De verkiezingen van 12 en 13 september jongstleden lieten in Noorwegen nogal wat zetels verschuiven tussen de politieke partijen in de ‘Storting’, het Noorse Parlement.

Uitslag

De arbeiderspartij komt als eerste uit met 26,3% der stemmen en 48 zetels (min 1).  Het resultaat is dus een licht verlies voor deze partij. De grootste klap krijgen de conservatieven: 20,4% en 36 zetels (min 9)! Dan volgt de grote winnaar: de centrumpartij met 13,5% of 28 zetels (plus 9). De antimigratie partij/de progressieve partij lijdt ook verlies: 21 zetels (min 6). Langs de linkerkant is er winst met de linkse socialisten 13 (plus 2) en de communisten 8 (plus 7). Dan volgen de liberalen met acht zetels wat een status quo inhoudt en de zwaar verliezende christendemocraten met drie zetels (min 5). Ook de groenen hadden op veel meer gerekend: 3 zetels (plus 2). Tenslotte heeft de pandemie ertoe geleid dat de patiënten partij 1 zetel behaalt in het Noorse Parlement.

Voorgeschiedenis

Sinds 2013 werd Noorwegen bestuurd door een rechtse coalitie en dit met afwisselende samenstellingen. Het begon met premier Erna Solberg en haar conservatieve partij alsook de progressieve antimigratie partij. Dit minderheidskabinet werd gesteund door de liberalen en de christendemocraten. Vanaf midden 2018 komen de liberalen in het kabinet en pas vanaf 2019 is het een meerderheidskabinet als ook de christendemocraten toetreden. De ruzies over de pandemie aanpak alsook de migratie zorgt ervoor dat de progressieve partij naar de oppositie trekt. Vanaf midden 2020 is het dan terug een minderheidskabinet van de conservatieven, de liberalen en de christendemocraten.

Regeringsonderhandelingen

Deze zijn op 23 september gestart en dit onder leiding van de arbeiderspartij (Arbeiderpartiet) en hun leider Jonas Store. Deze laatste is geboren in 1960 en is een multimiljonair uit Oslo. Hij studeerde aan de Noorse marine-academie als zeemachtofficier en heeft een diploma van de ‘Science po’ te Parijs. Oorspronkelijk is hij lid van de conservatieve (Hoyre) partij. Maar later komt hij in contact met de Stolltenberg familie en dan wordt hij Minister in diens kabinet voor Buitenlandse Zaken alsook Volksgezondheid.

Ook aan tafel zaten de centrum partij en de linkse socialisten. Deze laatste partij verliet de vergadering reeds op 29 september. Aanleiding was de onenigheid over van alles en nog wat met de centrumpartij (Senterpartiet), behalve dan de Europese politiek. Het gevolg is dat de arbeiderspartij alleen verder onderhandelt met de centrumpartij. Deze centrumpartij is de oude boerenpartij en steunt de landbouw- en visserijsector, welke nog erg belangrijk zijn in Noorwegen. Ook is deze partij voor protectionisme en tegen de Europese Unie.

De  centrumpartij is de winnaar van deze verkiezingen en dat is in grote mate te danken aan hun leider: Slagsvold Vedum (geboren 1978). Hij is voor zijn fans een politiek genie en voor zijn tegenstanders een populist van het ergste soort. Slagsvold Vedum studeerde politieke wetenschappen aan de universiteit te Oslo. Beide partijen hebben 76 zetels in de ‘Storting’ op een totaal van 169 en dat zijn negen zetels te weinig. Het is duidelijk dat beide partijen nog serieuze compromissen moeten maken over de boeren en het klimaat, de verhoudingen met de  EER/EU, de migrantenproblematiek, de huisvesting enz. Maar het zal dit worden of nieuwe verkiezingen.

Naar de stembus?

Dit laatste is zeker niet uitgesloten omdat deze beide partijen nog steun moeten zoeken bij de oppositie om parlementair te overleven. Een aantal partijen zijn al per definitie uitgeschakeld in dit verhaal, namelijk: de conservatieven, de progressieve partij, de linkse socialisten en de communisten. Wat rest er dan nog om dit sociaaldemocratisch-centrum minderheidskabinet te steunen in het parlement? De groenen, als die het kunnen vinden met de centrumpartij wat niet voor de hand ligt.

In ieder geval zijn de liberalen nodig met hun acht zetels. Zij hebben ook niet verloren. Maar de liberalen gaan sociaaleconomisch-budgettair toegevingen  willen van de arbeiderspartij. Bovendien is deze partij voor Europa. En dan zijn er de verliezende christendemocraten met hun drie zetels. Het meest realistische is dat de liberalen en de christendemocraten (tezamen elf zetels) een nieuw minderheidskabinet gaan steunen. Beide partijen hebben ook een dergelijke ervaring in het vorige kabinet van de conservatieve leidster Solberg. Er moet ook gewezen worden op de Noorse geschiedenis, want in de periode 2005-13 leidde de sociaaldemocraat Jens Stoltenberg (sinds 2017 de NAVO secretaris -Generaal)  een regering van de arbeiderspartij met de linkse socialisten alsook de centrumpartij.

Macht

Deze Noorse regeringsformatie heeft ook invloed voor ons en dat zeker voor drie dossiers. Ten eerste, de militaire verdediging van de noordelijke flank van de NAVO. Noorwegen  voldoet, sinds 2020, volledig aan NAVO’s budgettaire normen. Het land is ook de Europese poort naar de noordpool. Dit geopolitiek dossier zal de volgende jaren zeker  de Europese politiek meer dan beïnvloeden. Secundo is er de opstelling van Noorwegen tegenover de Europese Unie. Momenteel is dit land  lid van de EER. Maar de centrumpartij wil daaruit. Als dat zou gebeuren, dan blijven enkel IJsland en Liechtenstein over als lid van de EER. Gaat Noorwegen voor een Zwitsers soort lidmaatschap van die EER met behulp van bilaterale akkoorden of gaat men te Oslo opteren voor een handelsakkoord met de EU à la de Britten?

Hierover zal zeker nog uitgebreid gepraat worden tussen de sociaaldemocraten en de centristen. Bovendien moeten ook de steunende partijen vanuit de oppositie zich hierin kunnen vinden! Ten derde, Noorwegen heeft zeer veel gas en olie. De Viking-sjeiks zijn deze winter meer dan nodig voor de EU om genoeg energie te hebben. Het falend energiebeleid van de Unie en  de machtsgreep van Poetin zouden wel eens naar de meest koude winter in de moderne periode kunnen leiden. Met andere woorden: het Noorse gas is meer dan nodig en liefst ook nog in betaalbare prijzen. De opdracht vanuit Brussel luidt dus om zeker geen ruzie te gaan maken met de machtshebbers te Oslo!