Depositogaranties… ¿Que?

De economische berichtgeving schuift in de media steeds verder naar voor. Zaten berichten over banken, internationale en overheidsfinanciën vroeger verstopt, ergens tussen de veel meer gelezen sportberichtgeving en televisienieuws, dan halen ze nu steeds meer de voorpagina’s. Op televisie wordt het nieuws er geregeld mee geopend. Economen krijgen het statuut van BV’s. It’s the economy stupid, meer en meer.

In het vraaggesprek dat Doorbraak afnam van Ivan Van de Cloot (voor het elektronisch deel hier klikken) klaagt die steen en been omdat er een zo goed als algemene ‘financiële ongeletterdheid’ heerst bij publiek en media. U gelooft het niet? Niet langer dan vandaag hoorde ik alvast een jongere collega zeggen dat ze niet graag zou wonen in een land dat in crisis zit. Even dacht ik, heu, zou ik het haar zeggen? Maar ach, de onschuld der onwetendheid heeft ook haar charmes en wie doorbreekt ze graag zo direct?

Begrijpelijk die onkunde, want het is ook allemaal zo moeilijk en saai op de koop toe. We horen dat onze spaarcenten in gevaar zijn en hebben onze hersenen niet nodig om te weten dat zoiets erg onrechtvaardig is. Dat vinden althans de mensen die spaargeld bij de bank hebben afgegeven. Maar goed, de meesten zijn in dat geval.

Als we het specialistenjargon zo veel als mogelijk willen mijden, is het dan mogelijk om de kern van de zaak uit de doeken te doen? Ziehier een poging (in twee delen). Mensen die er iets van kennen kunnen nu beter op zoek gaan naar ander leesvoer (hier klikken), wij beginnen er aan. 

Dummiebalans

Een bedrijf heeft een balans. Die zou toch een beetje inzicht moeten geven in de toestand van de onderneming. Welkom daarom op deze snelcursus boekhouden voor dummies en voor wie tussen de bomen het bos nog wil zien.

De balans van een bedrijf heeft, zoals elke balans, een linkerkant én een rechtkant. Die zijn in de eindbalans in evenwicht. Vandaar de naam trouwens.

Het is ook logisch allemaal: links (de actiefzijde) staat wat met de centen wordt gedaan, rechts (de passiefzijde) vinden we de herkomst van de middelen. Elke euro komt van ergens en met elke euro wordt iets gedaan.

Dat noodzakelijke evenwicht heeft consequenties (en nu moeten we toch enkele getalletjes gebruiken). Als bedrijf A beschikt over €1000, ingebracht door de eigenaars (kapitaal aan de rechterzijde) dan wordt daar iets mee gedaan, minimaal in de kas gestoken. In dat geval zetten we op links, aan de actiefzijde, €1000 onder de noemer ‘kas’.

Leent bedrijf A bovendien €500 bij de bank en zet het dat bedrag op de rekening, dan verhogen passief (‘schulden langer dan een jaar’) en actief (‘bank’) even veel. De zaak blijft mooi in balans.

Daarna koopt de ondermening nog een printer ter waarde van €300. De leverancier verleent betalingsuitstel waardoor het toestel werd gekocht zonder te betalen (voorlopig, maar goed, alles is tijdelijk in het ondermaanse). Die leverancier vormt dus een bron van middelen en komt zodoende op rechts, aan de passiefzijde. Links zetten we de aankoop bij ‘kantoormachines’ (of iets soortgelijks), want daaraan werden die middelen besteed. (Klanten, aan wie wij betalingsuitstel zouden geven, komen ook rechts terecht want zij ‘gebruiken’, tot ze betalen, geld van ons waar wij, tot ze betalen, niets anders mee kunnen doen.)

Voila, iedereen nog mee? Het balansje ter illustratie.

Wie er iets van kent, zal nu huiveren, maar we laten de resultatenrekeningen even onbesproken. Die bestaat ook nog zeggen we er even bij, want we willen toch de illusie wegnemen dat hierboven alle geheimen der boekhoudkunde werden ontsluierd.

Stel even dat we de printer bij het uitpakken op de grond laten vallen, perte totale, dan moeten we die €300 van een nu waardeloos geworden druktoestel wegboeken aan de rechterzijde. (We laten de omweg via de resultatenrekening om didactische redenen dus achterwege) en zoeken gewoon brutaal rechtuit een antwoord op de vraag wat er moet gebeuren om het evenwicht te herstellen. Actief (€1000 kas, €500 bank en intussen €0 printer, samen 1500) is nu groter dan passief (€1000 kapitaal, €500 leningen en €300 leveranciers = €1800) en dat mocht dus niet.

We lopen gewoon het rijtje van de theoretische mogelijkheden af (onthoud die zin!). We vragen eerst de leverancier of die zo vriendelijk zou willen zijn de vordering op ons te laten vallen, net zoals wij met de printer deden. Kunnen we die overtuigen, dan is het leed geleden. De kans op succes lijkt echter gering. Misschien, tweede optie, laten we de bank weten dat we een beetje pech hebben gehad en of die alsjeblieft zo vriendelijk zou willen zijn om een deel van de lening ter waarde van €300 te laten vallen. Hoe is uw relatie met uw bankier? Goed? Mooi zo, maar u zal begrijpen dat die uitweg zelden echt soelaas kan bieden.

Slecht belegd

Zo komen we aan de laatste optie. We zullen ons kapitaal – overblijvende rubriek aan de passiefzijde – moeten aanspreken. De aandeelhouders, eigenaars, zien hun inbreng van €1000 wegsmelten met 30%. Die op de grond gestuiterde printer gaf een serieuze klap. Dat heb je als je risicodragend belegt in een bedrijf geleid door onhandige mensen die nagelnieuwe bureautoestellen uit hun poten laten vallen. L

Een stevige klap dus maar nog geen ramp. Het bedrijf kan de stoot verwerken. Onze kapitaalsbuffer volstaat. Wel mooi dat dit bedrijf die aantrekkelijke geïntegreerde kan-van-alles-machine van €1500 niet aanschafte. Hadden ze die gekocht en was ze dan kapot gevallen, dan zou het eigen vermogen niet hebben volstaan. Opdoeken die handel, lijkt in dat geval de enige optie. De eigenaars zijn dan hun €1000 helemaal kwijt.

Daarmee is de zaak niet uit de voeten. Aan de actiefzijde staan bank (€500) en kas  (€1000), samen €1500. Aan de passiefzijde leningen > 1 jaar (€500) en leveranciers (nu voor €1500, de prijs van het dure toestel), in totaal €2000. Er ontbreekt dus €500 om beide zijden van balans in het noodzakelijke evenwicht te krijgen. Het eigen vermogen is op, de schuldenaars kunnen niet worden voldaan en zullen deels mee moeten opdraaien.

De eigenaars zijn alles kwijt, de schuldeisers (vreemd kapitaal) mogen de resterende €1500 verdelen maar moeten achter de laatste €500 fluiten. Ook het vreemde kapitaal draait bij een faillissement mee op voor het (mislukte) feest.

Correct? Rechtvaardig? Tja, zij hebben geld geleend resp. betalingsuitstel gegeven aan iemand die daar blijkbaar niet mee kon omgaan. Eigen schuld, ook een deel van de bult.

Maar we gingen het dus over banken hebben…

(wordt vervolgd)