volksgezondheid, duurzaamheid, dierenwelzijn en een verkorting van de commerciële keten zijn absoluut geen prioriteiten voor Sonja De Becker, de nieuwe BB-CEO.

Zo reageerde de BB ook bijzonder geprikkeld op het initiatief ‘Dagen zonder Vlees’, waarbij werd voorgesteld om minstens één keer per week vegetarisch te eten. Geef toe: daar zouden onze vette pensen geen kwaad van hebben, en het milieu al zeker niet (methaan, afkomstig van veestapels, is voor 24% verantwoordelijk voor de wereldwijde productie van broeikasgassen). Maar de BB was furieus en riep iets over geitenwollen sokken en broodroof.

Neen, als het van Sonja afhangt, ligt de oplossing gewoon in meer beest op ons bord. De heilige koe van de productieverhoging blijft op haar sokkel, met het gekende neerwaartse prijseffect, nog meer faillissementen in de sector (tussen 1990 en 2010 is het aantal landbouwbedrijven in Vlaanderen gehalveerd) en nog meer inpalming van de rest door de logica van grootschaligheid en monocultuur.

De VLAM in de pan

Anders gezegd: de Boerenbond is zelf de wurgslang voor diegenen die ze beweert te verdedigen. Politiek heeft de holding sterke tentakels via de katholieke zuil: sinds jaar en dag mag de CD&V, voorheen CVP, de landbouwminister leveren, speciaal om de Bond te gerieven. Dat leverde een parade van brave, volgzame lobbyministers op, maar af en toe ook regelrechte karikaturen zoals mevrouw Joke Schauvliege, ook bevoegd voor ontbossing en milieubederf.

Niet te verbazen dat de landbouwers zich alternatief proberen te organiseren, zoals via het Boerenfront en het Algemeen Boerensyndicaat, twee organisaties die weinig meer kunnen doen dan meelopen met de grote b(r)oer en af en toe eens een symbolische actie organiseren. De macht van het oud-Belgische agro-kartel met politieke, financiële en zakelijke belangen waar, euh, uw kat haar jongen niet meer in zou vinden, is steviger dan ooit. En erger: het verkiest afspraken met de distributiesector en de supermarktketens boven een maatschappelijke discussie ten gronde.

Hoe de Vlaamse boer uit die strop halen? Ik weet niet of de oplossing ligt in de boerenmarkten. Ze ogen sympathiek, maar kan elke kleine landbouwer dat logistiek aan? Heeft iedereen de tijd om 20, 30 km ver te rijden om bij de boer te gaan shoppen? En is dat dan wel zo goed voor het milieu? Een vastgestelde ‘eerlijke’ prijs voor de producent én eens nadenken over onze consumptiepatronen lijkt me wel zinvol. Stop dus met die VLAM-promotiefilmpjes voor meer vleesverbruik.

Eén ding staat vast: het ligt niet aan uw kat dat de boer crepeert, dat stellen is gewoon een bederf van dierplezier. Overigens is zij, gestoofd in rode wijn, naar ’t schijnt niet te onderscheiden van een konijn, en lopen er in tijden van hongersnood gewoon geen katten op straat rond. Dat weet ze ook wel, ons Minou, die me genoeglijk spinnend aankijkt terwijl ik dit schrijf. Aldibrokken, we zijn er niet voor, zij het dat we daar elk zo onze eigen redenen voor hebben.

Johan Sanctorum is filosoof, publicist, blogger en Doorbraak-columnist.

Foto: (c) Reporters