LijnCom overtreedt systematisch eigen statuten

Publiciteit is alom tegenwoordig in het straatbeeld, en speelt een belangrijke rol in de talige uitstraling van een gemeente, streek en regio. De overheid heeft beperkte mogelijkheden om daarop in te grijpen, behalve bij publiciteit op het openbaar domein. Reclame op het zogenaamde straatmeubilair (bushokjes) en op de voertuigen van openbare vervoersmaatschappij De Lijn bijvoorbeeld.

LijnCom

Maar de gemeentelijke en Vlaamse overheid willen het Nederlandstalig karakter niet beschermen. Het dossier van de publicitaire boodschappen op de voertuigen van De Lijn is daarvan een jammerlijk voorbeeld, met als resultaat bussen en trams met Engelstalige en tweetalige reclame.

Vroeger werd de reclameregie uitgebaat door een privéfirma. Na heel wat opmerkingen over anderstalige reclame op voertuigen van De Lijn besliste de Vlaamse Overheid in 2006 om een eigen reclameregie op te richten, de NV LijnCom. In de statuten werd opgenomen dat de reclamevoering in het Nederlands moest zijn, met uitzondering van de merknamen. De toenmalige minister, Kathleen van Brempt (sp.a), verklaarde dat het inderdaad de bedoeling was uitsluitend reclame toe te laten in het Nederlands.

Maar Vlaanderen blijft Vlaanderen en de naleving van die bepaling in de statuten bleef enkel op papier overeind. Aan de kust en in de Rand was met regelmaat tweetalige reclame en in de rest van Vlaanderen enorm veel Engelstalige reclame te zien op de bussen en trams van De Lijn.

Valck & Wouters

Tweetalige reclame op Bussen van De Lijn. het mag niet, maar niemand doet er iets aan.

Tweetalige reclame in 2011 in de Rand

Toen er klachten kwamen, draaide LijnCom zich in alle bochten om de statuten vooral niet toe te passen. Ondanks herhaalde beloften en uitspraken van de bevoegde minister. Zo verklaarde Hilde Crevits (CD&V) op 20 oktober 2011: ‘Op 24 augustus 2011 heeft de directeur-generaal van De Lijn, na overleg met de voorzitter van de raad van bestuur en de gedelegeerde bestuurder van LijnCom, bevestigd dat er expliciet op toegekeken zou worden dat de statuten van LijnCom nv zullen worden nageleefd. Mijn boodschap is duidelijk geweest. Dit moet heel restrictief worden geïnterpreteerd, zoals dat in de statuten staat. Dat is de boodschap die LijnCom ook heeft begrepen. Ze hebben me bevestigd dat ze daar nauwgezet op zullen toezien. Ik hoop dat het probleem daarmee opgelost zal zijn.’

Maar er veranderde niets. Van de vertegenwoordiger van N-VA in de Raad van Bestuur van LijnCom, viel niet veel medewerking te krijgen om LijnCom tot betere inzichten te brengen.

Een en ander leidde tot een formele klacht bij de Ombudsman van de Vlaamse overheid en tot een parlementair debat eind van 2012. De Ombudsman stelde de overtredingen en uitvluchten vast, en maande de Vlaamse overheid aan ofwel de statuten aan te passen ofwel voor een sluitend controlemechanisme te zorgen.

Reclame in het Nederlands

In het debat werden alle registers open getrokken. Zo werd er zonder enige kennis van zaken beweerd dat men van zogenaamde internationale firma’s als Australian Home Made Ice Cream, McDonald’s, Carlsberg of Coca Cola toch niet kon verwachten dat zij speciaal voor Vlaanderen campagnes in het Nederlands zou voeren. Waarbij men voorbij ging aan het feit dat die drie laatste firma’s in heel wat landen wel degelijk reclamecampagnes voeren in de nationale taal. De basisslagzin ‘I’m lovin’ it’ van MacDonald’s luidt in Duitsland bv ‘Ich liebe es’. Australian Home Made Ice Cream was en is trouwens een firma uit Knokke.

De pers werd ingeschakeld om klagers in het belachelijke te trekken, waarbij onwaarheden niet werden geschuwd. Zo werd er beweerd dat De Lijn miljoenen aan inkomsten verloor door de toepassing van de taalbepaling. Absurd, gezien de taalbepaling nu nét niet werd nageleefd. Verdedigers van het Nederlands werden afgeschilderd als bekrompen individuen en taalnazi’s.

De statuten bleven ongewijzigd. Wel besliste de Raad van Bestuur van LijnCom in zitting van 17 juli 2013 unaniem, d.w.z. dus ook met de instemming van de vertegenwoordiger van N-VA tot volgende interpretatie van de statuten. ‘Met merknamen zoals bepaald in artikel 3 van de statuten van LijnCom worden door de raad van bestuur van De Lijn, hoofdaandeelhouder van LijnCom, naast de eigenlijke merknamen gelijkgesteld:

• de aan die merknamen verbonden en (inter)nationaal gebruikte onderschriften en webadressen;
• titels van films, evenementen, festivals, concerten en andere cultuuruitingen.

Functioneel gebruik van een andere taal in campagnes die aanzetten tot het leren van de Nederlandse taal wordt eveneens aanvaard. In de toeristische centra wordt het taalgebruik in de reclamevoering afgestemd op het taalgebruik in bestuurszaken.’

Het is eigenlijk ongehoord dat Vlaamse overheidsinstanties zelf op manieren zinnen om anderstalige reclame te kunnen toelaten. De beslissing om trams en bussen aan de kust voortaan te laten rondrijden met tweetalige reclame was en is totaal in strijd met de statuten. Maar zelfs de afzwakkende interpretatie werd met voeten getreden, in strijd met de verklaring van de minister in het parlement dat LijnCom beloofde deze strikt te zullen toepassen.

Valck & Wouters

De Lijn zoekt tweetalig naar collega’s.

Tweetalige reclame in 2013

Er veranderde evenmin weinig of niets nadat de N-VA de minister bevoegd voor De Lijn leverde (Ben Weyts) en de voorzitter van Lijncom een N-VA’er werd (Marc Descheemaecker). In de Raad van Bestuur van LijnCom zit nog steeds een Johan Sauwens en zat tot recent ook Frieda Brepoels. Slechts na veelvuldig klagen trad LijnCom enkele keren op. Een gesprek met het kabinet leverde niets op. Een controlemechanisme en enige toezicht kwamen er nooit.

Eentalig Franse reclame op Lijnbus in Vlaams-Brabant in 2017

Hoezeer LijnCom gehecht is aan het Nederlands blijkt overigens uit deze afbeeldingen onder de boodschappen van LijnCom in de zomerperiode.

Valck & Wouters

De Lijn wenst u een fijne zomer, als u Engels spreekt toch.

De statuten zijn nog steeds ongewijzigd. Maar in november 2016 besliste LijnCom ‘de taalinstructie aan te passen aan de grondwettelijke mogelijkheden die de regie achter de hand heeft.’ Een omfloerste manier van LijnCom om aan te geven dat zij de taalbepaling strijdig acht met de grondwettelijke vrijheid van taalgebruik. Klinkklare onzin, want het gaat hier om vrijwillig afgesloten contracten tussen de verhuurder van de reclameruimte – LijnCom  – en de huurder. Het is de verhuurder vanzelfsprekend toegelaten om hieraan voorwaarden te verbinden onder meer met betrekking tot de taal van de advertenties. Dergelijke taalbepalingen zijn ook opgenomen in tal van contracten met reclamefirma’s voor de reclame op zogenaamd straatmeubilair (bushokjes). Ze bleken wel degelijk afdwingbaar, met name in de gemeente Overijse. Op voorwaarde dat de politieke wil aanwezig is.

Die politieke wil is er niet bij de Vlaamse overheid en de overheidsinstellingen die van haar afhankelijk zijn. Zij laat na de bepalingen die haar in staat stellen bij te dragen tot de vernederlandsing van het straalbeeld te gebruiken. Dat noemt men schuldig verzuim. Met als gevolg dat bussen van de Lijn in 2019 nog steeds rondrijden met Engelstalige en tweetalige reclame in Vlaanderen. Een schande.