Een volksleger van fruitcakes

Eind juni gaf Nigel Farage triomfantelijk de leden van het Europarlement lik op stuk. Het was zijn beurt om hen te bespotten na 20 jaar van kritiek op zijn partij en zijn eurosceptische retoriek. Sinds dat optreden is de topman van UKIP verdwenen uit de aandacht. Tenzij die aandacht zich in het Verenigd Koninkrijk op Donald Trump richt, waar Farage nu te pas en te onpas als zelfverklaarde raadgever van de presidentskandidaat optreedt. Of tenzij de opvolger van Farage na achttien dagen als voorzitter terugtreedt en zo de man verplicht de partij nog wat langer te leiden tot er een vervanger is.

De geboorte van een liberale professorenbeweging

De partij bereikte zijn belangrijkste doel: het Verenigd Koninkrijk besliste via een referendum om geen deel meer uit te maken van de Europese Unie. Het is de bestaansreden van UKIP sinds 1991. Toen richtte de historicus en professor aan de London School of Economics Alan Skedd de ‘Anti-Federalist League‘ op.  De beweging was een reactie tegen het Verdrag van Maastricht en jaar na de invoering van het verdrag doopte de groepering zich om in de UK Independence Party.  Onder meer de dissidente politicus en intellectueel Enoch Powell sprak zijn steun uit voor de nieuwe partij, zonder er ooit lid van te worden. Skedd leidde de partij vier jaar lang, maar trad terug en nam afstand van zijn eigen geesteskind. Een ‘monster van Frankenstein’ was volgens hem geïnfiltreerd door extreemrechtse figuren – onder meer een zekere Nigel Farage – en sindsdien werd Alan Skedd een van de belangrijkste critici.

Een rechtse puinhoop

Begin jaren 2000 won de partij aan bekendheid dankzij de steun van talkshowpresentator en vroeger Labourparlementslid Robert Kilroy-Silk. In 2004 kon UKIP, met de bekendheid van Silk, sterk scoren in de Europese parlementsverkiezingen en won het 12 zetels. Een jaar later was Silk – intussen ook europarlementslid – al weg om zijn eigen partij op te richten – Veritas – die hijzelf daarna zou verlaten. UKIP belandde opnieuw in een diepe crisis. De extreemrechtse British National Party overvleugelde de eurosceptici in de nationale verkiezingen.  In die puinhoop werd Nigel Farage verkozen tot nieuwe partijleider in 2006.

De komst van Farage

Farage gooide het over een andere boeg dan zijn voorgangers. De partij zou het voortaan over meer dan alleen ‘Europe‘ hebben. UKIP nam een duidelijk anti-immigratiestandpunt in, pleitte voor de terugkeer van de meritocratische ‘Grammar Schools‘, kantte zich tegen het rookverbod, stelde de opwarming van de aarde in vraag en dat allemaal in de vlotte, volkse stijl van Farage. Hij stak met zijn pint en saffie af tegen de klassieke gladde Westminster politici. De eurosceptische partij verwoordde de frustratie van de modale Brit over de corruptieschandalen waarin het parlement verzeilde, over de financiële crisis die vooral de lagere klassen in het VK raakte. Belangrijke geldschieters van onder meer van de Conservatives stopten de jonge partij geld toe. Verschillende eurosceptische Tory’s maakten de overstap naar UKIP, zoals de tiende graaf van Dartmouth. David Cameron noemde de groeiende dreiging die UKIP vormde een van ‘fruitcakes, loonies, and closet racists‘.

Maar in 2009 eindigden de eurosceptici als tweede grootste partij, na Camerons Tory’s, in de euroverkiezingen. De BNP was helemaal van de kaart geveegd, Labour werd vernederd derde en de conservatieven waren in paniek. Nigel Farage en zijn ‘people’s army‘ werden een factor van belang in de Britse politiek.

Dit is het eerste deel van een drieluik, lees zeker ook deel 2, UKIP bepaalt de politieke agenda. 

Foto: (c) Reporters – UKIP-slogan in 2006.