De ogen van Peter Vandermeersch gingen open.

Peter Vandermeersch was van 1999 tot 2010 hoofdredacteur van De Standaard. In die periode heb ik de zelfverklaarde kwaliteitskrant zien wegzinken in een proces dat ik ‘verpulping’ heb genoemd: een nivellering neerwaarts, in de richting van fletse, wollige, goed gevoeljournalistiek die vooral niet wou schuren of vervelend doen tegenover het establishment. Vooral geen luis in de pels zijn dus. Lippendienst aan de politieke gezagsdragers, de zakenwereld, het koningshuis, een doorgeslagen ons-kent-ons-cultuur, het hoorde er allemaal bij.
Elke kritische maatstaf wordt opgegeven ten voordele van het politiek correcte gladstrijken. Alle redactionele netwerking wordt in dienst gesteld van deze depolariserende en eigenlijk op de duur ronduit desinformerende journalistiek. Journalisten die op feestjes van politici rondhangen, of ermee uitgebreid tafelen, het bevordert allemaal de smering van dit grootscheepse gezelligheidgebeuren waar iedereen lief is voor elkaar (behalve voor de gebeten hond, het VB).

In het essaybundel Media en journalistiek in Vlaanderen – kritisch doorgelicht (2009, uitgegeven samen met Frank Thevissen) maakte ik een grondige analyse van dat fenomeen, onder de titel ‘Peter Pan in medialand’, focussend op de toenmalige DS-hoofdredacteur Peter Vandermeersch die in 2007 de veelbetekenende onderscheiding ‘marketeer van het jaar had gekregen’.

Vandermeersch kon daar niet mee lachen, en omwille van dit boek werd ondergetekende als opinieschrijver voorgoed uit De Standaard verbannen. C’est la vie, zo heb ik mijn activiteiten helemaal op het internet toegespitst. Maar wat las ik nu vorige week in een Knack-interview met diezelfde Peter Vandermeersch, ondertussen al vijf jaar hoofdredacteur van de Nederlandse krant NRC?

‘Mijn ogen zijn hier in Nederland opengegaan. Toen ik nog hoofdredacteur van De Standaard was, stelde ik mij geen vragen bij de manier waarop journalisten en politici in Vlaanderen met elkaar omgaan. Ik herinner mij het trouwfeest van Ivan De Vadder nog: daar was de hele politieke top vertegenwoordigd, van Karel De Gucht tot Freya Van den Bossche. In Nederland is dat ondenkbaar. Als een redacteur hier aan de telefoon een politicus tutoyeert, is de kans groot dat hij daar door een collega op wordt aangesproken.‘

Of nog:

‘ Ik ben hier echt wakker geschud, mijn visie op journalistiek is stevig aangescherpt. Wij zijn de vierde macht. In Nederland nemen we die missie zeer ernstig. Een journalist moet lastig zijn, een luis in de pels.‘

Tja, wat moeten we daarvan denken? Het lijkt wel alsof Vandermeersch de ideeën van dat vermaledijde boek uit 2009, dat in Vlaanderen bijna onder de toonbank werd verkocht, alsnog in Nederland heeft opgedaan. Maar wat betekent dat voor onze Peter Pan anders dan dat hij inderdaad bij ons jarenlang een journalistiek van de ondraaglijke lichtheid heeft gepromoot en talloze lezers zand in de ogen heeft gestrooid? En dat zo’n mayonaise bij de Nederlanders niet zo goed pakt, vandaar het mea culpa en zijn individuele cartharsis?

Zo iemand zouden de lezers, aan de hand van dat Knack-interview, bijna een proces kunnen aandoen wegens zwendel, temeer omdat de schade duurzaam is en verder kruipt. De Standaard is nog altijd dezelfde fluttige regimekrant, en bepaalt nog altijd voor een flink deel de journalistieke toon, ook bij de audiovisuele media.
Vandaag zien we die ‘political correctness’ opnieuw opduiken en doorwoekeren in de zogenaamde ‘constructieve journalistiek’ van Björn Soenens, hoofdredacteur van het VRT-journaal. Compleet ‘de weg kwijt’ volgens Vandermeersch. Ja, dat zal wel.
Ik denk dat ik Frank Thevissen nog eens ga bellen om hem te polsen over een nieuw boekproject rond Vlaamse pulp & circumstance.

Johan Sanctorum is filosoof, publicist, blogger en Doorbraak-columnist.