JavaScript is required for this website to work.
post

De wereld is van iedereen, maar toch vooral van Philip Morris

ColumnJohan Sanctorum1/4/2015Leestijd 4 minuten

De kom-op-tegen-kanker-campagne wordt opgeleukt met weer eens hetzelfde BV-kransje, maar mist kritische ‘punch’

Aangeboden door de abonnees van Doorbraak

Dit gratis artikel wordt u aangeboden door onze betalende abonnees. Als abonnee kan u ook alle plus-artikelen lezen. Doorbreek de bubbel vanaf €4.99/maand.

Ik neem ook een abonnement

Aan iedereen onder u die door kanker getroffen is, wens ik een spoedig herstel toe. En wie gezond is, moge gezond blijven. Voor de rest mag er veel geld aan kankeronderzoek besteed worden, want tegenwoordig moeten bijvoorbeeld de specialisten van het UZ Leuven gaan schooien voor middelen om hun onderzoek naar een nieuwe therapie voort te zetten. Aan de overheid om hier prioriteiten te stellen

Frieten, bier en chocolade

Kanker, gekenmerkt door een oncontroleerbare uitzaaiing van kwaadaardige cellen, is een beschavingsziekte en tegenwoordig zelfs doodsoorzaak nr.1 inde hoog geïndustrialiseerde wereld. Dat is niet toevallig. De aantasting van het leefmilieu heeft geleid tot een uiterst negatieve impact op onze gezondheid. Het asbest is nu wel uit de gebouwen, maar het fijn stof, afkomstig van industrie, dieselauto’s en zwaar vrachtverkeer, is alomtegenwoordig. Vlaanderen haalt bijlange de Europese norm niet en heeft daar ook bitter weinig ambities in: Uplace en de verbreding van de Brusselse ring zullen er komen, dus nog meer vervuiling en nog meer longkanker. Moet er geen stof zijn.

Inzake de schadelijke invloed van stralingen, afkomstig van GSM’s, zendmasten, en de overal aanwezige wifi-netwerken is het laatste woord nog niet gezegd en moet er zeker verder onderzoek gedaan worden, ook al spreken de jongens en meisjes van SKEPP van een ‘stralingsparanoia’, alsof het om een onwaarschijnlijke complottheorie gaat. Tja, ooit werden tandartsen ingeschakeld om sigaretten aan te prijzen. Toen men honderd jaar geleden de X-stralen pas ontdekt had, dacht men ook dat ze gezond waren en werden er zelfs bestraalde pillen verkocht. Nu staan ze hoog op de lijst van de kankerverwekkers.

En dan is er natuurlijk het voedsel, hou u even vast. Een internationaal onderzoek, gepubliceerd in The Lancet Global Health, rangschikt België bij de drie landen met de slechtste eetgewoonten ter wereld. Het zal voor Vlaanderen niet beter zijn. Armenië en Hongarije houden ons gezelschap. De oorzaak ligt, ironisch genoeg, in de producten waar België een wereldfaam voor bezit: frieten, bier en chocolade. Inbev, onze nationale trots maar nu internationaal uitgezaaid, leidt de dans met enorme publiciteitsbudgetten.

Vooral de combinatie van mannen en sport zet de toon in de bierpubliciteit. Teveel alcohol leidt tot leverkanker, maar cynisch genoeg is Inbev de hoofdsponsor van onze nationale voetbalcompetitie (die gewoon de Jupiler-Pro-League heet), én van de Rode Duivels. Sporters hebben een voorbeeldfunctie, maar ik zie Fellaini en Kompany nog niet zo gauw met een gezonde bloemkool op hun truitje rond lopen. Ook overmatig vleesverbruik, de fastfood en de frisdranken doen hun duit in het zakje. We vreten en zuipen ons dus letterlijk kapot, maar de sensibilisering rond gezond voedsel blijft laag, want de economische belangen zijn enorm en de lobbyisten in Brussel veelvuldig.

Tabakslobby

Dat brengt ons op het rokersfenomeen. Wie rookt, verkort zijn leven met gemiddeld 8 jaar. We tellen 8.000 tabaksdoden per jaar, in Vlaanderen alleen al. Eén derde van de kankers wordt veroorzaakt door roken. Geen zinnig mens twijfelt nog aan de schadelijke gevolgen van de sigaret. Ook het ‘passief roken’ mag niet onderschat worden: uit recent onderzoek blijkt dat in Vlaanderen 68.000 kinderen dagelijks in de rook zitten omdat hun ouders thuis of in de auto paffen.

Vooral jongeren van de sigaret weghouden is een enorme uitdaging. In een aantal Europese landen zoals Groot-Brittanië en Frankrijk is men zinnens om neutrale verpakkingen op te leggen, zonder reclame en lokkende kleurtjes. In Australië is die maatregel succesvol gebleken. Maar bij ons stemden de meerderheidspartijën N-VA, CD&V en Open VLD het voorstel weg: de tabakslobby haalt hiermee andermaal een belangrijke slag thuis.

We moeten dus niet flauw doen: het ligt aan onszelf, aan de macht van de multinationals en in sommige gevallen aan het schuldig verzuim van de parlementariërs die wij een zitje bezorgen. In dat opzicht erger ik me blauw aan de euforische  toon van de ‘Kom-op-tegen-kanker’-campagne. Luidkeels schreeuwen de klassieke showbizz iconen, van Bart Kaëll over Bart Peeters, Brahim, Clouseau, De Romeo’s, K3, tot Helmut Lotti  en Will Tura, zich in de publiciteit middels een campagnelied ‘Iedereen is van de wereld en de wereld is van iedereen’. Het slaat op de trommelvliezen, maar het is ook flauw, melig en onwaar. De wereld is, denk ik, toch eerder voor een stuk van Philip Morris en Inbev, maar dat bekt natuurlijk een pak minder.

Amicale filantropie

De slogan ‘Kom op tegen kanker’ doet dan ook veeleer denken aan de middeleeuwse Sint Rochus-ommegangen tegen de pest: volksdevotie zonder veel inzicht.  Een bedrieglijke consensus, gemakkelijke emo zonder ergens de vinger op te leggen. Een professioneel geregisseerde goed-gevoel-show van een rist BV’s moet de Vlaming de indruk geven dat kanker een gemeenschappelijke, vage vijand is waar we tegen moeten ‘opkomen’, een moderne incarnatie van het kwaad. Dat is goed voor de sociale cohesie én voor de naambekendheid van deze goede-doel-artiesten, maar het doet afbreuk aan de ongemakkelijke waarheid dat er iets schort aan onze levensstijl, én aan het beleid inzake leefmilieu en volksgezondheid. Ik vraag me overigens bij het bekijken van zo’n promo-clip altijd af of die artiesten daar achter het goede doel niet vooral zichzelf staan te promoten. Tussendoor probeert sportjournalist Karl Vannieuwkerke ex-trainer Jan Boskamp op een tankstation een tong te draaien voor het goede doel. Mijn goed-gevoel-blaas begeeft het ei zo na.

Voor de rest levert de Vlaamse Liga tegen Kanker mooi werk, daar niet van. Maar teveel amicale filantropie, teveel BV-geblaat, versmalt deze campagne al te zeer tot een éénmalige emogolf. Ik mis de maatschappijkritische punch. Ik zie de Liga toch liever als een gezondheidsactivist, die sensibiliseert, fondsen inzamelt, maar op het juiste moment ook de kankerverwekkers durft aan te duiden en de politiek voor haar verantwoordelijkheid stelt. Daar maak je niet alleen vrienden mee, maar dat hoeft ook niet. Een goede zaak, daar mag al eens voor gevloekt worden.

 

Johan Sanctorum is filosoof, publicist en Doorbraak-columnist.

Johan Sanctorum (°1954) studeerde filosofie en kunstgeschiedenis aan de VUB. Achtereenvolgens docent filosofie, tijdschriftuitgever, theaterdramaturg, communicatieconsultant en auteur/columnist ontpopte hij zich tot een van de scherpste pennen in Vlaanderen en veel gevraagd lezinggever. Cultuur, politiek en media zijn de uitverkoren domeinen. Sanctorum schuwt de controverse niet. Humor, ironie en sarcasme zijn nooit ver weg.

Commentaren en reacties