JavaScript is required for this website to work.
post

Emmanuel Macron, uurwerkmeester

ColumnJohan Sanctorum9/5/2017Leestijd 4 minuten

Zo’n Louis XIV-achtige eretitel lokt onvermijdelijk verregaande associaties uit …

Aangeboden door de abonnees van Doorbraak

Dit gratis artikel wordt u aangeboden door onze betalende abonnees. Als abonnee kan u ook alle plus-artikelen lezen. Doorbreek de bubbel vanaf €4.99/maand.

Ik neem ook een abonnement
“Le maître des horloges”, dat is het epitheton dat de kersvers verkozen Franse president Emmanuel Macron zichzelf toebedeelt. Van bescheidenheid getuigt het alvast niet en dat hoort ook niet voor een verre opvolger van Lodewijk XIV, de absolute monarch die zich met de zon associeerde, de regulator van onze (aardse) tijd, op zijn beurt een onderdeel van het door god geschapen kosmische raderwerk.
In het Frans is een maître des horloges tevens een politiek begrip. Hij is diegene die de agenda’s en de tijdschema’s onder controle heeft, en zo ook de politieke agenda’s, en op die manier ook waar de kranten over schrijven en het volk over twittert. In Vlaanderen komt Bart De Wever het dichtst bij die definitie van issue-maker. Macron wil het kot uitkuisen, het tijdsbesef van de Fransen controleren, de media “moduleren”, prioriteiten bepalen en uiteindelijk het collectief bewustzijn op het (volgens hem) juiste spoor zetten, na de ontwrichtingsverschijnselen die,- nog altijd volgens de socialistische bankier en ex-minister van François Hollande,- de demon van het populisme en extreem-rechts opleverde.

De uurwerkmeester dus, als metafoor van overzicht, planmatigheid en totale maakbaarheid. Hopelijk toch met een standingvolle Rolex, of toch maar een exclusief-Franse Louis Moinet om de pols? Het loont de moeite om wat te googelen naar literaire vaders van die uitdrukking. We komen telkens weer uit op een boek van een zekere Philippe Delmas (1954),«Le maître horlogier – Modernité de l’action publique» (Gallimard, 1992), waarvan de inhoud geen twijfel laat: Macron heeft die titel een beetje gepikt voor zijn uithangbord. En niet alleen de titel. Spreken we over de Parijse elite, de haute finance en het fijne establishment dat de Franse kiezer zo beu is, dan kunnen we niet buiten de figuur van Philippe Delmas, gewezen topambtenaar én oud-vicepresident van Airbus, de in Toulouse gevestigde vliegtuigfabriek die in 1970 ontstond als een samenwerkingsverband tussen het Franse Aérospatiale en Deutsche Aerospace.

Het Europa van de Airbussen

Delmas pleit in zijn boek voor een “trage” staat die sereen de agenda’s beheerst, de sociale vrede bewaart, en zo het algemeen belang nastreeft, tegen de snelheid van de marktmechanismen in.
Is Delmas dan een soort communist ? Allerminst. Veeleer moet de staat op het hoogste niveau met de grote industriële complexen bouwen aan een nationale en zelfs multinationale economische stabiliteit. Noem het staatskapitalisme, iets waarvan Airbus nu net een perfect vehikel is: voor de meerderheid in handen van privé-aandeelhouders, maar gelinkt aan de hoogste publieke bestuursorganen en een “traag” malende administratie die wel degelijk ‘s lands belangen dient, naast die van de aandeelhouders natuurlijk. Overheid en grootkapitaal wisselen informatie, macht en ook wel persoonlijke belangen uit: Delmas zelf pendelde tussen de twee sferen, als topambtenaar én industrieel.
 
Maar waarom dat Airbusverhaal zo boeiend is, en ons terug naar het Europees gezinde bankierssocialisme van Emmanuel Macron leidt?
De Frans-Duitse vliegtuigindustrie was en is een sleutelelement in een veel groter verhaal over een historische politieke as tussen beide grootmachten die sinds de opdeling van het Karolingische Rijk in 843, bekend als het Verdrag van Verdun, op gespannen voet leven. Sindsdien is de Europese gedachte politiek vooral een kwestie om beide kemphanen minstens in een toestand van gewapende vrede te houden,- de rest loopt er maar bij voor spek en bonen. Twee wereldoorlogen heeft het ons opgeleverd, en vervolgens het bestuurlijk gedrocht dat EU heet: Europa is een verhaal van wederzijdse gijzeling.
 
En laat nu net diezelfde Philippe Delmas bevallen zijn van nog een boek, met de enigszins provocatieve titel «De la prochaine guerre avec l’Allemagne» (Odile Jacob, 1999). Daarin wordt exact geargumenteerd hoe zowel Frankrijk als Duitsland met hun identiteit worstelen, en hoe de entente duurzaam moet geconstrueerd worden binnen een Europese dubbelhegemonie. Gezien de kwakkele economische toestand van la douce France zit daar een flinke portie wishfull thinking in, want de Duitsers hebben de Fransen niet nodig. Tenzij, jawel, om de Verlichting en de fijne Franse cultuur verder te exporteren, een belegen verhaal dat de EU-ideologen toch nog altijd kan begeesteren. En uiteraard om vliegtuigen te maken en te verkopen. Airbus is niet alleen een product, het is een permanent therapeutisch project dat de twee Europese oerrivalen aan een lucratieve blokkendoos houdt.
 
Het kan toeval zijn, maar de Europese lijn van uurwerkmeester Emmanuel Macron is perfect gesynchroniseerd met die these van de grote alliantie tussen Parijs en Berlijn: een marktconform maar tegelijk stevig staatsbureaucratisch verankerd monsterverbond met nog een paar tientallen staatjes daarrond als satellieten. De EU is gewoon een Frans-Duits vriendschapsverdrag, gebaseerd op wederzijds wantrouwen, dat alleen politieke clowns als Guy Verhofstadt echt begeestert. Geen wonder dat de Britten het voor bekeken hielden.
Hoezeer onze gewesten in de middeleeuwen economisch en cultureel ook schitterden, we blijven periferie, met een status van middenrijk, buffer, wingewest en af en toe ook slagveld. Nooit zullen we het soortelijk gewicht van de Fransen evenaren. In 1302 konden we de Grote Horloge wel even doen haperen, maar lang duurde dat niet. Vandaag is de dominerende energieleverancier en eigenaar van ‘ons’ kerncentralepark in Parijs gevestigd, tot groot genoegen van de Waals-Brusselse politici, terwijl de grootste Vlaamse partij onze kar vooral wil vasthaken aan de Duitse locomotief. Ach. Soevereiniteit is en blijft een heikel punt, en ook rechtse partijen geraken er niet uit, want Marine Le Pen wil de EU inruilen voor een door Vladimir Poetin gedirigeerd concert. Wat is het verschil ?
 
Vast staat dat Emmanuel Macron zich aandient als een restaurateur van het Airbus-Europa, en als horlogier de klokken zal gelijk zetten voor méér bureaucratie, staatskapitalisme en een centraalgestuurde EU met Merkel als bevoorrechte partner, en een gerecycleerd Frans chauvinisme als emotionele aandrijving. En marche!
En zeggen dat ik nooit een horloge draag, alleen een biologische klok, die dan af en toe nog hapert, kwestie van asynchrone priemgetallen te genereren. Waar het Grote Uurwerk tikt, wil een mens al wel eens een tik overslaan. Bij dezen.
 
Johan Sanctorum is filosoof, publicist, blogger en Doorbraak-columnist

Foto: (c) Reporters

Johan Sanctorum (°1954) studeerde filosofie en kunstgeschiedenis aan de VUB. Achtereenvolgens docent filosofie, tijdschriftuitgever, theaterdramaturg, communicatieconsultant en auteur/columnist ontpopte hij zich tot een van de scherpste pennen in Vlaanderen en veel gevraagd lezinggever. Cultuur, politiek en media zijn de uitverkoren domeinen. Sanctorum schuwt de controverse niet. Humor, ironie en sarcasme zijn nooit ver weg.

Commentaren en reacties