De islamitische moordenaar van Britse parlementariër Sir David Amess noemde ik vorige week een ‘slaapkamerterrorist’ maar opzettelijk geen ‘lone wolf’. Die term werd in de Britse pers wel ruimschoots gebruikt, en zelfs door Minister van Justitie Dominic Raab. Terroristische aanslagen door geïsoleerde eenlingen zijn moeilijk te voorkomen, zei hij. Waarmee de minister zichzelf uit de wind lijkt te willen houden.

Woordvoerder Somalische premier

Ook de islam moet uit de wind worden gehouden, vandaar dat media en politici de term ‘lone wolf’ zo graag gebruiken voor islamitische terroristen. U kent het wel: niets met de islam te maken, het was een eenling, waarschijnlijk psychisch in de war. Er werd bijvoorbeeld gezwaaid met de verklaring van de vader van deze moordenaar, een welgestelde Somaliër die in Engeland woont, waar hij verschillende huizen bezit. Harbi Ali Kulani was ooit woordvoerder van de Somalische Premier. Hij zei getraumatiseerd te zijn geraakt door de aanslag: zoiets had hij in zijn stoutste dromen niet kunnen denken van zijn zoon.

Ayaan Hirsi Ali, eveneens van Somalische origine, stelt in haar stuk ‘De mythe van lone-wolf terrorisme’ : het is in een Somalisch gezin uitgesloten dat de één niet weet wat de ander doet, denkt of van plan is. ‘Eenzaamheid is geen optie’ schrijft ze, ‘vooral in deze tijd van pandemie. Iedere verandering in het gedrag van één bepaald gezinslid zou meteen worden opgemerkt. Laat staan radicalisering.’

Samuel Paty

Onlangs kwamen uitspraken in het Franse nieuws van een andere terroristenvader, die van de Tsjetsjeense moordenaar van Franse leraar Samuel Paty. In een les over vrijheid van meningsuiting had deze docent een cartoon uit Charlie Hebdo laten zien, en zoals bekend werd hij kort daarna op klaarlichte dag onthoofd door de 18-jarige Abdullah Anzorov. Vader Abouyezid Anzorov bleek al in juni dit jaar een interview te hebben gegeven aan een Tsjetsjeense blogger. Dat was onder de radar gebleven, maar dook nu plots op.

De trotse vader: ‘Honden als Paty leggen een schuld bij iedere rechtgeaarde moslim en mijn zoon heeft die schuld ingelost. Hij is gestorven om de eer van alle Tsjetsjenen en alle moslims van de wereld te verdedigen…’

Abdullah had hem niets gezegd – ‘om hem te sparen’, maar andere gezinsleden had hij tot op zekere hoogte in vertrouwen genomen. Zij konden vermoeden wat Abdullah van plan was. Zoonlief was al op vijfjarige leeftijd een vrome moslim. Hij miste geen dagelijks gebed en hield zich stipt aan het vasten. Maar niemand moest denken dat hij een fanaticus was, aldus zijn vader. Hij zou vooral tot zijn daad zijn gekomen door een video, die hij ook aan andere gezinsleden had laten zien.

Haatprediker

In dat filmpje riep de Frans-Marokkaanse haatprediker Abdelhakim Sefrioui ouders van Paty’s leerlingen op in actie te komen tegen de docent. Hij meldde speciaal het adres van de school en de naam Paty. Deze rabiate moslimextremist had eerder in gesprekken met de schoolleiding Paty’s ontslag geëist. Dat deed hij samen met de vader van een 13-jarige leerlinge van Paty, ook al een Marokkaanse moslimextremist: Brahim Chnina. Die riep in de video op iets tegen Paty te ondernemen. Chnina maakte veel misbaar over wat zijn dochter verteld zou hebben over een les van Paty. Volgens haar had de docent op een bepaalde dag een foto van een naakte man getoond in de klas, en gezegd had dat het de profeet was. Achteraf bleek ze op die dag niet eens op school te zijn geweest!

De video werd meer dan eens vertoond in de grote radicale moskee van Pantin, een voornamelijk islamitische wijk net buiten de Périphérique. Die moskee werd door justitie meteen na de aanslag enige tijd gesloten. En zowel Sefrioui als vader en dochter Chnina zijn aangeklaagd voor medeplichtigheid aan een terroristische aanslag.

Koppensneller

Ook een 33-jarige vrouw uit Zuid-Frankrijk is aangeklaagd: zij had genoemde video onder de aandacht gebracht van aanstaande koppensneller Abdullah Anzorov, en hem opgejut. De Tsjetsjeen had daarna meer dan eens contact met vader Chnina – dat bleek uit telefoongegevens. Hij had zelfs zijn eigen moeder de video laten zien, die na het kijken Samuel Paty hartstochtelijk had vervloekt. Dat weten we van vader Anzorov.

Verder zijn een Tsjetsjeen en een Fransman aangeklaagd: de één had wapens voor Anzorov gekocht – een mes en een luchtdrukpistool, de ander had hem van zijn woonplaats naar de school van Paty gereden. En waarschijnlijk moeten drie leerlingen van de school terechtstaan. Die hadden op het schoolplein de docent aangewezen aan de terrorist. Ze verklaarden te hebben gedacht dat de Tsjetsjeen hun docent ‘alleen maar een lesje wilde leren’, en konden zich daar blijkbaar wel in vinden.

Ecosysteem

Kortom, rond Anzorov bevond zich een heel ecosysteem van personen die wisten of konden vermoeden dat hij kwaad in de zin had. Voor zover bekend had niemand hem ooit afgeraden tot actie over te gaan. Hij werd alleen maar aangemoedigd, opgejut en zelfs geholpen. De Franse autoriteiten beschouwden Anzorov dan ook bepaald niet als een lone wolf.

Dat bracht de New York Times en andere internationale kranten ertoe om in navolging van verschillende islamitische staatshoofden schande te roepen over Frankrijk. Het land zou alleen maar een excuus zoeken om de islam aan te pakken. Volgens president Erdogan van Turkije was Frankrijk zo islamofoob dat je er als moslim je leven niet meer zeker was.

Intussen gaat het land onverstoorbaar verder met zijn eigen aanpak van islamitisch terrorisme. Al in 2019 voerde een Senaatscommissie officiële gesprekken met bijna iedere belangrijke Franse wetenschapper en journalist die zich met radicalisering en islamitisch terrorisme bezighoudt. Zoals Hugo Micheron, een politicoloog en de auteur van ‘Le Jihadisme Français’, onder meer gebaseerd op interviews met 80 jihadisten in Franse gevangenissen.

Toulouse

Micheron benadrukte dat islamitische terroristen nooit éénlingen zijn, maar altijd het product van hun omgeving. Hij noemde Mohamed Merah, de terrorist die in 2015 zeven mensen vermoordde, onder wie twee joodse peuters. Door pers en politie werd hij consequent een lone wolf genoemd, een ‘loup solitaire’ in goed Frans. Maar Merah had tien jaar lang in een salafistisch milieu verkeerd in de buurt van Toulouse, de stad die een uitzonderlijk groot aantal jihadisten leverde voor ISIS. Net als zijn familie wisten die salafisten precies waar hij mee bezig was. Ze steunden hem actief. Geen loup solitaire dus, concludeerde Micheron.

De bekende politicoloog en arabist Gilles Kepel gaat nog een stapje verder: ‘Die hele lone wolf theorie is idioterie als het om islamitische terroristen gaat. Dat idee wordt uitgevent door journalisten en pseudowetenschappers met nauwelijks kennis van de islam en geen enkel idee van wat jihadisten drijft. Het is pure fantasie en dat is het altijd geweest. Er zijn inderdaad terroristen die alleen handelen, maar er zit altijd een netwerk omheen.’

Deradicalisering

Frankrijk en Engeland zijn de voornaamste doelwitten van islamitisch terrorisme in Europa, maar Frankrijk lijkt meer te begrijpen wat deze van terroristen motiveert en hoe terrorisme te bestrijden. Niet door gezeur over deradicalisering – de moordenaar van Sir David Amess had notabene een officiële deradicaliseringscursus gevolgd – maar wel door het aanpakken van islamistische netwerken. Ondanks protest van binnen- en vooral buitenland is dat precies waar president Macron aan werkt.

Uit Frankrijk komt het idee dat het concept lone wolf bij islamitisch terrorisme op zijn zachtst gezegd misleidend is. En dat het vooral veel mensen goed uitkomt, omdat het de ‘religie van de vrede’ spaart. Zoals bleek direct na de aanslag op het Engelse parlementslid David Amess: Britse politici kregen het woord ‘islam’ niet eens uit hun mond…