“Die Flämischen Weihnachtsgesellen”

‘Ongelooflijk maar waar. Bij het begin van de Bouworde trokken in 1953 een 20-tal Vlamingen, overwegend studenten-germanisten aan de Leuvense Universiteit, naar Niedernhall aan de Kocher, 70 km ten noordoosten van Heilbronn. De bouwwerf was een nieuwe kerk. Jos Vloeberghs ( †2010), pastoor Rik Schreurs (†2000), Irma Konings, Frans Devenyns en Maurice Van de Putte hebben zich na dat kamp als één groep blijvend herenigd om met toneelopvoeringen van het kerstspel van Felix Timmermans “En waar de sterre bleef stille staan” inkomsten te vergaren en te verhelpen aan de grote noden van de vele Duitse weeskinderen. Die Flämischen Weihnachtsgesellen waren opgericht. Deze groep heeft 50 jaar lang, tot in 2003, bestaan en voerde dat Vlaamse kerstspel in Duitse versie meer dan 500 maal op tussen 1953 en 1972.

‘Das Spiel der Heiligen 3 Königen’ met Pitje Vogel, Schrobberbeek, Suskewiet, Polien Pap, de Zwarte Madam, de Duivel, Sankt Josef en de heilige Maagd, hebben deze bouw-gezellen over heel Westduitsland en Berlijn en ook over de Duitse grens in Denemarken, in Oostenrijk en zelfs op Helgoland opgevoerd.

Totdat in 2003 ‘Die Flämischen Weihnachtsgesellen’, na 50 jaar, als vzw opgeheven werd en de rest van de opbrengst naar de weeskinderen ging. Nu nog blijft de groep als vrienden-kring verenigd in ware kameraadschap en komt nog elk jaar bijeen.’

Bouworde?

Hoe kwamen die jonge Vlamingen via de Bouworde in Duitsland terecht, zo kort na de oorlog? De Bouworde bestaat nog altijd. Je kan als jongere nog altijd ergens in de wereld als vrijwilliger op bouwkamp. Op de webstek staat een heel korte verwijzing naar de oorsprong. Die lag in Vlaanderen en is onverbrekelijk verbonden met de in 2003 gestorven Norbertijn Werenfried van Straeten, beter bekend als de spekpater.

Werenfried van Straeten, een Norbertijn uit de abdij van Tongerlo, wordt in 1947 door zijn abt gevraagd iets te doen voor de vluchtelingen in Duitsland,want er was niets. Volgens de overlevering begon het allemaal na een misvieirng in Duitsland. De Spekpater gaf aan een klein meisje een prentje van Jezus ‘om thuis aan de muur te hangen’. Het meisje keek de pater wat van opzij aan en zei: ‘maar pater wij hebben thuis geen muur’. Dat moment zou de geboorte van de bouworde geweest zijn in het hoofd van de legendarische Vlaamse pater.

De situatie in Duitsland was toen erg schrijnend. Het land was platgebombardeerd met daar bovenop ongeveer 14 miljoen vluchtelingen uit Oost-Duitsland. Die nood wou de spekpater lenigen. In totaal hebben zo’n 17 000 Vlaamse jongens vooral in Duitsland met de bouworde woningen en kerken gebouwd voor de vluchtelingen. Die bouwgezellen werden meestal in de Vlaamse colleges en KSA geronseld.

Eenvoudig van opzet was dat niet. Toen de eerste gezellen in de jaren vijftig vertrokken, woedde de repressie nog volop. Dan bij ‘de vijand’ gaan bouwen, evident moet dat niet geweest zijn. Maar de figuur van de spekpater maakte veel goed. Hij trok ook heel het land door om geld op te halen voor bouwprojecten in Duitsland en hij kreeg het gedaan.

De Bouworde was dan geen geestelijke orde (zoals een kloosterorde) ze was wel degelijk heel katholiek, zoals het Vlaanderen van die tijd. Elk kamp had een aalmoezenier en er bestond een ‘seculier Instituut van de Bouworde’, broeders die voor 1 of 2 jaar konden bijtekenen en tijdelijke geloften aflegden, of voor eeuwig. Die werden ingezet om langer lopende bouwprojecten te ondersteunen. Een mooi stukje bijna vergeten Vlaamse geschiedenis. 

foto: de Bouworde, Münsterschwarzach, Duitsland, 1961

<Vindt u dit artikel informatief? Misschien is het dan ook een goed idee om ons te steunen. Klik hier.>