JavaScript is required for this website to work.
post

De nota-Di Rupo: geen basis om te onderhandelen

Doorbraak redactie31/8/2011Leestijd 7 minuten

De nota-Di Rupo is de basis voor verdere regeringsonderhandelingen. Dat is geen goed idee. Er zit geen goede staatshervorming in, geen goede overheidssanering en geen goede financieringswet.

Aangeboden door de abonnees van Doorbraak

Dit gratis artikel wordt u aangeboden door onze betalende abonnees. Als abonnee kan u ook alle plus-artikelen lezen. Doorbreek de bubbel vanaf €4.99/maand.

Ik neem ook een abonnement

De moeilijkheid van een evaluatie van de nota-Di Rupo (verder NDR) is, dat die gelaagd is. Wat de ene pagina geeft, neemt de andere terug. Neem nu de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde. In de eerste mediaberichten werd triomfantelijk gesproken over ‘een zuivere splitsing’. Dat klopt, als je alleen het BHV-hoofdstuk leest. Maar wie dieper in de nota duikt, krijgt een heel ander beeld. Inwoners van de zes faciliteitengemeenten rond Brussel moeten maar om de zes jaar vragen om in het Frans met de gemeente te communiceren. Na die zes jaar zouden ze in een Franstalige brief worden uitgenodigd om hun voorkeur te vernieuwen. ‘Dit betekent’, aldus Hendrik Vuye, ‘dat de Franstaligen in de zes Vlaamse randgemeenten nooit een Nederlandstalig contact hebben met hun gemeentebestuur, net alsof ze niet in Vlaanderen wonen’ (DM 9 juli). De zes worden ook samengebracht in één kunstmatig kanton (genoemd naar de corridorgemeente in spe, Sint- Genesius-Rode). In dat kanton krijg je een dubbele stembrief, aan de ene kant een Vlaamse aan de ander een Brusselse lijst. Zo worden de zes de facto Franstalig Brussels gebied waar de Vlaamse overheid niets meer te zeggen zal hebben.

In die zes gemeenten zou het Grondwettelijk Hof de burgemeesters kunnen benoemen als Vlaanderen dat niet doet. ‘Zo ontsnapt de benoeming aan de Vlaamse voogdij, net alsof deze gemeenten geen Vlaamse gemeenten zijn.’ (Hendrik Vuye in DM 9 juli). Voor juristen een gekke sprong. Zo’n betwisting komt nu normaal niet voor het Grondwettelijk Hof, maar voor de Raad van State. Senator Bart Laeremans (VB) stelt dat de keuze voor het Grondwettelijk Hof heel bewust is: het is paritair N/F samengesteld en de magistraten – vaak ex-politici – zijn rechtstreeks door de politieke partijen aangesteld. De N-VA brengt in herinnering hoe de Raad van State zich uitdrukkelijk achter de omzendbrief-Peeters heeft geschaard. De drie burgemeesters hebben het zelfs niet aangedurfd om tegen hun niet-benoeming een klacht in te dienen bij de Raad van State omdat ze vrezen er geen gelijk te zullen halen. Onder het motto ‘als de arresten u niet bevallen, vervang dan de rechters’ stelt de NDR voor om alle geschillen vanaf nu voor het Grondwettelijk Hof te brengen.

Etienne Vermeersch was op Kanaal Z (21 juli) zeer scherp: ‘Territoriaal is de nota-Di Rupo een stap achteruit.’ Volgens Vermeersch is de weg die we moeten uitgaan: ‘Vlaanderen is Vlaanderen, dat is het gebied waar de Vlaamse regering haar bevoegdheden uitoefent.’ Volgens de professor is de Franstalige tactiek om de grenzen niet duidelijker maar vager te maken, bewust met het oog op de splitsing van het land. Landen worden namelijk gesplitst op bestaande binnengrenzen. Als de taalgrens of gewestgrenzen vaag zijn, kunnen de Franstaligen die bij een scheiding betwisten. Daarom verduidelijkt een staatshervorming in België geen grenzen zoals de Vlamingen vragen. Die context verklaart ook waarom de zes faciliteitengemeenten moesten worden samengebracht in één kunstmatig kanton. Een kanton is een welomschreven administratief gebied. Bij een splitsing van België kunnen de Franstaligen betwisten dat het kanton zomaar bij Vlaanderen hoort, want inwoners zullen er ook voor Brusselse lijsten kunnen stemmen. En Wallobrux heeft dan een aaneensluitend grondgebied.


Brussel
De nota is een ramp voor de Vlamingen in Brussel. De vooropgestelde vijf procent-kiesdrempel in Brussel wil zeggen dat geen enkele Vlaamse partij nog rechtstreeks verkozenen kan leveren. Daarnaast is er geen lijstverbinding of poolvorming meer mogelijk waardoor de Vlaamse reststemmen verloren gaan. De wetsvoorstellen van Beke en Di Rupo staan zo heel ver van de wetsvoorstellen van de burgemeesters van BHV, u weet wel. Die zijn ooit de door Vlamingen goedgekeurd in de Kamercommissie, tegen de Franstaligen in. Di Rupo kiest ook hier weer voor de versie die de Franstaligen het meest bevoordeelt. Zo wil de NDR taalgemengde lijsten invoeren bij de gewestverkiezingen. Volgens de N-VA zullen die ‘ervoor zorgen dat voortaan de Franstaligen zullen kunnen bepalen welke Vlamingen een (mooie) plaats op de lijst zullen krijgen. Vlaamse kandidaten zullen met andere woorden in het gareel moeten lopen’. Of de Franstaligen zetten ‘nep-Vlamingen’ op de lijsten zoals in 1971. Daarnaast wordt de tweetaligheid van de ambtenaar in Brussel verruild voor de tweetaligheid van de dienst.

Octopus
Nochtans staat in de Octopusnota (een aanhangsel aan het Vlaams regeerakkoord uit 2009 tussen CD&V, sp.a en N-VA): ‘We kiezen voor de tweetaligheid van de ambtenaren in plaats van de tweetaligheid van de dienst.’ En een beetje verder: ‘Een nog verregaander versoepeling van de taalwetgeving in Brussel wijzen we dan ook resoluut af.’

Brussel en de Duitstalige gemeenschap krijgen ook constitutionele autonomie: ze kunnen zelf hun manier van organiseren bepalen. Op die manier wordt Brussel een volwaardig gewest. Ook dat druist in tegen de Octopusnota. Die wou België zien evolueren naar ‘een fundamentele tweeledigheid op basis van twee deelstaten met daarnaast een specifiek statuut voor Brussel’. Het wordt nog erger als die constitutionele autonomie is georganiseerd zonder bijzondere meerderheden. Grendels, zoals de alarmbel en de wetten met bijzondere meerderheid, zijn er enkel ter bescherming van Franstaligen, niet ter bescherming van Vlamingen in Brussel. CD&V en sp.a zullen moeten kiezen: een federaal regeerakkoord op basis van de NDR of het Vlaams regeerakkoord trouw uitvoeren, en dus ook de Octopusnota. Het Vlaams Belang was zo vriendelijk om alle passages uit de NDR naast de Octopusnota en de resoluties uit 1999 te leggen. De NDR is met geen van beide teksten, door de Vlaamse partijen goedgekeurd, te verzoenen. De nota uitvoeren leidt dus tot ernstige problemen binnen de Vlaamse regering.

Vlaanderen mag wel de Brusselse rekening aandikken: 461 miljoen in de NDR. Beke stelde nog in zijn nota dat een deel van het geld voor Brussel pas zou worden toegekend na validatie van een akkoord binnen de Brusselse regering over meer transparantie en ‘een betere bestuurlijke organisatie’. In de NDR is hierover niets meer terug te vinden. Net zoals er niets te vinden is over integratie van politiezones of de naleving van de taalwetgeving.

Metropolitane gemeenschap
Wat niet mocht ontbreken: de Brusselse grootstedelijke gemeenschap, het samenwerkingsorgaan tussen gewestregeringen, provincies en gemeenten. Die zou bevoegd worden voor werk, economie, ruimtelijke ordening, mobiliteit, openbare werken en milieu. Constitutionalist Hendrik Vuye herkent een valkuil. Door gemeenten de kans te geven om aan te sluiten, wordt de deur geopend naar een eventuele culturele samenwerking. Zo kunnen Brusselse gemeenten samen met enkele verfranste gemeenten uit de rand samen een Franstalige bibliotheek oprichten met subsidies van de Franse Gemeenschap. Ook de N-VA en Bart Laeremans zien het probleem: het maakt de weg vrij voor een uitbreiding van Brussel. Elke gemeente kan aansluiten en niemand in Vlaanderen kan dat verhinderen. Eens een gemeente een Franstalig gemeentebestuur heeft, kan via die weg alles worden geregeld. Een soort georganiseerde uitbreiding van Brussel. En Laeremans ziet nog meer problemen: fundamenteel is dat via die metropolitane gemeenschap Brussel en het Waals Gewest inspraak krijgen in delen van Vlaams-Brabant. Daarnaast wil de Vlaamse rand groen blijven en mag hij geen deel uitmaken van een ‘grootstedelijk gebied’. De N-VA verwijst naar de Octopusnota: ‘de Vlaamse overheid verwerpt elk initiatief dat ingaat tegen onze vraag naar respect voor het Nederlandstalig karakter van de rand rond Brussel en de territoriale integriteit van Vlaanderen.’

Sociale zekerheid
Het AK-VSZ (Actiecomité Vlaamse Sociale Zekerheid) kent de fundamentele problemen van België. Het zijn een sterke stijging van de uitgaven in de sociale zekerheid, het achterblijven van de vennootschapsbelasting en het grootste probleem: ‘de opbrengst van alle belastingen en alle sociale bijdragen is niet voldoende om de uitgaven te betalen, maar dat is vooral een probleem in Wallonië’. De NDR biedt geen antwoord op die problemen. Of zoals economieprofessor Emiel Van Broekhoven het stelt: ‘Formateur Elio Di Rupo grijpt in het sociaaleconomische deel van zijn nota terug naar verkrampte oplossingen uit de jaren 1930 en 1970. Zijn nota zal onze welvaartsstaat niet redden en het is onbegrijpelijk dat een partij als de Open Vld er een “goede onderhandelingsbasis” in ziet‘ (De Tijd 27 juli). Volgens Van Broekhoven heeft besparen zonder een nieuw stimulerend en gezond economisch beleid geen zin. Anders dreigen de oorzaken van de huidige problemen gewoon te blijven bestaan. Hoe leggen de politici uit dat de knelpuntberoepen al twintig jaar dezelfde zijn in ons land? De N-VA vult die analyse aan met de vaststelling dat er geen enkel land is in Europa dat meer geld uitgeeft aan arbeidsmarktbeleid (onder meer uitkeringen). Zelfs Spanje niet dat meer dan 20 % werklozen telt. Maar de NDR zal daar niets aan veranderen. Kijk naar de zogenaamde daling van de werkloosheidsuitkeringen. ‘In de realiteit zullen de uitkeringen eerst stijgen om pas nadien zeer geleidelijk te dalen’, stelt de N-VA. ‘Het is onduidelijk of er ooit een punt komt waarop de uitkeringen lager zullen worden dan vandaag.’ De uitkeringen zijn ook niet beperkt in de tijd. ‘Nu is België het enige land ter wereld waar je eeuwig werkloosheidsuitkeringen kan trekken.’

De nota neemt zich voor om 250 000 banen te creëren tegen 2020, best al 2015. Zeer ambitieus. Volgens het AK-VSZ ontbreken de concrete maatregelen. Het blijft bij goede bedoelingen. Meer dan ‘een overleg’ hoe de regering dat zou kunnen doen is er in de NDR niet over te vinden. En dat is jammer, want 250 000 banen erbij tegen 2015 is de beste manier om goed te saneren in de federale begroting. Het AK-VSZ besluit: ‘wat vooral ontbreekt (in de NDR – red.) is het sluitstuk: de koppeling tussen ondernemen, opleiding, onderzoek, investeren en werken enerzijds en de opbrengst hiervan in de vorm van belastingen en sociale bijdragen anderzijds.’

Belastingen
Voor de N-VA zitten er in de NDR te veel extra inkomsten (lees: meer belastingen – volgens sommige berekeningen zo’n 1000 euro per Vlaams gezin per jaar) en te weinig besparingen op de uitgaven. De Europese Commissie zag een andere weg voor de sanering van de Belgische begroting. De NDR telt dan nog het schrappen van fiscale aftrekposten bij het verminderen van de uitgaven, terwijl het feitelijk belastingverhogingen zijn. De besparingen die worden genoemd, moeten dan nog voor 20 % van de gewesten en gemeenschappen komen. Vlaanderen moet dan zo’n twee tot drie miljard euro extra besparen. Dat is zo’n tien procent van het budget en het heeft de voorbije jaren al acht procent bespaard. Vlaanderen wordt zo gestraft. Omdat het al heeft bespaard, mag het nog eens extra besparen, terwijl het niet duidelijk is of de deelstaten die nog niet hebben bespaard dat nu wel zullen doen. Bovendien berekende het AK-VSZ op basis van cijfers van de universiteit van Namen en van de Leuvense denktank Vives dat Vlaanderen al sinds 1975 geen schulden maakt: de opbrengst van bijdragen is groter dan wat het van de federale overheid ontvangt.

Financieringswet
De bedoeling was om een staatshervorming te koppelen aan een betere manier om de deelgebieden te financieren dan de dotaties. ‘Responsabilisering’ heet dat. De gewesten en gemeenschappen zouden de effecten van hun beleid dan kunnen voelen. Het AK-VSZ rekende het uit: ‘in de hervormde financieringswet zullen er vijftien, maar vermoedelijk veel meer afzonderlijke dotaties bestaan. Ieder met hun eigen verdeelsleutel en eigen jaarlijks aanpassingsmechanisme. Alle nieuwe bevoegdheden worden gefinancierd met dotaties; slechts 20 % van alle middelen kan het etiket fiscale autonomie krijgen.’

‘In feite krijgen de gewesten niet meer autonomie dan de gemeenten vandaag al hebben’, stelt de N-VA. De minieme vorm van fiscale autonomie die is voorzien, wordt volledig uitgehold door een solidariteitsmechanisme en een egalisering. Ook de N-VA sloeg aan het rekenen: ‘Het nieuwe solidariteitsmechanisme is in de toekomst voor Wallonië en Brussel dan ook nog voordeliger dan het huidige systeem.’ Volgens het AK-VSZ wil dat zeggen dat de transfer van 1,4 miljard die in de huidige financieringswet verborgen zit , in de voorstellen in de NDR van bij de start zal blijven bestaan.

En wegens plaatsgebrek hebben we het hier nog niet gehad over de betaalbaarheid van de pensioenen, de unitaire kieskring, de samenvallende verkiezingen, de homogene bevoegdheidspakketten, de sociale zekerheid, de fiscalisering …

De redactieploeg van Doorbraak bestaat uit een grote groep redacteuren. Standpunten en andere artikelen kunnen verschijnen als "De Redactie". Uiteraard betekent dit niet dat al onze redacteuren per definitie aan deze standpunten gebonden zijn.

Commentaren en reacties