En u, wat doet u tegen de klimaatopwarming?

Behoort u tot de 60,3 procent van de Vlamingen die bezorgd is om de opwarming van de aarde? Wel, er is hoop, 60,9 procent (DS 26 november) is ervan overtuigd dat we anders zullen moeten leven en minder consumeren. Het opent de weg naar het ware probleem, dat van de uitbuiting.

Ik houd van de benadering van paus Franciscus in zijn encycliekLaudato Si’. De opwarming van de aarde, vervuiling, stijging van de zeespiegel, maar ook armoede, corruptie, honger, uitbuiting en zelfs moderne slavernij zijn de gevolgen van een houding die fundamenteel verkeerd is. Onze maatstaf lijkt die van het ‘rendement’ te zijn. De onttovering van de natuur, de aarde en de mens, heeft van de planeet een object gemaakt waar we baas over zijn. Denken te mogen zijn.

Reclame op de radio: kun je een gsm kopen die ‘van de camion gevallen’ is? Dan heb je een goede zaak gedaan. Je hebt een duur product voor een goedkopere prijs kunnen kopen.

We (ja, Maarten Boudry, ook ik) zijn verslaafd aan ‘goedkoop’ zonder ons nog vragen te stellen. Hoeveel reportages hebben we al gelezen, gezien of gehoord over kledingfabrieken in Cambodja, China of Bangladesh waar arbeiders tijdens de (lange) werkuren worden opgesloten en onder een enorme werkdruk moeten presteren voor een hongerloon? Ze maken er niet enkel goedkope kleren, de dure merken werken met dezelfde fabrieken. Slim gezien, nog meer ‘winst’. Wij westerlingen hebben het slim gespeeld, we hebben onze uitbuiting geglobaliseerd. Dat maakt het makkelijker om ze te ontkennen.

Die globalisering van de uitbuiting achtervolgt ons via de vluchtelingenproblematiek. Er zijn vele soorten vluchtelingen, ook klimaatvluchtelingen en ‘rendementsvluchtelingen’, verdreven van hun kleine stukje land door de schaalvergroting van de landbouw. Boeren verlaten hun land en trekken naar de stad, de eerste schakel in een migratieketting.

Pak wat je pakken kunt

Wij leven in een onvoorstelbare overvloed en willen meer. Een dagje shoppen is een tijdverdrijf, een hoogdag. Jongeren hebben tijdens de week een studentenjob om in het weekend te kunnen winkelen en spullen te kopen die ze niet nodig hebben. Dat onnodige kopen put onze natuur en onze medemens uit. We verbruiken meer grondstoffen dan nodig én het is onmogelijk dat iedereen op deze wereld zou leven zoals wij dat in het Westen doen.

Als historici zullen terugkijken op onze tijd, dan zullen ze hard oordelen over de laatste tweehonderd jaar. En nog meer over onze generatie. De laatste tweehonderd jaar hebben we de wereld in sneltempo naar onze hand gezet en grotendeels uitgeput. ‘Pak maar wat je pakken kunt’, enkel het onmiddellijk profijt telde. Als de volgende generaties, ook onze kinderen en kleinkinderen, ons ervan zullen beschuldigen dat we geen rekening hielden met de gevolgen van ons gedrag op langere termijn, dan kunnen we daar weinig tegen inbrengen.

Je hoeft geen christen te zijn om te beseffen dat de wereld geen eigendom is, ze behoort ook toe aan de volgende generaties. Met respect voor het geheel mag je nemen wat je nodig hebt, zonder de boel om zeep te helpen. Dat heeft gewerkt tot aan de fase dat we in het diepst van onze gedachten zelf God geworden zijn en we dat technologisch nog konden waarmaken ook. Als we echt iets aan het milieu willen doen, dan moeten we leren denken aan het algemeen belang en aan de volgende generaties.

Gedrag veranderen

Ecologie draait niet enkel om vervuiling of uitstoot of het stijgen van de zeespiegel. Het draait om respect voor de aarde en voor wie erop wonen, mens en dier. We moeten stoppen met alles te bekijken vanuit het perspectief van nuttigheid voor ons persoonlijk. Het besef dat minder meer kan zijn en soberheid een enorme rijkdom. De kostprijs van onze verbruiksgoederen en ons voedsel (in grondstoffen en menselijke inspanningen) moet echt en eerlijk gehonoreerd worden. Ja, er moeten wereldwijde afspraken gemaakt worden, maar als we niet inzien dat er een dieper probleem schuilt in het omgaan met elkaar en de wereld, worden ook die een slag in het water.

Hoe je ook staat tegenover de oorzaak van de klimaatopwarming, het uitbuitingsmodel ten koste van onze natuur, de aarde en levende wezens kan niemand ontkennen. Dus vraag niet wat de regering voor het klimaat zal doen, vraag wat je zelf voor het klimaat doet. De politici en de bedrijven zullen de gedragsverandering vanzelf volgen, dat past in hun rendementsdenken.

Dit artikel verscheen eerder in De Standaard

Foto (c) Reporters (jongen draagt behandeld leer in een atelier in Dhaka, Bangladesh, door gebrek aan milieuwetgeving is de regio zowat de meest vervuilde ter wereld. Het leer wordt er gefabriceerd voor de internationale markt)