Het jaaroverzicht op VRT: een oefening in virtuele realiteit

Eindejaar, 27/12, eens naar het Jaaroverzicht gekeken op VRT één. Ja, ik weet het, er zijn 1001 boeiender dingen om te doen, maar soms val je door omstandigheden in de canapé, midden zo’n uitzending, en blijven je zintuigen haperen aan dat vreselijk onobjectieve, omzwachtelde, politiek-correcte gezemel waar Martine Tanghe, Rudi Vranckx, Björn Soenens en Co een patent op schijnen te hebben.

Komeet Dalilla

Het was een jaaroverzicht met duiding, dan weet u wat dat op de VRT betekent: constructieve journalistiek. Uiteraard was iedereen tegen Trump, voor #MeToo en tegen het racisme. Dat laatste werd vooral in de verf gezet door de onvermijdelijke Dalilla Hermans die momenteel als een komeet de mediaruimte in wordt gekatapulteerd, als levend bewijs dat Vlaanderen nog een lange weg heeft af te leggen inzake tolerantie en empathisch vermogen. Dalilla, van Rwandese afkomst, heeft bij ons een liefdevol nest gevonden, is door Vlaamse adoptieouders grootgebracht, naar de hogeschool gestuurd, mocht op een Groen-lijst gaan staan, meedoen aan De Slimste Mens en mag overal haar mening vrijelijk ventileren, maar niettemin: Vlaanderen blijft racistisch en onverdraagzaam voor dit meisje uit het land waar mensen elkaar de kop afhakten omwille van de afstamming.

Pro domo speech

Een jaaroverzicht met boekenschrijfster Dalilla kan uiteraard niets anders zijn dan een promotionele pro domo speech, maar de VRT ziet het zelf als ‘boeiende, creatieve televisie’. Bij de beelden van het Brusselse straatgeweld was de voorspelbare commentaar van la Dalila dat het om kansarme jongeren ging, die geen kant uit kunnen. Slaan maar, jongens. Een opvallend makke Theo Francken, die wel onder de Rohypnol leek te zitten, werd als antipode opgevoerd van de redactionele lijn. Voor de journalisten van de publieke zender blijven informatie, (linksdraaiend) activisme en demonstratie van hun eigen grote gelijk één geheel. De aangeleverde ‘context’ dient vooral om te beletten dat u zelf puntje bij paaltje zou brengen of, godbetert, een eigen analyse zou maken. De stoere oude bes Martine Tanghe belichaamt deze aftandse Pravda-mentaliteit perfect, hijgt door de micro van rustige zelfvoldaanheid, en geeft aldus een voorafbeelding hoe de veelbezongen Noord-Koreaanse nieuwsspeakerin er binnen een jaar of dertig zal uitzien, gesteld dat ze niet in ongenade valt wegens een politiek-incorrecte intonatie.

Oefening in virtuele realiteit

Jaaroverzichten gaan nergens over, bij de VRT al zeker niet: het is een oefening in virtuele realiteit. Bij de krantenredacties vormen ze een gelegenheid om vooraf bladvulsel aan te maken zodat tijdens de eindejaarsperiode zo min mogelijk journalistieke aanwezigheid vereist is op de redactielokalen. Het zijn luie lijstjes en lukraak ineen geknutselde montages van beelden en citaten die ons niets wijzer maken wat we al niet wisten, en die op TV de irritante tics van orakels als Rudi Vranckx en Ivan De Vadder nog eens in de verf zetten. Rudi de missionerende reporter die nu gitaren naar Mosul brengt, Ivan de man die zijn weg kent doorheen de coulissen van de Wetstraat en vanachter zijn brilletje doet vermoeden dat hij altijd meer weet dat hij mag vertellen. Hun jaaroverzicht staat borg voor wollige betweterij en übertriviale waarzeggerspraat. Diep heimwee koester je op zo’n moment naar nuchtere feitenjournalistiek zonder franjes. Tevergeefs, daar is Dalila weer.

Het jubileumjaar van Paul Goossens

Vulsel dus, en waarom de VRT-nieuwsdienst tussen kerst en Nieuwjaar beter de boeken zou dichtdoen, en de kranten best gewoon niet zouden verschijnen. Voor DM en DS geldt dat overigens ook voor de rest van het jaar. In De Standaard is deze dagen een onmogelijk lang, veeldelig en oeverloos saai kerstessay te lezen van Paul Goossens over Mei ’68. Een aaneenschakeling van anekdotische weetjes en gemeenplaatsen, bijeengeschraapt uit het dementerende halfgeheugen van deze soixante-huitard die begon als leerling-pastoor, dan in het rood op de kar van de Leuvense revolte sprong, vervolgens hoofdredacteur werd van De Morgen, tot hij bij Belga een job vond, de CD&V-uitzendingen op TV mocht presenteren, om tenslotte prepensionair te eindigen als columnist van De Standaard. Zijn cv leest als één grote wanhoopspoging om bij het establishment te horen dat hij eerst bestreed.

Een vergrijsde eminentie

Goossens is een typisch voorbeeld van iemand die tijdens de Lange Mars door de Instellingen (de term is van agitator Rudi Dutschke) zelf een instelling is geworden, maar dan van het deerniswekkende soort zonder allure en zonder intellectuele scherpte. Een vergrijsde eminentie die zich wanhopig probeert te herinneren waar het in die hete meidagen van ’68 om te doen was. Het is tegen de slaap vechten bij een Goossens-lectuur, en naar gevreesd wordt gaat dit nog heel het komende jubileumjaar van de oudstrijders door.

Mijn wereld niet

Kort: als je het jaar al slapend hebt doorgebracht, en je wordt met kerst wakker om het VRT-jaaroverzicht te bekijken, dan denk je toch: waar was ik, dit is mijn wereld niet, dit is de fantasiewereld van Martine Tanghe en Rudi Vranckx. Gelukkig weet ik beter, kort slapen en op tijd wakker worden is de beste manier om het fakenieuws voor te blijven. Bij deze.