JavaScript is required for this website to work.
Binnenland

Een volgende staatshervorming? Tegen 2035?…

De blik op oneindig

Herman Matthijs9/7/2021Leestijd 3 minuten
Het disparate België

Het disparate België

foto © Unsplash

De noodzakelijke volgende staatshervorming laat op zich wachten. Wat komt er eerst: een institutionele of een sociaaleconomische crisis?

Aangeboden door de abonnees van Doorbraak

Dit gratis artikel wordt u aangeboden door onze betalende abonnees. Als abonnee kan u ook alle plus-artikelen lezen. Doorbreek de bubbel vanaf €4.99/maand.

Ik neem ook een abonnement

De afgelopen federale regeringsvorming zijn er pogingen geweest om tot een zevende staatshervorming te komen, maar buiten N-VA en PS alsook Vooruit was daar niet veel animo voor. Met andere woorden het land wordt verder bestuurd op basis van de zesde staatshervorming, die uitblinkt in de vele heterogene bevoegdheidspakketten en een uiterst ingewikkelde bijzondere financieringswet. Is er überhaupt een staatshervorming mogelijk op dit ogenblik?

Geen staatshervorming mogelijk

Het antwoord is duidelijk: neen! Want geen enkel idee heeft een meerderheid in de Kamer alsook in de Senaat. Want voor alle doodverklaarders van de Senaat, nog eens melden: een wijziging van de grondwet en van de bijzondere wetten vereist een 2/3 of een bijzondere meerderheid in de beide delen van het federale Parlement! Het enige is dat de huidige Vivaldi groep, met de steun van de communisten, wijzigingen zou kunnen doorvoeren aan de bijzondere wetten. Want gezien de verklaring tot grondwetsherziening, op het einde van het kabinet Michel, is er niet veel mogelijk.

Ten aanzien van de essentiële mathematische steun van de PVDA-PTB is het maar de vraag of de liberalen en CD&V dat zien zitten alsook of de communisten dat zelf wel willen? Maar ook de invulling van grondwetsherziening art.35 behoort theoretisch tot de mogelijkheden in de huidige zittingsperiode. Het vorige bewijst dan ook dat de twee grootste Vlaamse partijen (N-VA en Vlaams Belang) hier volledig buitenspel zijn te zetten.

MR is veel zekerder van een federale regeringsdeelname dan van regionale Ministers en trekt dan eerder de kaart van de herfederalisering.  Daar vindt deze partij de steun van de communisten, de groenen, cdH en deels ook Open Vld. Tevens is MR tot de conclusie gekomen dat zij, met het Fransdolle Défi, de enige Franstalige politieke partijen zijn die de neutraliteit van de overheid nog verdedigen. Ten aanzien van het laïciserend idee over de overheid zijn het wel historische tijden. Inderdaad geen enkele linkse partij steunt dat idee nog!

Uitstel, uitstel, afstel?

Het politieke landschap van de peilingen ziet in Vlaanderen één partij boven de 25% (VB), eentje boven de 20% (N-VA) en de vijf andere liggen tussen de 8% en de 12%.  Waar in Vlaanderen de drie traditionele partijen rond de 10%-13% worden gepeild, zijn deze partijen nog groots in het Franstalig deel van het land. Zelfs cdH scoort in de peilingen hoger dan CD&V! Op basis van de laatste peilingen en de daaruit trekkende tendensen voor 2024, zijn de vermelde noodzakelijke meerderheden ook niet te vinden voor de legislatuur 2024-29.

Want als de huidige regering Decroo een staatshervorming voorbereidt voor na de volgende federale verkiezingen, dan kan het resultaat toch enkel worden uitgevoerd door dezelfde ploeg? Met andere woorden het ziet er niet naar uit dat er na de volgende federale verkiezingen een duidelijke meerderheid gaat zijn voor een staatshervorming en dan zitten we reeds in de legislatuur na 2029! Als er dan een desbetreffende uitvoering zou komen, moet men denken richting 2035! Zelfs bij vervroegde federale verkiezingen, waar er veel verhalen over de ronde doen, is er nog geen uitzicht op een staatshervorming. Want de politieke meerderheden zijn niet te vinden.

Ook in het Vlaams Parlement gebeurt er niets met het idee van een staatshervorming. Inderdaad, de werkzaamheden van de bevoegde commissie gaan nog trager vooruit dan de processie van Echternach!

Of herunitarisering?

Nogal wat partijen willen spreken over een herfederalisering (een eufemisme voor herunitarisering) van bevoegdheden, maar die bereiken niet de vereiste meerderheid. N-VA staat alleen met haar idee voor een confederatie en dat geldt ook voor het voornemen van het Vlaamse Belang tot het opdoeken van het land België. Het ‘Zwitserse’ plan van CD&V kent ook niet veel supporters.  Dan rest nog het idee om verder te gaan in een staatshervorming met vier, al dan niet gekoppeld aan de uitvoering van art. 35 uit de Grondwet.

De grendelmeerderheden van 1970 blokkeren in feite alle pogingen tot wijziging van de institutionele alsook budgettaire wijzigingen in dit land. Bovendien stelt zich de vraag of het thema staatshervorming wel een electoraal thema gaat zijn bij de volgende verkiezingen? Gaat de Vlaamse kiezer er warm voor lopen? Want er kunnen vele terechte kritieken worden geuit op de federale werking. Maar de Vlaamse overheid heeft ook niet uitgeblonken in efficiëntie tijden de afgelopen pandemie.

Maar de volgende jaren kunnen ook leiden tot een situatie waarbij dat de institutionele-constitutionele structuur wordt voorbijgelopen door de budgettaire-economische realiteit!

De eerste politieke vraag voor de volgende maanden is of de pandemie blijft wegen op het beleid en als dit element minder belangrijk zou worden, de federale regering de rit daadwerkelijk uitrijdt tot in mei 2024? Want vervroegde federale verkiezingen zullen de politieke agenda alsook de marketingcampagne van alle politieke partijen grondig door elkander schudden!

Herman Matthijs doceert publieke en openbare financiën aan de UGent en de VUB. Hij volgt o.m. overheidsadministratie en -begrotingen op, maar evenzeer de politiek van de VS.

Commentaren en reacties