Een vrijspraak zoals te voorzien en te verwachten

Voorbije week werd de Waalse politicus Bernard Wesphael door het Hof van Assisen van Mons vrijgesproken van moord op zijn vrouw in een Oostendse hotelkamer. Ik wil het hier niet hebben over schuld of onschuld, de uitspraak is wat ze is. Toch enkele bemerkingen:

 

● Wesphael werd verdedigd door topadvocaat Jean-Philippe Mayence, die beschouwd wordt als de meest briljante pleiter in Franstalig België. Zijn afbraakstrategie bestond er onder meer in om elke expert met negatieve bevindingen of elke getuige met bezwarende verklaringen de grond in te boren, en zo het pad te effenen voor “redelijke twijfel”. Ondanks het feit dat de autopsie duidelijk geweldpleging aantoonde, en geen zelfmoord zoals Wesphael zelf beweert. En ondanks het feit dat zijn cliënt nooit heeft willen zeggen wat er in die hotelkamer nu eigenlijk gebeurd was: niet tijdens de verhoren, niet op het proces zelf. Is zwijgen schuld bekennen? Niet in dit geval.

 

De vraag is, hoe dit proces zou verlopen zijn met een minder briljant advocaat. Heel waarschijnlijk dat Wesphael er zo goedkoop niet zou van af gekomen zijn. En dan aansluitend de hamvraag: is zo’n proces een zoektocht naar de waarheid, of een theatershow voor toppleiters die de vrijspraken als trofeeën aan hun nek hangen, om daarmee dan weer andere jury’s te imponeren? En moeten we eindelijk eens niet af van dat Romeins spektakel, misschien meer in de richting van de rechtspraak in de Noordelijke landen, waar een verdediging ook alle rechten krijgt maar dan zonder het volkstoneel en de daarmee verbonden mediaheisa?

 

● Dat brengt ons tot de tweede vaststelling: de betekenis van de pers in heel de afwikkeling is niet te onderschatten. Zij vervult de rol van het koor in de Griekse tragedie. Ze commentarieert, kiest partij, en doet ook aan self-fulfilling prophecy. Een week geleden wisten de Corelio-kranten al dat Wesphael ging vrij gesproken worden (“Waarom voor Bernard Wesphael de weg naar de vrijspraak openligt” – DS en Het Nieuwsblad, 30/9). Dat geeft uiteraard een push aan de retoriek van de verdediging, en beïnvloedt vermoedelijk ook juryleden. Waarbij weer de heroïsche verschijning van de sexy toppleiter het krantenpapier bijna doet smeulen. De Vermassens van deze wereld zijn dan ook echte BV’s, mediafiguren die het proces schaamteloos via de pers voeren (al kermen ze voortdurend zelf dat zoiets niet mag, en beschuldigen ze de pers van “schandalige vooringenomenheid”, ook dat soort intimidaties is standaard).

“Dit proces was één groot pleidooi voor de assisenrechtspraak”, toeterde Maître Mayence voor de camera’s. Ja, dat zal wel. Een pleidooi voor de nv Mayence lijkt me correcter.

 

● Het zou zich in België niet afspelen, mocht er rond het proces geen communautair geurtje hangen. De feiten speelden zich af in Oostende, het onderzoek werd gevoerd door het Brugs parket, terwijl het proces zelf in Mons zijn beslag kreeg. Dat betekent dat eerst alle Franstalige verklaringen van Wesphael e.a. naar het Nederlands moesten vertaald worden, en dan heel het dossier opnieuw van het Nederlands naar het Frans. Kafka dus. Elke onnauwkeurigheid in de vertaling was koren op de molen van de verdediging, die zonder twijfel bij een veroordeling iedere verkeerde komma zou aangegrepen hebben om in cassatie te gaan.

Daarbij komt – en ook dat heeft Mayence heel goed uitgebuit- dat de Walen in Mons, de media incluis, zich vrolijk maakten over de domme Vlamingen en hun blunders in het onderzoek. Er zullen zeker fouten gemaakt zijn, maar de politie van Oostende werd in de rechtszaal vergeleken met ‘les gendarmes de Saint-Tropez’ en het Brugse parket was een stel analfabeten. Gelach op alle banken, we zullen deze beenhouwers wel eens een lesje lezen, ultieme wraak voor de Brugse Metten. Of waarom België zelfs op dit vlak een farce is.

Soit, alle beetjes helpen en Wesphael is een vrij man. Oud-rechter en Knack-columnist Jan Nolf (die al maanden lobbyt voor de vrijspraak) uitte al zijn onverdeeld genoegen. Einde goed, al goed.