JavaScript is required for this website to work.
post

De Mindere in Sint-Truiden

Anton Milh20/5/2017Leestijd 3 minuten

Sinds 1226 zijn er franciscanen in Sint-Truiden, ze verdienen er een mooi museum. 

Aangeboden door de abonnees van Doorbraak

Dit gratis artikel wordt u aangeboden door onze betalende abonnees. Als abonnee kan u ook alle plus-artikelen lezen. Doorbreek de bubbel vanaf €4.99/maand.

Ik neem ook een abonnement

Zo’n zestig jaar geleden was het nog een vast element in het Vlaamse straatbeeld: een man, met fiere bescheidenheid gehuld in bruine pij, sandalen aan de voeten, bedelend of prevelend. Een minderbroeder-franciscaan, geestelijke zoon van de ‘Serafijnse Vader’, Sint-Franciscus van Assisi. Zo’n franciscaan kwam in exemplaren met of zonder baard en er bestonden ook vrouwelijke versies van (clarissen – u weet wel, die nonnekes achter tralies – of allerhande soorten franciscanessen). Vandaag zijn er echter nog maar weinig bruine habijten te zien op straat. Na het Tweede Vaticaans Concilie wisselden de meeste paters hun kloosterkleed sowieso in voor een confectiepak, al was het maar omdat dat net iets handiger fietsen was.

Ik moet toegeven, ik ben een fan. Sinds ik als kleine jongen ooit een boekje las over Franciscus van de Zwitser Max Bolliger en mijn schoolmeester uit het derde studiejaar ons tekeningetjes over Franciscus’ leven in een cahier liet plakken, was ik verkocht. Ik twijfelde dan ook geen seconde toen een goede vriend uit Limburg onlangs voorstelde om samen het museum van de minderbroeders – ‘De Mindere’ – in Sint-Truiden te bezoeken.

Sint-Truiden

Sint-Truiden is een eeuwenoude franciscaanse ankerplaats. Nadat de beweging die door Franciscus op gang was gebracht in 1209 officiële pauselijke bevestiging kreeg, zwermden de minderbroeders uit over Europa. In 1226 – tevens het sterftejaar van Franciscus – kwamen de eerste broeders ‘barrevoets’ aan in de Haspengouwse stad. Op de benedenverdieping van het museum krijg je aan de hand van enkele infopanelen en voorwerpen een stoomcursus franciscaanse spiritualiteit, bij wijze van spreken de 3D-bril die je meekrijgt om de rest van de tentoonstelling adequaat te verstaan.

Wie iets van de vaderlandse (religieuze) geschiedenis kent, zal kunnen raden dat ook de geschiedenis van de Sint-Truidense minderbroeders niet over rozen ging. Periodes van bloei werden afgewisseld door momenten van bloedige vervolging. Aan de muren van het museum ziet men zo tekeningen van enorme kloostercomplexen, maar evengoed schilderijen van minderbroeders die de marteldood stierven, bijvoorbeeld om hun predicatie tegen de protestanten.

Herbeginnen

Na de zware klappen onder het Franse revolutionaire bewind trok de eerste franciscaan opnieuw het habijt aan te Tielt in oktober 1833, twee maanden later gevolgd door vier confraters te Sint-Truiden. Dit was de voorbode van een nieuwe provincie voor de orde op Belgisch grondgebied en het startschot van een fenomenale expansie. Een groot deel van het museum is gewijd aan deze meer recente geschiedenis van de franciscaanse aanwezigheid in onze contreien. Aan de hand van gebruiksvoorwerpen wordt het leven van alledag beschreven: de boeken van pater-lector, het naaigerief van broeder-kleermaker, de poncho van een missionaris in Zuid-Amerika.

Ook de waaier van activiteiten die de minderbroeders ontplooiden wordt zo duidelijk. Klassieke bezigheden zoals biecht horen in de kloosterkerk, populaire devotie, Derde Orde-werking, predicatie, de missies (of het ijveren hiervoor, met de bekende Sint-Antoniusmissiebusjes), studie en vroomheidsoefeningen worden weergegeven naast écht originele vormen van apostolaat. Hier dienen onder meer de paters Anicetus Cool, voortrekker van het Limburgse KAJ, en Hilarion Thans, gevierd literator, vermeld te worden. Elk op hun eigen manier (Cool: sociaal; Thans: cultureel) wilden ze bijdragen aan de ontvoogding van hun volk. In dit verband is ook het ‘Werk der Vlamingen’ het vermelden waard: de zorg van de minderbroeders voor Vlaamse (seizoens)arbeiders in Frankrijk en Wallonië.

Afwisseling

Een van de grote troeven van dit museum is de afwisseling: meer moderne kunstwerken (onder andere van de bekende franciscaan-beeldhouwer Rik Van Schil) wisselen de informatieve panelen en tentoongestelde voorwerpen af. Daarenboven kan je op verschillende plaatsen getuigenissen van minderbroeders beluisteren, bijvoorbeeld over hun eigen roeping maar even goed over hoe er werd omgegaan met zoiets als zelfkastijding. De gedachte komt op dat het om een levende geschiedenis gaat, geen voltooid verleden tijd. Plots worden we echter in deze mooie overpeinzing gestoord. Een man vraagt of hij een foto van ons mag nemen voor het lokale katern van het parochieblad. Twee jonge kerels, nee, dat zie je niet vaak in een museum als dit. We raken aan de praat. Hij weet ons te zeggen dat de laatste broeders binnen twee jaar het klooster plannen te verlaten. Toekomst van het museum? Onzeker. Erg jammer voor zo’n mooie collectie, prima tentoongesteld, waar duidelijk recent nog serieus in geïnvesteerd is geweest.

In Nederland hebben de franciscanen sinds enige tijd terug nieuwe roepingen. De Vlamingen kunnen voorlopig nog niet hetzelfde zeggen. Kan dit louter verklaard worden door de voortschrijdende secularisatie? Pijlers van de franciscaanse spiritualiteit zijn onder meer vredeswerk, ecologie en arm zijn met de armen. Punten waarop wij in onze huidige context niet altijd al te best scoren. Moet daar de verklaring worden gezocht van het gebrek aan interesse voor een ‘leven op blote voeten’? In elk geval, barrevoets of niet, gaat u – pilarenbijter of papenvreter – toch maar eens ‘De Mindere’ bezoeken. Hier is less zeker more.

Foto (c) http://www.museum-minderbroeders.be/ 

Doorbraak publiceert graag en regelmatig artikels die door externe auteurs worden aangebracht. Deze auteurs schrijven uiteraard in eigen naam en onder eigen verantwoordelijkheid.

Commentaren en reacties