Een opiniestuk over Europa? Ga liever op café

Sla er de opiniebladzijden van kranten op na. Schuldencrisis, problemen met de euro, Griekenland; het zijn niet de meest vrolijke thema’s, maar ze zetten wel aan tot reflectie. Er wordt over geschreven en gewreven dat het een lieve lust is. Auteurs allerhande strooien de oplossingen kwistig in het rond, de ene al overtuigender dan de andere.

Waarom zou ik mijn duit niet in’t zakje duwen, dacht ik in november. In een reeks bijdragen voor de webstek van het politieke maandblad Doorbraak buig ik me over de vraag ‘Kunnen we nog een weg uit?’ (googlen maar). Het gaat daarin over de verwrongen verhouding tussen de waarden ‘democratie’ en ‘Europese samenwerking’. De afleveringen rolden vlot uit het klavier tot de zaak in januari stokte. Een schrijversblok? Nooit eerder last van gehad.

Zou het de leeftijd zijn die kritischer doet omgaan met tijdsgebruik? Een vrij uur kan maar één keer gevuld worden, met het lezen van een boek bijvoorbeeld. Lookbollen planten, de hond uitlaten, een lekkere tagine stoven op de houtkachel, een tentoonstelling bezoeken, een pint drinken met vrienden zijn andere mogelijkheden. Een stuk schrijven voor blog of krant ook. Tot januari deed ik dat dus over het grote thema Europa. Toen overviel me het bijzonder onbehagelijk gevoel dat het eigenlijk geen fluit verschil maakt of ik die dingen schrijf of niet. Ter attentie van andersdenkende collega’s stukjesschrijvers die zich nu verlustigen omdat ik mijn betekenisloosheid eindelijk begin te beseffen: als het over Europa gaat, maakt het ook geen bal uit of jullie iets aan het papier toevertrouwen dan wel stevig in de drank vliegen.

Waarom schrijven we? Toch om er (een beetje) toe te doen. We willen deelnemen aan het maatschappelijke debat in de hoop, indirect, enige invloed uit te oefenen op de gang van zaken.

Maar er ’toe doen’ als het over Europa gaat? Laten we (niet) lachen. De invloed op het eindresultaat van een stukje over Europa in een krant wordt zelfs door de gevoeligste seismograaf niet geregistreerd. De reden waarom wij in deze veroordeeld zijn tot de rol van passieve consument heeft minder te maken met de structuur van Europa dan met de omvang ervan. In Europa moet de vrijheid van het debat niet brutaal beknot worden zoals in een klassieke dictatuur (= bestuur zonder democratie) wegens vrijwel irrelevant. Dictatuur 2.0, waar meningen vrij zijn omdat ze toch opgeslorpt worden in de onoverzichtelijke massa. Zoals het een supporter volkomen vrij staat van op de overvolle tribune zijn mening te ventileren over de ploegsamenstelling.

Och ja, mogelijk beïnvloeden we toch het stemgedrag van de lezers. Die gaan over 13 Vlaamse Europese Parlementsleden op een totaal van 736. Met alle respect voor die 13, maar de hond uitlaten lijkt zinvoller.

We zouden een test kunnen doen. Alle publicisten organiseren een schrijfstaking en houden hun ideeën over Europa voortaan voor zich. De kringen waar het er toe doet zullen de stunt niet eens opmerken, laat staan er zich door laten beïnvloeden. We weten overigens niet eens goed welke kringen er toe doen. De politieke gremia een beetje, de economische zeker en die zijn nog minder grijpbaar.

Waarom blijven ze het toch doen? Waar halen al die handelaars in opinies de moed om over Europa te blijven publiceren? Om verontwaardiging af te schrijven? De krant als therapeutische canapé. Om mensen te informeren, die zelf geen invloed hebben op de gang der dingen? De krant als schijnbeweging. Doen ze het voor de amusementswaarde? De krant als concurrent voor de cursus origami. Als intellectuele zelfbevrediging? De naam afgedrukt zien geeft natuurlijk een zekere kick en wekt bij onoplettende zielen zowaar de indruk maatschappelijk mee te spelen.

Eén ding is zeker, ze beïnvloeden het resultaat voor geen millimeter. Meningen ventileren over Europa heeft evenveel met zinvolle democratische participatie te maken als een rondje joggen in het park met de Olympische Spelen.

Wellicht voelt nu ergens een opiniehebber zich geroepen om me van antwoord te dienen. Dat hij/zij zich vooral niet inhoudt, maar het zal degenen die beslissen in Europa worst wezen of hij/zij zich voor, achter, op of onder hun karretje spant.

Ik zal, tegen beter weten in, mijn reeksje over Europa en democratie toch maar afwerken, daarmee de illusie voedend dat het debat er nog wél toe doet en me meteen medeplichtig makend aan de uitholling van de democratie. Ooit werd de gevestigde macht voor de voeten gegooid ‘wat zoudt gij zonder ’t werkvolk zijn?’. Nu monkelt die terug ‘wat zoudt gij zonder de illusie van het vrije woord zijn?’ Opstandig misschien. Of is ook dat een illusie?

Om dit artikel toch enige nuttigheidswaarde te geven, deze uitsmijter. Het is te laat om lookbollen te planten, dat dient te gebeuren vóór de winter. Sommigen beweren dat het tot maart kan. Mag ik wie daar een mening over heeft, uitnodigen een stuk te plegen. Dat doet er wellicht meer toe dan een kijk op de eurocrisis.

Peter De Roover

Verschenen in De Standaard, 27 februari 2012

<Vindt u dit artikel informatief? Misschien is het dan ook een goed idee om ons te steunen. Klik hier.>

De in het artikel genoemde stukken over Europa en democratie:

http://www.doorbraak.be/nl/nieuws/kunnen-we-nog-een-weg-uit-i

http://www.doorbraak.be/nl/nieuws/kunnen-we-nog-een-weg-uit-ii

http://www.doorbraak.be/nl/nieuws/content/kunnen-we-nog-een-weg-uit-iii

http://www.doorbraak.be/nl/nieuws/kunnen-we-nog-een-weg-uit-iv

http://www.doorbraak.be/nl/nieuws/kunnen-we-nog-een-weg-uit-v

http://www.doorbraak.be/nl/nieuws/kunnen-we-nog-een-weg-uit-vi

 Link naar het opiniestuk in De Standaard:

http://www.destandaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=FR3MK4RA