Eric Ponette evalueert de regeringen

Een akkoord vinden over de sociaaleconomische materies en over de begroting 2012 tussen CD&V, SP.A, Open VLD enerzijds en PS, MR, CDH anderzijds [Groen en Ecolo werden intussen gedumpt op vraag van Alexander De Croo (Isabel Albers, DT 14.10.11)] bleek toch niet zo eenvoudig. Op 21 november trok Di Rupo zelfs naar het kasteel van Ciergnon om zijn ontslag aan de koning aan te bieden. Natuurlijk weigerde die dat.

Twee feiten maanden echter de onderhandelaars tot spoed aan. Op 24 november steeg de Belgische langetermijnrente voor het eerst in tien jaar boven de 5,5 % (Wouter Vervenne en Peter De Groote, DT 24.11.11). En ’s anderendaags verlaagde Standaard & Poors de Belgische kredietscore van AA+ naar AA “met negatieve outlook” (Wouter Vandriessche en Pascal Dendooven, DS 26.11.11).

Het effect liet niet op zich wachten: op 26 november sloten de onderhandelende partijen een begrotingsakkoord over 2012. Om het begrotingstekort te beperken tot 2,8 % van het bruto binnenlands product (bbp) vonden de partijen 11,3 miljard euro, waarvan 42 % besparingen, 34 % nieuwe inkomsten en 24 % diverse maatregelen (Peter De Lobel, DS 28.11.11). De vraag is echter of een aantal maatregelen in de derde categorie, zoals de bankentaks en de nucleaire rente, niet zullen doorgerekend worden naar de klanten. En in De Tijd werd toen reeds (29.11.11) gesteld dat die begroting niet realistisch was, omdat ze gebaseerd was op te optimistische uitgangspunten voor de economische groei en de rente, en werd tevens voorspeld dat begin 2012 wellicht nog 1,3 miljard euro extra zou moeten bespaard worden. Op 1 december gaven de zes partijvoorzitters groen licht aan het regeerakkoord, waarin het institutioneel akkoord van 11 oktober samen met het sociaaleconomisch akkoord en een aantal andere elementen werden opgenomen (Pieter Blomme, DT 02.12.11).

Intussen bleek uit een internetenquête van Ipsos, in opdracht van Le Soir, RTL, VTM en De Morgen, dat op de stelling “De formateur doet wat nodig is voor de Vlamingen” in Vlaanderen gereageerd werd met 75 % neen, terwijl op de stelling “De formateur doet wat nodig is voor de Franstaligen” in Wallonië gereageerd werd met 68 % ja (Johan Rasking, DS 05.12.11).

En zo legde de regering Di Rupo op 6 december, Sinterklaasdag dus, de eed af. Hierbij passen enkele kanttekeningen. Vooreerst steunt deze regering niet op een meerderheid aan Vlaamse kant: ze heeft wel de steun van 80 % van de Franstalige volksvertegenwoordigers, doch slechts van 49 % van de Vlaamse (Bart De Wever, geciteerd in DT, 14.10.11). Daarover schreef Herman Van Rompuy vijf jaar geleden: “Een regering die alleen een meerderheid in Wallonië heeft, speelt met vuur. Ik spreek nu in het belang van het land: dat is staatsgevaarlijk.” (DM 15.01.07)

Verder maakt de grootste partij van Vlaanderen geen deel uit van deze regering. Kan U zich voorstellen dat de PS in deze regering gepasseerd werd? “Maar De Wever heeft zichzelf aan de kant gezet door neen te antwoorden op de nota Di Rupo op 7 juli” riposteren sommige media. Momentje, ook Di Rupo zei op 18 oktober 2010 neen op de compromisnota De Wever, ondanks nota bene zware Vlaamse toegevingen inzake het kiesarrondissement BHV in die nota vervat. Heeft Di Rupo zichzelf toen volgens diezelfde media aan de kant gezet en werd hij daardoor buiten spel gezet? Neen dus.

Tenslotte heeft de regering Di Rupo een meerderheid van Franstalige ministers: 7 Franstaligen, Di Rupo inbegrepen, tegen 6 Nederlandstaligen. “De grondwet zegt dat er in de regering pariteit moet bestaan, de premier eventueel uitgezonderd” schrijft Bart Sturtewagen (DS 30.11.11). Hij voegt eraan toe: “Het is onheus dit ‘eventueel’ anders uit te leggen dan als een uitzondering in het voordeel van de grootste taalgroep, tot nader order de Nederlandstalige.” Om de Vlamingen te paaien werden er aan de 13 ministers nog 6 staatssecretarissen toegevoegd, waarvan 4 N en 2 F. Staatssecretarissen zijn wel lid van de regering maar niet van de ministerraad en ze hebben geen stemrecht (Wim Winckelmans, DS 06.12.11; Dirk Castrel, GvA 07.12.11)

Hoe dan ook is het betreurenswaardig dat de Vlaamse politieke partijen, in tegenstelling tot de Franstalige, niet in staat bleken een hecht front te vormen. Intussen stapelen de financiële tegenvallers zich voor de federale regering op. Half december bleek uit ramingen van de Nationale Bank dat de federale begroting 2011 eindigde met een tekort van 4,2 % bbp in plaats van de met Europa afgesproken 3,6 %: een lijk dus uit de kast van de regering Leterme. Daardoor moet ook de begroting 2012 worden bijgestuurd (Pieter Blomme, DT 13.12.11). Op 16 december verlaagde kredietbeoordelaar Moody’s de rating van België van Aa1 naar Aa3 “met negatieve outlook” omwille van de hoge Belgische overheidsschuld, de risico’s inzake economische groei en de kosten door de redding van banken zoals Dexia (Belga, knack.be 17.12.11; Karsten Lemmens, DS 19.12.11).

En, zoals kon worden verwacht, tikte Europees commissaris Olli Rhen België op de vingers omdat hij het begrotingstekort voor 2012 1,2 tot 2 miljard euro hoger acht dan de regering, als gevolg van de overschatting van de opbrengst van een aantal begrotingsmaatregelen en van te optimistische ramingen van de economische groei (Pieter Blomme, DT 07.01.12

Als gevolg daarvan zal de regering Di Rupo tijdelijk 1,2 miljard euro aan overheidsuitgaven in de koelkast stoppen in afwachting van de geplande begrotingscontrole in februari a.s. (Johan Rasking, DS 07.01.12). En tegen 2015 zal nog bijkomend 10 miljard euro bespaard moeten worden om tegen dan de federale begroting in evenwicht te krijgen, zoals Europa het eist (Pieter Blomme, DT 01.10.11; Rik Van Cauwelaert, Knack 19.10.11).

Bovendien zal de federale regering vroeg of laat ook de factuur van het Arco-debacle gepresenteerd krijgen: dat kan de Belgische staat tot 1,4 miljard euro kosten (Pieter Blomme, DT 13.12.11). Ook niet te vergeten dat de teller voor het totaal van de waarborgen, die de Belgische staat aan de banken heeft verstrekt, op 186 miljard euro staat (Rik Van Cauwelaert, Knack 23.11.11).

De federale financiële toekomst oogt dus helaas niet rooskleurig.

DE VLAAMSE REGERING

Eerst enkele negatieve geluiden. Zowat de helft van de ondernemers heeft slechte ervaringen met vergunningsprocedures: problematisch zijn vooral de lange wachttijden. Om daaraan te verhelpen is een betere samenwerking van de overheidsdiensten en een constructieve oplossingsgerichte houding van de ambtenaren aangewezen (Ivan Broeckmeyer, DT 01.04.11; Guy Tegenbos, DS 04.04.11).

Een tweede klacht is dat de Vlaamse overheid er niet in slaagt een aantal facturen tijdig te betalen; daarom moest zij in 2010 7,9 miljoen euro verwijlintresten betalen (Katrien Verstraete, DT 01 en 02.04.11).

Er waren in 2011 ook positieve geluiden. In het Witboek Vlaamse Staatsvorming staat een vermindering van het aantal schepenen per gemeente ingeschreven naast een aantal maatregelen om de gemeenten minder te betuttelen: zo moeten de gemeenten niet meer jaarlijks, doch slechts eenmaal voor de ganse bestuursperiode een beleidsplan indienen (Guy Tegenbos en Maarten Goethals, DS 12.04.11; Guy Tegenbos, DS 31.10.11).

Op 23 november maakte minister van Innovatie Ingrid Lieten geld vrij voor wetenschappelijk onderzoek, zodat het FWO zijn aantal onderzoekers kan optrekken van 2.500 naar 3.000 (Guy Tegenbos, DS 24.11.11).

Verder werkt de regering het decreet Vlaamse sociale bescherming uit. Dat omvat de reeds bestaande Vlaamse zorgverzekering, een Vlaamse kindpremie, een maximum factuur voor thuiszorg, begrensde verblijfkosten in een woonzorgcentrum en een Vlaamse hospitalisatieverzekering (Guy Tegenbos, DS 02.11.11). Wij steunen de Vlaamse regering bij deze initiatieven die de basis leggen voor een toekomstige Vlaamse SZ.

We beoordelen het eveneens positief dat Vlaanderen en Nederland scenario’s gaan ontwikkelen om economisch en in andere domeinen samen op te treden onder de naam “De Lage Landen” (Guy Tegenbos, DS 30.11.11), dat de Vlaamse regering stappen zal ondernemen om de kredietrating van Vlaanderen los te koppelen van de federale rating (Barbara Moens, DT 08.12.11). En dat de Vlaamse regering het licht op groen zette voor een eigen Vlaamse internetextensie (Frederik Tibau, knack.be 27.12.11).

In de sector onderwijs heeft de Vlaamse regering de talennota van minister van Onderwijs Pascal Smet goedgekeurd: in het basis- en middelbaar onderwijs komt het Engels op gelijke hoogte als het Frans (Guy Tegenbos, DS 26.07.11). Het ontwerpdecreet voor de aanpassing van de taalwetgeving hoger onderwijs zal wellicht begin 2012 bij het parlement ingediend worden.

De noden in de Vlaamse Gemeenschap nemen toe, doch de nodige fondsen volgen niet. Zo zien zes patiëntenorganisaties, onder meer “Zitstil”, de “Vlaamse Dienst voor Autisme” en “Similes” hun personeelsbestand inkrimpen (Guy Tegenbos, DS 23.08.11). Door de snellere vergrijzing in Vlaanderen in vergelijking met Wallonië, is er vooral in Vlaanderen een stijgende nood aan rusthuisbedden. En in Vlaanderen staan vandaag 4.700 gehandicapten, die dringend opvang zoeken, op een wachtlijst (Maxie Eckert, DS 14.12.11).

Dat leidt ons tot de begroting van de Vlaamse regering. Einde september verklaarden minister-president Kris Peeters en minister van Begroting en Financiën Philippe Muyters nog dat zowel de begroting 2011 als die van 2012 in evenwicht waren (Katrien Verstraete, DT 27.09.11). En einde december meldde minister Muyters dat de begroting 2011 afklokte op een (klein) overschot van 96,9 miljoen euro (Barbara Moens, DT 31.12.11).

Doch voor de begroting 2012 was de minister op 20 december reeds minder optimistisch: “De Vlaamse regering zal haar begroting moeten aanpassen door de slechte groeiprognoses en plant daartoe een vervroegde begrotingscontrole in februari.” Bij de opmaak in september hield de regering nog rekening met een economische groei van 1,6 %, terwijl die intussen is bijgesteld tot 0,8 % of minder (Barbara Moens, DT 21.12.11). En op 31 december luidde het oordeel: Vlaanderen zal 200 à 500 miljoen euro moeten zoeken, indien het einde 2012 weer een begroting in evenwicht wil presenteren (Katrien Verstraete, DT 03. 01.12). Intussen blijven er jaarlijks 12 miljard euro uit Vlaanderen wegvloeien, hoofdzakelijk naar Wallonië, terwijl de Franstalige politici de band tussen de Vlamingen in Brussel en die in Vlaanderen doorknippen, de zes faciliteitengemeenten rijp maken voor aanhechting bij Brussel en maatregelen nemen om gans Vlaams-Brabant te verfransen. Vlaamse politici, word wakker: Geen financiële solidariteit zonder federale loyaliteit!

deze tekst verscheen ook in Periodiek, het driemaandelijks tijdschrift van het Vlaams Geneeskundigenverbond (www.vgv.be)

(2012-01-26) Eric Ponette