JavaScript is required for this website to work.
post

De mythe van de veelvolkerenstaten

Frans Crols11/3/2014Leestijd 3 minuten

Niemand twijfelt aan de bezieling, het geniale, het broederlijke van Paul-Henri Spaak, Robert Schuman, Jean Monnet, Altiero Spinelli, Walter Kunnen, Hendrik Brugmans, Ludo Dierickx om losweg Europese politici en militanten van vroeger te noemen. Maar de Europese Unie is minstens evenzeer het kind van homogene landen.

Aangeboden door de abonnees van Doorbraak

Dit gratis artikel wordt u aangeboden door onze betalende abonnees. Als abonnee kan u ook alle plus-artikelen lezen. Doorbreek de bubbel vanaf €4.99/maand.

Ik neem ook een abonnement

Alleen Zwitserland is door zijn traditie van confederale opbouw van onderuit een vreedzame veelvolkerenstaat. Elders is het niet gelukt, wat de Europese geschiedenis tot 1945 bewijst en de situatie van België en Oekraïne elke dag opnieuw illustreert.

Bent u verbaasd over West-Oekraïne, Oost-Oekraïne en de Krim vandaag, en over Vlaanderen en Wallonië morgen? Spijtig, want dan bent u in slaap gewiegd door de mythe die de Europese Unie al zestig jaar als enige waarheid verspreidt: namelijk dat het dankzij de idealisten, zie hierboven, en de vernuftige politici, zie eveneens hierboven, tot grotere vreedzaamheid is gekomen in Europa. Een even belangrijk aandeel in de pacificatie van Europa was de ‘homogenisering’ van de veelvolkerenstaten van het Oude Continent tot éénvolkstaten.

De uitzonderingen, ons eigen België, zijn er om deze regel te bevestigen. België is niet toe aan een pacificatie en zal dat stadium nooit bereiken voor de twee volkeren van die verminkte staat hun eigen weg gaan. Evenzeer is dat het geval voor Oekraïne dat een kruitvat is van vele volksvarianten van Oekraïners dat alleen een confederatie – maar daar ontbreekt de tijd en de goesting voor – een splitsing in 2,5 tot drie nieuwe staten zal voorkomen.

De Oekraïnecrisis bewijst dat het nationalisme niet dood is, diep wortelt, de gangbare munt blijft. Is dat betreurenswaardig? Ja en neen. Ja omdat dat het gezamenlijk optreden voor de oplossing van de problemen compliceert van bijvoorbeeld de Oost-Europese medeleden van de Europese Unie. Neen omdat het een bevestiging is van iets wat velen trachten te ontkennen alhoewel ze beter zouden moeten weten. Nationalisme is de natuurlijkste zaak van de wereld en het belet niet dat er omwille van het bevorderen van het eigen belang, dat een kenmerk is elk politiek systeem ook het kosmopolitische én het nationalistische, samengewerkt wordt met vele anderen op politiek, economisch, sociaal vlak.

’t Zijn niet allemaal modellen voor schoonheidswedstrijden maar nationale staten vormden de Navo, de West-Europese Unie, de Benelux, de Noord-Amerikaanse Vrijhandelsassociatie, de Verenigde Naties en legio andere internationale, transnationale, supranationale samenwerkingsverbanden. De Europese Unie en Europa zijn na de Tweede Wereldoorlog niet enkel en niet in de eerste plaats gered door het kosmopolitisme, door het idealisme van de winnaars en de overwonnenen. Daarin speelde etnonationalisme een veel grotere rol dan eurocraten, publicisten, historici willen voor waar aannemen. De EU en haar belendende percelen is vreedzaam omdat door de massale volksverhuizingen na 1945 de homogeniteit van landen en volkeren sterk is gegroeid. Sedert de tweede volkerenslachting wonen alle Duitsers in Duitsland, alle Oostenrijkers in Oostenrijk, alle Italianen in Italië, alle Tsjechen in Tsjechië, alle Polen in Polen, alle Hongaren in Hongarije, en ga zo verder. Zuid-Tirol of Alto Adige – de Duitstaligen in Italië – is folklore vergeleken met de volkerenvermenging van voor 1940. Centraal-Europa was een lappendeken met miljoenen mensen die grote minderheden vormden binnen landen en grenzen waar zij niet welkom waren omdat zij behoorden tot het foute volk. 1945 was een tijd van volksverschuivingen die landen homogener maakten en de ingebouwde spanningen verminderden.

De Council on Foreign Relations is dé excellente en maatgevende denktank in de VS over internationale betrekkingen. Die denktank publiceert een tijdschrift met wereldfaam. Wie zijn ei kwijt kan in dat Foreign Affairs heeft zeer goed nagedacht, een oorspronkelijk idee gebaard of herboren doen worden, bezit wetenschappelijke geloofsbrieven. In de lente van 2008 verscheen Us and Them, The Enduring Power of Ethnic Nationalism van Jerry Mullen van de (Amerikaanse) Catholic University in Foreign Affairs. Daarin staat uitvoerig beschreven hoe de homogenisering van de landen van Europa essentieel was en is voor de rust en vrede op het oude continent. Hij noemde onder meer België als voorbeeld van waar die homogenisering niet heeft plaats gevonden, met de problemen vandien. Jerry Mullen zal zich gesterkt weten in zijn wetenschappelijk onderzoek door het verbrokkelen van de veelvolkerenstaat Oekraïne, die slechts aan mekaar bleef hangen door het broze lijm van de schrik voor de pseudo-USSR die Rusland wil zijn. Nu ziet die USSR 2.0 haar kans schoon om de etnische groepen van Oekraïne hun natuurlijke weg te doen gaan, en zo een potentiële westerse tegenmacht aan haar zuidgrens te ontmannen. Ik waardeer het kosmopolitisme, echter geloof in de blijvende macht van het etnonationalisme omdat Belgische en andere ervaringen mij leren dat de wereld niet valt voor grenzenloos burgerschap.

 

Foto: Europa na WO I, ca. 1918. (c) Reporters

Frans Crols was hoofdredacteur en directeur van het economisch magazine Trends en na zijn 65 werd hij vrije pen van ’t Pallieterke, Tertio en Doorbraak.

Commentaren en reacties