Een vergeten volkenmoord

Een fototentoonstelling zet in de verf hoe de nationalistische Kwo Min-tangregering (KMT) van China, onder leiding van Tsjang Kai-sjek, verwoed weerstand heeft geboden tegen de invasie, vooral sinds de aanhechting van Mantsjoerije door Japan in 1937. De herdenking is dan ook een initiatief van de ‘ambassade’ van Taiwan (want het land wordt niet door de VN erkend, al heeft het nog 23 diplomatieke banden in de wereld).

Met het oog op de komende verkiezingen op 16 januari, die de KMT van huidig president Ma Ying-jeou volgens alle peilingen zal verliezen, staat de toenadering tot de Volksrepubliek opnieuw onder druk. De voorbije acht jaar heeft Ma – die nu einde mandaat is – het pad geëffend om ten minste de economische banden met het continent te versoepelen. Bekroning was de ontmoeting vorig weekend in Singapore tussen presidenten Xi van China en Ma van Taiwan. Voor het eerst in 66 jaar ontmoetten de leiders van beide China’s elkaar. ‘Maar er is geen enkel verband met de politieke kieskampagne’, houdt Taiwans ambassadeur Tung vol.

Dat is niet de indruk van de media. Er was al hevig volksprotest in de straten van Taipei, en globaal valt de ontmoeting slecht omdat het gevoel overheerst dat Ma ‘Taiwan uitverkoopt aan de communisten’. Nochtans blijft Ma zijn eis handhaven dat alleen bij democratische hervormingen in China sprake kan zijn van een hereniging. Maar het snel groeiend verlangen naar volwaardige onafhankelijkheid zet de Democratische Volkspartij (DPP) en haar presidentskandidate Tsai Ing-wen in een zetel.

De herdenking in Brussel werd voorzichtig aangepakt, hoewel Taiwan de rol van de communisten in de strijd tegen Japan minimaliseert. Wie afgaat op de cijfers kan Taipei geen ongelijk geven. Er vielen 20 miljoen burgerslachtoffers; van de 1.150 meer omvangrijke gevechten namen Mao’s aanhangers deel aan welgeteld twee strijdtonelen; en zij verloren 200.000 man – Tsangs regeringsleger 3,2 miljoen doden.

Er zit ook een Belgisch tintje aan de tentoonstelling. Hulde wordt gebracht aan de Gentse lazarist, pater Vincent Lebbe, missionaris in China vanaf 1901. In de eerste helft van vorige eeuw pleitte hij al voor een eigen Chinese kerk, en voor eigen Chinese bisschoppen. Pius XI volgde hem daarin en benoemde zes inlandse bisschoppen in 1926. Lebbe zelf nam de Chinese nationaliteit aan onder de naam Lei Ming-yuan. Hij werd door de communisten vastgezet in 1940, hoewel zij in naam bondgenoten waren van de KMT. Kort na zijn vrijlating stierf hij. Lebbe is de enige Europeaan die geëerd wordt in het Nationale Schrijn van de Martelaren. 

Veel aandacht gaat ook naar de Chinese Siu Lin Tsien de Perlinghi, in België getrouwd en aan de KUL gedoctoreerd in de scheikunde, en naar de Duitser John Rabe. Siu Lin Tsien redde in 1944 een honderdtal inwoners van Ecaussines na de moord op drie leden van de Gestapo. Rabe was een zakenman die zo onthutst was bij de Verkrachting van Nanking in 1937, dat hij Chinezen verborg en later Hitler vroeg zijn invloed aan te wenden om de wreedheden van Japan te verhinderen.  

Samen met drie Chinese veteranen uit de oorlog, negentigers, kregen de families eretekens uitgereikt. De oude soldaat Wu deed een oproep tot ‘nooit meer oorlog’. Hij had geen beter land kunnen uitzoeken.

De Solvaybiblioteek ligt in het Leopoldpark vlakbij het Europees Parlement, Belliardstraat 137, 1040 Brussel. De tentoonstelling is voor iedereen open op 11 (van 9 tot 18 u.) en 12 november (voormiddag). Vanaf 13 t.e.m. 25 november kan elk bezoek op aanvraag (van 9 tot 18 u.). Telefoon : 02 738 75 96 – 02 517 17 24