Vlaams energieminister Zuhal Demir (N-VA) verloor een politiek proces om het capaciteitstarief tegen te houden. De rechtbank verkocht de Vlaamse regering op de koop toe een oorvijg door erop te wijzen dat een overheid tijdig en efficiënt moet optreden. De echte winnaars zijn echter Fluvius en haar aandeelhouders de intercommunales. De echte verliezers zijn de gezinnen.

Het Brusselse hof van beroep verklaarde het beroep van Vlaams minister van Energie Zuhal Demir (N-VA) tegen het capaciteitstarief van de VREG ongegrond. Het omstreden capaciteitstarief is de netvergoeding voor elektriciteit te berekenen die werd uitgedacht door de Vlaamse energieregulator VREG.

Het capaciteitstarief moet piekverbruik helpen voorkomen omdat Fluvius jarenlang te weinig in de infrastructuur investeerde. Door de talrijke zonnepanelen, elektrische auto’s en de steeds grotere elektrificatie van verwarming, zoals door warmtepompen, kan het netwerk van Fluvius het stroomverbruik niet aan.

Hoewel die elektrificatie het gevolg is van een jarenlang beleid van alle overheden en in het bijzonder de Vlaamse overheid, samen met de intercommunales en Fluvius, blijkt Fluvius als netbeheerder niet voorbereid. Daarom moet de klant nu zijn verbruik aan stroom spreiden. Zoniet, dan moet hij hogere tarieven betalen. Tarieven op basis van piekverbruik, in plaats van op daadwerkelijk verbruikte kilowattuur.

Huishoudens

Afgelopen zomer werd duidelijk dat het merendeel van de huishoudens en bedrijven die verkapte tariefverhoging van hun energiefactuur in volle energiecrisis wel eens zeer slecht zouden opvatten. Demir kondigde aan dat ze de uitgestelde invoering van het capaciteitstarief zou aanvechten voor de rechtbank. In principe was dit te laat en maakte ze sowieso weinig kans. Netbeheerder Fluvius stelde dit jaren geleden voor.

Zoals te voorspellen verloor Demir haar beroep. Eigenlijk bleek dat een lelijk stukje politiek toneel. Zoals iedereen voorspelde, oordeelde de rechtbank dat de Vlaamse overheid al in 2020 moest optreden. De beslissing dateerde van toen. In de stukken beweerde de Vlaamse regering wel in augustus 2020 opmerkingen gemaakt te hebben bij de VREG, maar erg overtuigend vond de rechtbank dat niet.

Volgens het hof is het capaciteitstarief definitief en het beroep ertegen dus ongegrond. De rechters lieten niet na de Vlaamse regering een tik op de vingers te verkopen: ‘Van elke overheid mag verwacht worden dat ze efficiënt en tijdig optreedt’.

De rechtszaak maakte overigens weinig indruk. De VREG voerde het capaciteitstarief op 1 januari 2023 doodgewoon in. Eigenlijk had dat al op 1 juli 2022 moeten gebeuren. Door de energiecrisis bleek dat toen inopportuun. De VREG en Fluvius waren zich dus wel terdege bewust van de verhoging van de energiefacturen die het capaciteitstarief zal meebrengen.

Na het bekendraken van het vonnis verklaarde de VREG: ‘De hervormde nettarieven zijn een noodzakelijke stap met het oog op de energietransitie, in het belang van alle Vlaamse gezinnen en bedrijven. De uitdagingen van die energietransitie zijn groot’.

Regelgeving

Demir maakte zich met haar nogal bizarre rechtszaak belachelijk. Ten eerste heeft ze als minister niks te zeggen over de regulator VREG. Ten tweede kon de rechtbank ook zeer weinig doen aangezien procedures, decreten en regelgeving zijn wat ze zijn.

Na de uitspraak zei Demir in De Tijd: ‘Ik wist dat de slaagkansen verdeeld waren, maar ik zou het mezelf nooit vergeven hebben als ik deze laatste strohalm niet had gegrepen. Ik blijf het fundamenteel oneens met de hervorming van de VREG en begrijp nog altijd niet waarom die het standpunt van een meerderheid in het parlement naast zich neerlegt.’

Het gevolg is wel dat consumenten met het dure capaciteitstarief opgescheept zitten. Eén keer langer dan een kwartier de droogkast, fornuis, waterkoker of strijkijzer tegelijk gebruiken betekent duurdere facturen voor de rest van de maand. Amper 20 procent van de nettarieven is sedert 1 januari nog gebaseerd op het verbruikte volume (kWh).

Bij die hele tariefverhoging door het capaciteitstarief komt ook de digitale meter. Het capaciteitstarief moet dienstdoen als dwangmiddel om de digitale meter op te dringen. Wie geen digitale meter heeft en wiens piekverbruik dus niet gemeten kan worden kreeg zonder pardon een piekcapaciteit van 2,5 kW in de nek gedraaid.

Momenteel heeft amper één op drie van de gezinnen een digitale meter.

Nutteloze rechtszaak

Wat de slachtoffers van het capaciteitstarief wellicht niet weten, is dat uit het vonnis blijkt dat naast de VREG ook Fluvius en alle intercommunales mee procedeerden. Zelfs de Federatie van Belgische Elektriciteits- en Gasbedrijven (FEBEG) trok samen met de VREG op.

Pikant detail: de advocaat van FEBEG was Tim Vermeir van BLIXT, het voormalige advocatenkantoor van federaal energieminister Tinne Van der Straeten (Groen). Kortom, 11 partijen met een gemeenschappelijk belang genaamd ‘het capaciteitstarief’ tegen de Vlaamse regering.

De intercommunales en Fluvius hebben eens te meer bewezen dat zij de tarieven bepalen. Dat zij de invoering van digitale meters willen. Eens de VREG dergelijke zaken goedkeurt, valt er hoegenaamd niets meer aan te doen. Zelfs niet door de minister van Energie of de Vlaamse regering. Met of zonder parlementaire meerderheid. Met een dure en nutteloze rechtszaak voor de tribune omwille van de publieke opinie heeft Demir aangetoond wie werkelijk het energiebeleid bepaalt in Vlaanderen.